Glikemia – wskaźnik określający poziom cukru we krwi

Glikemia to wskaźnik, który stanowi odzwierciedlenie stanu gospodarki węglowodanowej organizmu. Pomaga wykrywać głównie cukrzycę – to ważne, ponieważ im wcześniej to nastąpi, tym większa szansa na uchronienie się przed groźnymi powikłaniami. Glikemię powinny regularnie sprawdzać osoby po ukończeniu 45. roku życia oraz pacjenci obciążeni czynnikami ryzyka związanymi z cukrzycą.

Glikemia – co to jest?

Glikemia to, innymi słowy, wskaźnik określający poziom cukru we krwi, a konkretnie – stężenie glukozy. Oznacza się ją zarówno u zdrowych pacjentów, jak również i u tych, u których widać odchylenia od normy. Jest to o tyle istotne, że zbyt duże oraz zbyt niskie stężenia glukozy mogą być niebezpieczne dla organizmu. Najczęściej ów wskaźnik określa się przy podejrzeniu cukrzycy. Warto zaznaczyć, że nie jest to wskaźnik stały i glikemia może być inna o różnych porach dnia.

Glikemia i badanie glukozy – jak się do tego przygotować?

Ze względu na to, że badanie glukozy można przeprowadzać na trzy różne sposoby, nieco inaczej wygląda proces przygotowań do każdego z nich.

• Stężenie poziomu glukozy na czczo – bada się je rano, przynajmniej 12 godzin po ostatnim posiłku, nie można w tym czasie pić słodzonych napojów.
• Krzywa cukrowa – jest to doustny test obciążenia glukozą (OGTT), do którego należy przygotowywać się już 3 dni wcześniej. Nie można w tym czasie pić alkoholu i palić papierosów, należy zrezygnować również z intensywnego wysiłku fizycznego. Na 3 dni przed należy także odstawić leki, które zaburzają gospodarkę węglowodanową, a więc np. środki moczopędne czy też tabletki antykoncepcyjne (ale po konsultacji z lekarzem). Całe badanie trwa 2 godziny i wykonuje się je na czczo. Wypija się wówczas roztwór glukozy. Od pacjenta pobiera się również krew, i to 2 razy, a w przypadku kobiet w ciąży – 3 razy.
• Przygodny test glukozy – to trzecia metoda mierzenia poziomu glukozy we krwi, nie wymaga bycia na czczo. Pozwala sprawdzić poziom cukru zarówno po jedzeniu, jak i przed nim, o dowolnej porze dnia. Lekarz zwykle zleca to badanie, gdy nie ma czasu, by czekać na wyniki pozostałych.

Norma cukru we krwi (glukozy)

Jaki jest prawidłowy poziom cukru we krwi? Trudno to określić jednoznacznie, ponieważ jest to zależne od rodzaju wykonanego badania. Podane niżej normy zostały jednak ustalone przez Polskie Towarzystwo Diabetologiczne.

Stężenie glukozy na czczo

Norma glukozy we krwi w badaniu tego typu kształtują się następująco:

• 70-99 mg/dl (3,9-5,5 mmol/l) – jest to glikemia prawidłowa;
• 100-125 mg/dl (5,6-6,9 mmol/l) – jest to nieprawidłowa glikemia na czczo, tak wynik wskazuje najczęściej na stan cukrzycowy i wymaga przeprowadzenia kolejnych badań, a konkretnie – krzywej cukrowej;
• powyżej 126 mg/dl (>w7,0 mmol/l) – przy takim wyniku istnieje podejrzenie cukrzycy, trzeba powtórnie wykonać badanie glikemii na czczo (czyli to samo badanie).

Jednak inaczej prezentują się normy w przypadku dzieci i osób starszych:

• 80–140 mg/dl – taka jest norma cukru we krwi na czczo dla seniorów, po posiłku nie powinna ona przekraczać 180 mg/dl;
• 70–100 mg/dl – taki jest poziom glikemii na czczo dla dzieci.

Doustny test obciążenia glukozą (OGTT)

W przypadku tego badania poziom glikemii wygląda tak:

• poniżej 140 mg/dl (7,8 mmol/l) – jest to wynik prawidłowy, wskazujący na prawidłowy poziom cukru we krwi z palca,
• 140 – 199 mg/dl (7,8 – 11,1 mmol/l) – jest to wynik, który przekracza normę i wskazuje na stan przedcukrzycowy),
• od 200 mg/dl (11,1 mmol/l) w górę – wynik ten wskazuje na cukrzycę.

Przygodny test glukozy

Jaka jest norma cukru w krwi w przypadku przygodnego tekstu glukozy? Tutaj sprawa jest bardzo prosta:

• od 200 mg/dl (11,1 mmol/l) w górę – wynik ten wskazuje na cukrzycę, jeśli towarzyszą mu symptomy hiperglikemii, a więc nadmierne pragnienie, osłabienie czy wielomocz.

Badanie glukozy – wskazania do glikemii

Oznaczenie glikemii warto wykonywać profilaktycznie przynajmniej raz do rok. Powinny o nim pamiętać zwłaszcza osoby znajdujące się w grupie ryzyka:

• osoby z nadciśnieniem, mukowiscydozą lub schorzeniami układu krążenia;
• kobiety z zespołem policystycznych jajników (PCOS);
• kobiety z przebytą cukrzycą ciążową;
• osoby, u który w rodzinie występuje lub występowała cukrzyca typu I i II;
• osoby, które prowadzą mało aktywny tryb życia;
• osoby, które ukończyły 45. rok życia;
• osoby z nadwagą i wysokim stężeniem „złego” cholesterolu LDL lub trójglicerydów we krwi;
• osoby, u których zdiagnozowano stan przedcukrzycowy.

Niski cukier – objawy

W przypadku niskiej glikemii, czyli niskiego poziomu cukru we krwi, mówimy o „hipoglikemii” lub „niedocukrzeniu”. Mogą się wówczas pojawić następujące objawy:

• nadmierna potliwość,
• drżenie rąk,
• drżenie innych części ciała,
• mrowienie wokół ust,
• bóle brzucha,
• nudności,
• osłabienie,
• senność,
• problemy ze wzrokiem,
• niepokój i lęk,
• problemy z równowagą,
• silny głód,
• kołatanie serca,
• utrata przytomności.

Wysoki cukier – objawy

Jeśli na czczo wynik wynosi 100-125 mg/dl, mówimy o „przecukrzeniu”, czyli „hiperglikemii”. Z kolei po dwóch godzinach od posiłku wynik wskazujący na hiperglikemię wynosi 140 – 199 mg/dl. Jakie są inne jej objawy? Oto one:

• częste oddawanie moczu (szczególnie w nocy),
• zwiększone pragnienie,
• spadek masy ciała,
• nadmierna senność,
• zmęczenie,
• problemy z koncentracją,
• bóle głowy.

Hemoglobina glikowana a glikemia

Przy temacie glikemii warto wspomnieć również o innym badaniu, jakim jest hemoglobina glikowana (HbA1c). Jej wyniki informują o średnich glikemiach z ostatnich 3 miesięcy. Warto na nie zwrócić uwagę z tego względu, ze jeżeli kontroluje się poziom cukru np. kilka razy w ciągu dnia, otrzymuje się szereg jednostkowych wyników, które sprawiają, że trudno jest ocenić stopień wyrównania cukrzycy. Należy więc na wynikach hemoglobiny glikowanej skoncentrować się głównie wtedy, gdy chce się sprawdzić, czy leczenie przynosi odpowiednie efekty i czy nie trzeba wprowadzić pewnych modyfikacji. Co więcej, pozwalają one także określić ryzyko rozwoju przewlekłych powikłań.

Źródła:

1. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK248/
2. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK555976/