Zapalenie nerwu wzrokowego – czym jest i jak leczyć to schorzenie? 

Zapalenie nerwu wzrokowego jest poważnym schorzeniem oczu, które dotyka osoby w różnym wieku, powodując znaczące problemy z widzeniem. Wiele przypadków wynika z infekcji, ale mogą być też związane z chorobami neurologicznymi, takimi jak stwardnienie rozsiane czy cukrzyca. Czy zapalenie nerwu wzrokowego samo przejdzie? Ile trwa i jak przebiega leczenie? 

Czym jest zapalenie nerwu wzrokowego?  

Zapalenie nerwu wzrokowego jest stanem patologicznym, w którym nerw II. pary czaszkowej ulega procesowi zapalnemu. Ten ważny element układu wzrokowego odpowiada za przesyłanie sygnałów wizualnych z siatkówki oka do kory mózgowej, gdzie są interpretowane jako obrazy.  

Zapalenie może mieć różne źródła, ale zawsze prowadzi do zaburzeń w transmisji tych sygnałów, co manifestuje się pogorszeniem ostrości widzenia oraz zmniejszeniem zdolności do rozróżniania barw. Zapalenie nerwu wzrokowego u dzieci zdarza się bardzo rzadko, zdecydowanie częściej dotyczy osób dorosłych. 

Rodzaje zapalenia nerwu wzrokowego 

Wyróżnia się dwa rodzaje zapalenia nerwu wzrokowego:  

• wewnątrzgałkowe zapalenie nerwu wzrokowego – dotyczy tarczy nerwu wzrokowego w jego przednim odcinku i często występuje u dzieci w kontekście powikłań po chorobach zakaźnych, takich jak świnka czy odra. Charakteryzuje się gwałtownym przebiegiem oraz widocznymi zmianami w tarczy nerwu wzrokowego, 

• pozagałkowe zapalenie nerwu wzrokowego – lokalizuje się w dalszym odcinku nerwu wzrokowego. Jest to częściej diagnozowana forma o u dorosłych, często związana z procesami demielinizacji włókien nerwowych. 

Zapalenie nerwu wzrokowego – przyczyny 

Zapalenie nerwu wzrokowego najczęściej wynika z infekcji wirusowych i chorób zakaźnych, takich jak ospa czy odra. Są one głównymi przyczynami wewnątrzgałkowego zapalenia nerwu wzrokowego. Co więcej, zapalenie przyzębia oraz zapalenie zatok także mogą prowadzić do rozwoju tego schorzenia. 

W przypadku zapalenia pozagałkowego często rozwijającego się w kontekście stwardnienia rozsianego (SM), kluczową rolę odgrywa proces demielinizacyjny, prowadzący do rozpadu osłonki mielinowej nerwu wzrokowego i zastąpienia jej przez tkankę glejową. Oprócz tego, do przyczyn zapalenia nerwu wzrokowego należą: 

• nowotwory; 

• zatrucia związkami chemicznymi; 

• choroby neurologiczne; 

• cukrzyca. 

Zapalenie nerwu wzrokowego – objawy 

Zapalenie nerwu wzrokowego zazwyczaj objawia się jednostronnie. W przypadku podejrzenia tej choroby niezbędne jest szybkie skonsultowanie się z okulistą w celu prawidłowej diagnozy i wdrożenia odpowiedniego leczenia. 

Ile trwa zapalenie nerwu wzrokowego? 

Zapalenie pozagałkowe trwa od kilku tygodni do 6. miesięcy – czas wydłuża się,  jeśli występują nawroty. Wewnątrzgałkowe zapalenie nerwu wzrokowego, zazwyczaj łagodniejsze w przebiegu, może ustępować samoistnie w ciągu 2. tygodni, ale indywidualne różnice wpływają na dłuższy czas rekonwalescencji. 

Jak zdiagnozować zapalenie nerwu wzrokowego? 

W celu postawienia skutecznej diagnozy lekarz przeprowadza wywiad medyczny – rozpoczyna się od starannego zebrania historii choroby. Ponadto konieczne może być przeprowadzanie kilku badań, takich jak:  

• badanie dna oka – lekarz ocenia stan tarczy nerwu wzrokowego, poszukując cech charakterystycznych dla zapalenia; 

• badanie pola widzenia – pozwala ocenić obecność ubytków, które są charakterystyczne dla uszkodzenia nerwu wzrokowego; 

• pomiar ostrości wzroku – pozwala ocenić stopień pogorszenia ostrości widzenia; 

• angiografia fluoresceinowa – w badaniu tym wykorzystuje się kontrast do oceny stanu naczyń krwionośnych siatkówki. Pomaga w identyfikacji ewentualnych zmian związanych z zapaleniem nerwu wzrokowego; 

• badanie elektrofizjologiczne (ERG) – rejestracja zmian prądów czynnościowych w gałce ocznej, mięśniach gałkoruchowych i okolicy wzrokowej kory mózgowej. To ważne narzędzie diagnostyczne oceniające funkcję nerwu wzrokowego; 

• rezonans magnetyczny – w przypadku podejrzenia stwardnienia rozsianego jako przyczyny zapalenia, MRI dostarcza szczegółowych informacji na temat struktury mózgu i nerwów, co jest kluczowe dla dalszego postępowania diagnostycznego oraz terapeutycznego. 

Zapalenie nerwu wzrokowego – leczenie 

W przypadku wewnątrzgałkowego zapalenia nerwu wzrokowego, stosuje się zazwyczaj leczenie objawowe. W niektórych przypadkach, szczególnie gdy zapalenie jest ciężkie lub nie ustępuje samoistnie, może być konieczne zastosowanie leków przeciwwirusowych lub antybiotyków, a także leków przeciwzapalnych. 

W przypadku zapalenia pozagałkowego leczenie ma na celu kontrolę procesu demielinizacji nerwu wzrokowego. Stosuje się tu zazwyczaj wysokie dawki kortykosteroidów, które mają na celu zmniejszenie reakcji autoimmunologicznej i zapobieganie dalszym uszkodzeniom nerwu. Dodatkowo pacjenci mogą być poddani terapii immunosupresyjnej. 

Do czego może prowadzić nieleczone zapalenie nerwu wzrokowego?  

Nieleczone schorzenie może spowodować trwałe uszkodzenie nerwu wzrokowego, a w efekcie prowadzić do częściowej lub całkowitej utraty wzroku. Jest to wynikiem procesów zapalnych, a także immunologicznych, które mogą prowadzić do uszkodzenia jego struktury i pogorszenia funkcji przewodzenia. 

Bibliografia: 

1. Bennett J. L., Optic Neuritis. Continuum (Minneapolis, Minn.) 2019, 25(5), 1236-1264. 
2. Clarke D. i in., Zapalenie nerwu wzrokowego, Choroby Demielinizacyjne, Neurologia po Dyplomie 2011, 6, 1. 
3. Collinge J. E., Sprunger D. T., Aktualny stan wiedzy o zapaleniu nerwu wzrokowego u dzieci, Okulistyka po Dyplomie 2013, 3, 4. 
4. Kaźmierczak K., Malukiewicz-Wiśniewska G., Pozagałkowe zapalenie nerwu wzrokowego a stwardnienie rozsiane, Klinika Oczna 2006, 108 (7-9).