się ten artykuł?
Twój organizm potrzebuje cholesterolu. Jest on niezbędny do prawidłowego rozwoju płodu już od pierwszych tygodni, bierze też udział m.in. w syntezie witaminy D oraz hormonów męskich i żeńskich. Jednak zbyt duże stężenie tego związku może wyrządzić wiele szkód. Odkłada się on w naczyniach krwionośnych, co prowadzi do miażdżycy, zwiększa ryzyko zawału serca, choroby Alzheimera czy nowotworów. Dlatego trzeba regularnie kontrolować jego poziom. Jak można sprawdzić cholesterol? Jakie leki na obniżenie cholesterolu są dostępne w aptekach?
Badanie poziomu cholesterolu – lipidogram
W badaniu, jakim jest lipidogram, wyróżnia się m.in.:
- cholesterol HDL – ma wysoką gęstość. Jest transportowany z tkanek do wątroby, gdzie ulega dalszym przemianom. Chroni naczynia przed miażdżycą,
- cholesterol LDL – ma niską gęstość. Jest transportowany z wątroby do komórek. Odkłada się w tętnicach, tworząc złogi, co może prowadzić do miażdżycy.
Oprócz tych dwóch parametrów, w lipidogramie oznacza się także stężenie cholesterolu całkowitego oraz trójglicerydów, których nadmiar odkłada się w tkance tłuszczowej. Co zrobić, jeśli któryś z tych wskaźników będzie powyżej normy? Oczywiście zawsze warto omówić wyniki z lekarzem. Przy niewielkich odchyleniach zleci najprawdopodobniej zmianę stylu życia i ziołowe leki na obniżenie cholesterolu. Jeśli będzie on znacznie przekraczał normy, konieczny może się okazać lek na cholesterol na receptę. W poniższej tabelce znajdziesz średnie normy dla parametrów lipidogramu:
| Parametr | Stężenie | |
| cholesterol całkowity | < 190 mg/dl | < 5 mmol/l |
| cholesterol LDL | < 115 mg/dl | < 3 mmol/l |
| cholesterol HDL | > 40 mg/dl | > 1 mmol/l |
| trójglicerydy | < 150 mg/dl | < 1,7 mmol/l |
Leki na obniżenie cholesterolu na receptę
Lekami na cholesterol pierwszego rzutu są statyny, np. simwastatyna, atorwastatyna czy rosuwastatyna. Działają poprzez zmniejszenie syntezy cholesterolu w wątrobie. Obniżają poziom LDL i trójglicerydów, nieznacznie zwiększają też HDL. Zmniejszają ryzyko wystąpienia chorób sercowo-naczyniowych i śmiertelność całkowitą. Są dość dobrze tolerowane przez pacjentów, chociaż czasem wywołują skutki uboczne. Leki na cholesterol ze statynami mogą spowodować np. osłabienie i ból mięśni, rzadziej bóle głowy czy dolegliwości żołądkowo-jelitowe. Oprócz statyn lek na cholesterol może zawierać m.in.:
- fibraty, np. fenofibrat lub gemfibrozil – obniżają głównie stężenie trójglicerydów, podnoszą też HDL,
- ezetymib – hamuje wchłanianie cholesterolu w jelitach, zmniejsza też stężenie trójglicerydów i zwiększa HDL.
Leki na wysoki cholesterol mogą łączyć w sobie kilka substancji. W niektórych przypadkach stosuje się też terapię skojarzoną dwoma preparatami. Na rynku dostępne są także leki na cholesterol nowej generacji na receptę – ewolokumab i alirokumab. Są w postaci zastrzyków podskórnych, podaje się je co 2-4 tygodnie.
Kiedy brać leki na cholesterol?
To, czy leki na cholesterol brać rano, czy wieczorem, zależy od mechanizmu ich działania. Statyny hamują produkcję cholesterolu, więc najlepiej stosować je wieczorem, ponieważ w nocy jego synteza jest największa. Inne leki możesz brać niezależnie od pory dnia. W razie wątpliwości powinnaś skonsultować się z lekarzem lub farmaceutą.
Badania kliniczne wykazały, że statyny przyspieszają rozpoznanie cukrzycy u dorosłych, ponieważ powodują niewielki wzrost poziomu cukru we krwi. Jednak osoby doświadczające tego działania niepożądanego mają już wyższy niż normalnie poziom cukru we krwi, czyli stan przedcukrzycowy. W przypadku osób na granicy cukrzycy łagodny wzrost poziomu cukru we krwi może prowadzić do rozpoznania cukrzycy około pięć tygodni wcześniej, niż byłoby to w innym przypadku. Badania wskazują, że statyny nie wywołują cukrzycy u osób, które nie są jeszcze blisko rozpoznania cukrzycy.
Leki na cholesterol bez recepty
Bez recepty znajdziesz głównie ziołowe leki na cholesterol i trójglicerydy. Obniżają one wartości tych parametrów, a także podnoszą poziom HDL. Wykazują słabsze działanie niż leki na cholesterol na receptę, ale na początek terapii mogą być wystarczające. Mają także zdecydowanie mniej możliwych efektów ubocznych. Bazują na ekstraktach z:
- karczocha,
- bergamoty,
- sfermentowanego czerwonego ryżu,
- czosnku,
- imbiru.
Najzdrowszy lek na cholesterol? Dieta i ruch
Pierwszym krokiem do obniżenia poziomu cholesterolu jest zmiana codziennych nawyków. Wysiłek fizyczny obniża poziom LDL, a podnosi HDL. Pomaga kontrolować masę ciała i zwiększa skuteczność leków na cholesterol. Kolejnym ważnym czynnikiem jest dieta. Czym powinnaś kierować się przy wyborze jadłospisu? Oto kilka rad:
- spożywaj kwasy omega-3 – zmniejszają stężenie cholesterolu LDL i trójglicerydów. Ich głównym źródłem są tłuste ryby, możesz też wspomagać się suplementami diety,
- ogranicz tłuszcze zwierzęce – unikaj tłustych mięs, wędlin. Wybieraj zdrowe tłuszcze, np. orzechy, olej lniany i awokado,
- zmień przyzwyczajenia w kuchni – zrezygnuj ze smażenia w panierce i na głębokim tłuszczu. Przerzuć się na pieczenie, duszenie i parowanie,
- unikaj produktów wysokoprzetworzonych – słodyczy, przekąsek, gotowych dań i fast-foodów.
Bibliografia:
- Filipiak K. J., Sokólski, M., Leki hipolipemizujące – mechanizmy działania, dobór, kojarzenie i dawkowanie, Choroby Serca i Naczyń 2017, 14(5): 283-287.
- Użarowska M., Surman M., Janik, M., Dwie twarze cholesterolu: znaczenie fizjologiczne i udział w patogenezie wybranych schorzeń, Kosmos 2018, 67(2): 375-390.
- Malec M., Monakolina K – naturalna statyna, Farmacja Polska 2019, 75(7): 365-368.
- Nauman M. C., Johnson J. J., Clinical application of bergamot (Citrus bergamia) for reducing high cholesterol and cardiovascular disease markers, Integrative food, nutrition and metabolism 2019, 6(2).
- Kania-Dobrowolska M., Baraniak J., Górska A., Wolek M., Bogacz A., Imbir i czosnek – surowce roślinne obniżające poziom cholesterolu i glukozy, Postępy Fitoterapii 2020, 21(3): 169-176.
