Dializa nerek – na czym polega, jakie są rokowania i skutki uboczne?

Dializa jest metodą oczyszczania krwi ze zbędnych składników przemiany materii przy użyciu błony półprzepuszczalnej. Dializa nerek jest wykonywana u osób, u których praca nerek uległa zahamowaniu lub została całkowicie wstrzymana. W wielu przypadkach jest to jedyny sposób na przedłużenie życia pacjentów.

Nerki odpowiadają nie tylko za usuwanie szkodliwych składników, ale biorą też udział w wielu ważnych procesach wpływających na prawidłowe funkcjonowanie organizmu. Można tu wymienić m.in. udział w procesach krwiotwórczych, regulację płynów ustrojowych czy regulację pH organizmu.

Dializa nerek – na czym polega i ile trwa?

Każdy zdrowy człowiek posiada dwie nerki, które pełnią takie same funkcje. Dzięki temu, że mają one zdolności adaptacyjne, w przypadku nieprawidłowego funkcjonowania jednej z nich, jej funkcje przejmuje druga, zdrowa. Jeśli jednak problemy obejmą obie nerki, wówczas konieczne jest dializowanie.

Osoby, które nigdy wcześniej nie przechodziły zabiegu, nie wiedzą dokładnie, jak wygląda dializa nerek. Dializy stosuje się u osób z niewydolnością nerek oraz u tych, które oczekują na przeszczep nerek. W zależności od stanu chorego stosowane są dwie metody dializy nerek. Są to:

• hemodializa – tego rodzaju zabieg medyczny jest stosowany w leczeniu przewlekłej i ostrej niewydolności nerek oraz w przypadku niektórych zatruć. Do usunięcia produktów przemiany materii i różnego rodzaju toksyn używana jest półprzepuszczalna błona. Cały proces dializy nerek tym sposobem polega na wielokrotnym przepompowywaniu krwi na zewnątrz ciała do specjalnego urządzenia nazywanego dializatorem. Przez cały okres dializowania krew pacjenta krąży między jego ciałem a urządzeniem do hemodializy. Ten rodzaj zabiegu pozwala na dializę nerek w domu, ale jedynie po wcześniejszym przygotowaniu w formie szkolenia z dializowania;
• dializa otrzewnowa (CAPD) – tę metodę stosuje się przy występowaniu zaawansowanej przewlekłej niewydolności nerek. Aby można było wykonać dializę otrzewnową, trzeba założyć stały cewnik do dializy nerek w jamie brzusznej, najlepiej na dnie jamy otrzewnej. Poprzez niego możliwe jest wprowadzenie specjalnego płynu dializacyjnego, który filtruje krew i jest odprowadzany tym samym cewnikiem na zewnątrz. W tym przypadku błoną dializacyjną jest otrzewna.

Dializa nerek jest dla pacjenta zabiegiem wyczerpującym i wymagającym podporządkowania się pod sztywno ustalony schemat. Określa go lekarz na podstawie wykonanych badań i stanu zdrowia chorego. Zazwyczaj pacjenci muszą być dializowani trzy razy w tygodniu, choć w łagodniejszych stanach często wystarczająca jest jedna dializa tygodniowo. Czas trwania jednej sesji wynosi od trzech do nawet sześciu godzin. Samo przygotowanie pacjenta do dializowania wymaga założenia (w zależności od potrzeb) cewnika czasowego lub długoterminowego. W przypadku konieczności przeprowadzania częstych zabiegów wykonuje się tzw. przetokę tętniczo-żylną. Jej dużą zaletą jest większy przepływ krwi niż w przypadku cewnika.

Skutki uboczne dializy nerek

Z racji tego, że dializy nerek są zabiegami znacząco ingerującymi w organizm człowieka i mocno go eksploatują, mogą pojawić się różnego rodzaju powikłania. Typowym skutkiem ubocznym hemodializy jest wzrost lub spadek ciśnienia tętniczego krwi. Ponadto mogą wystąpić krwawienia z miejsca wkłucia igieł do dializy i kurcze mięśni. Znacznie rzadziej występują takie reakcje ze strony organizmu jak świąd skóry, ból głowy, wymioty, nudności czy gorączka.

Jeśli chodzi o dializę otrzewnową, częstym powikłaniem jest zapalenie otrzewnej. Wiąże się z nim szereg objawów ze strony całego organizmu. Są to m.in. ból brzucha, nudności i wymioty.

Dieta przy dializie nerek

Dieta przy dializie nerek odgrywa bardzo duże znaczenie w kontekście ogólnego stanu zdrowia pacjenta i rokowań na przyszłość. Dieta nerkowa przy dializach wymaga od pacjentów dokładności w kontrolowaniu ilości i rodzaju przyjmowanych płynów oraz spożywanych produktów. Jeśli chodzi o wskazania dotyczące ilości picia wody w ciągu dnia, to tę kwestię musi ustalić lekarz prowadzący. Z kolei w przypadku jedzenia chorzy powinni unikać wysoko przetworzonej żywności i produktów bogatych w takie składniki jak potas, fosfor i sód. Ponadto należy spożywać wysokiej jakości białko, które znajduje się m.in. w rybach, mięsie drobiowym i białku jaja.

Dania dla osób poddających się dializom powinny być przygotowywane ze świeżych warzyw, z wyjątkiem tych bogatych we wspomniane składniki. Mimo że dieta jest bardzo restrykcyjna, to plusem jest możliwość komponowania dań według własnych preferencji – chory nie musi spożywać posiłków przygotowanych według odgórnie narzuconych przepisów. Wyjątkiem mogą być zalecenia lekarza. Jeśli jasno określi on, co pacjent musi jeść, w jakich ilościach i o jakiej porze dnia, to należy się temu podporządkować.