Lateralizacja skrzyżowana powoduje problemy z pisaniem i czytaniem, trudności z koordynacją, a nawet opóźniony rozwój mowy. To jedynie początek długiej listy skutków, do których może ona doprowadzić. Na szczęście można jej przeciwdziałać, np. poprzez określone ćwiczenia. Czym jest lateralizacja skrzyżowana i jakie komplikacje stwarza u dorosłych, na czym polega oraz jak jej zaradzić? Odpowiadamy.
Co to jest lateralizacja skrzyżowana?
Zanim powiemy, czym jest lateralizacja skrzyżowana (niejednorodna, krzyżowa), musimy wyjaśnić, czym w ogóle jest lateralizacja. To, innymi słowy, skłonność do wybierania przy wykonywaniu różnych czynności części ciała po jednej lub drugiej stronie. Kształtuje się ona już w okresie embrionalnym. Finalnie cały proces kończy się jednak w wielu 6-7 lat.
Istnieją 4 rodzaje lateralizacji:
- lateralizacja prawostronna – cechuje się tym, że dominuje w niej prawa ręka i noga, a także prawe oko i ucho;
- lateralizacja lewostronna – cechuje się tym, że dominuje w niej lewa ręka i noga, jak również lewe oko i ucho;
- lateralizacja skrzyżowana (niejednorodna) – cechuje się tym, że występują w niej różne warianty dotyczące preferencji części ciała np. lewe oko, prawa noga;
- lateralizacja nieustalona – występuje wtedy, gdy żadna strona nie dominuje, a więc zachodzi zjawisko obunożności, obuoczności, oburęczności, itd.
Osoby z lateralizacją skrzyżowaną mają trudności z odwzorowywaniem obrazów. Widoczne jest u nich zwykle zaburzenie koordynacji wzrokowo-ruchowej, która uwidacznia się głównie podczas takich czynności, jak:
- pisanie – w tym przypadku dochodzi do odwracania kształtów liter, mylenia liter o odwrotnym kształcie, przestawiania kolejności liter i cyfr, w wyniku czego pismo jest chaotyczne i pełne lustrzanie odbitych liter;
- czytanie – lateralizacja związana jest tutaj z opuszczaniem niektórych wyrazów i sylab.
W przestrzeni zakupowej HelloZdrowie znajdziesz produkty polecane przez naszą redakcję:
Lateralizacja skrzyżowana – przyczyny
Zaburzenia lateralizacji dotyczą przede wszystkim lateralizacji skrzyżowanej lub lateralizacji nieustalonej. W tym artykule skupimy się jedynie na tej pierwszej. W jej przebiegu mogą pojawić się różne trudności. Co jest przyczyną ich pojawienia się? Jak się okazuje, wynikają one przede wszystkim z zaburzeń współdziałania ze sobą określonych narządów percepcyjnych organów parzystych oraz kończyn.
Jakie problemy może powodować lateralizacja skrzyżowana?
Zaburzona lateralizacja może prowadzić do wielu problemów, takich jak:
- problemy z nauką czytania i pisania (zwłaszcza u osób, które zmagają się dodatkowo z zaburzeniami percepcji),
- problemy związane z szeroko pojętą nauką,
- problemy związane z wykonywaniem różnych czynności,
- problemy z koordynacją,
- dyspraksja (dysfunkcja przejawiająca się zaburzeniami koordynacji rozwojowej),
- problemy z pamięcią,
- niezdarność,
- opóźniony rozwój mowy,
- problemy z artykulacją,
- nadaktywność ruchowa,
- problemy z pamięcią słuchową,
- problemy z zasypianiem,
- problemy z koncentracją.
To wszystko sprawia, że lateralizację skrzyżowaną powinno się diagnozować jak najszybciej – jak widzisz, jej skutki mogą być bardzo poważne.
Jak sprawdzić lateralizację?
Lateralizację można sprawdzić np. organizując różne zabawy, w których konieczne jest użycie nóg, rąk, uszu czy oczu. Na ich podstawie można zauważyć dominację konkretnej strony ciała. Jeśli dostrzeżesz u swojego dziecka brak skłonności do wykonywania określonych czynności częściami ciała po jednej stronie, warto skonsultować się z psychologiem, pedagogiem lub terapeutą – dysponują oni w celu oceny tego problemu specjalistycznymi narzędziami. Diagnoza lateralizacji zapada więc właśnie tam – w poradni psychologiczno-pedagogicznej. Warto też pamiętać, że dominację stronną można najwcześniej zauważyć u dzieci, które przekroczyły 3. rok życia, choć pewne sygnały bywają widoczne również u młodszych.
Lateralizacja skrzyżowana a inteligencja
Czy istnieje jakiś związek między lateralizacją skrzyżowaną a inteligencją? Jak się okazuje, osoby, które zmagają się z tym zaburzeniem, nie różnią się iloczynem inteligencji od tych, u których występuje np. lateralizacja jednostronna prawostronna.
Lateralizacja u dorosłych
Lateralizacja skrzyżowana u osób dorosłych może być bardzo trudna lub nawet niemożliwa do zdiagnozowania – zwłaszcza, jeśli w rodzinie nikt nie zmagał się z podobną przypadłością. Jeśli nie rozpozna się jej w dzieciństwie, może to powodować szereg różnych problemów. Takie osoby zwykle mają problemy z orientacją przestrzenną w terenie. Co więcej, nie zostają u nich wykształcone mechanizmy, jeśli chodzi o odróżnianie kierunków (lewo-prawo). To z kolei sprawia, że tacy kierowcy często ulegają stłuczkom.
Lateralizacja skrzyżowana – co robić?
Co robić w przypadku lateralizacji skrzyżowanej? Jeśli zostanie ona wykryta (a w ogromnej większości przypadków następuje to w okresie dzieciństwa), warto zdecydować się na systematyczne ćwiczenia – najlepiej jeszcze na etapie przedszkola. W ten sposób można wspomóc mózg takiej osoby (zwłaszcza lewą półkulę). Ważne też, aby zadziałać na wszystkie sfery jej rozwoju, a więc wzrok i słuch, małą i dużą motorykę, koncentrację i uwagę, a także na pamięć symultaniczną i sekwencyjną.
Ćwiczenia na lateralizację skrzyżowaną
Oto przykładowe rodzaje ćwiczeń na lateralizację niejednorodną.
Ćwiczenia rozwijające percepcję wzrokową
W tym przypadku warto organizować zabawy polegające na dobieraniu różnych elementów w pary, wyszukiwaniu różnic na obrazkach, ćwiczeniach pamięci wzrokowej (np. poprzez grę memory obrazkowe) czy zapamiętywaniu jak największej liczby detali z ilustracji.
Ćwiczenia stymulujące lewą półkulę mózgu
Lewa półkula mózgu to półkula językowa. Aby ją rozwinąć należy wykonywać ćwiczenia kategoryzacji (polegające na tworzeniu zbiorów elementów posiadających wspólny mianownik), ćwiczenia związane z szeregowaniem (a więc np. układaniem przedmiotów od najmniejszego do największego).
Ćwiczenia polegające przetwarzaniu materiału od lewej do prawej strony
Do tego rodzaju ćwiczeń należy zaliczyć czytanie i pisanie, rysowanie a także układanie (np. kostek domina) – ważne, aby wszystkie te czynności wykonywać od lewej do prawej strony.
Źródła:
- https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC1988714/ (dostęp: 20.12.22)
- https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC5573212/ (dostęp: 20.12.22)
Podoba Ci się ten artykuł?
Powiązane tematy:
Polecamy
„Jak się żyje w szpitalu psychiatrycznym, na oddziale zamkniętym? Trochę jak w małej wiosce, gdzie wszyscy się znają i wiele ich łączy” – mówi Krystyna Piątkowska
Uważano, że jest karą za zepsucie moralne. Chorym podawano opium i kamienie szafiru. Jak kiedyś leczono dnę moczanową
Aktywność może być praktykowana nie po to, żeby „wyglądać”, a żeby „się czuć” – dobrze i zdrowo. Jak nie zrezygnować z siłowni po miesiącu
