Migotanie komór jako sygnał alarmowy choroby niedokrwiennej. Jakie są przyczyny i objawy fibrylacji?

Migotanie komór zaliczane jest do mechanizmów, które często prowadzą do zatrzymania akcji serca. To typ nagłego zatrzymania krążenia (NZK) powstającego poprzez chaotyczną impulsację elektryczną w mięśniu sercowym.

Migotanie komór może stanowić sygnał alarmowy świadczący o chorobie niedokrwiennej, a nawet zawale serca. W przebiegu tego procesu dochodzi do zatrzymania pompowania krwi. Migotanie komór serca doprowadza do utraty przytomności, a w razie braku udzielenia szybkiej pomocy – zgonu. Migotanie komór w EKG daje charakterystyczny zapis zespołu QRS, który przybiera postać nieregularnej sinusoidy. Jeśli poza typowym, nieregularnym kształtem zapisu, częstość akcji waha się pomiędzy 200–300 uderzeniami na minutę, może to świadczyć o zjawisku trzepotania komór.

Przebieg migotania komór

Zjawisko migotania komór ma miejsce wówczas, gdy dochodzi do szybkiego i nieskoordynowanego kurczenia się włókien budujących serce. W wyniku tego mięsień sercowy nie jest w stanie pełnić swoich funkcji, co zatrzymuje krążenie w całym obiegu. Migotanie komór sercowych, jeśli nie zostanie ustabilizowane, doprowadza do zgonu.

Objawy migotania komór są trudne do opisania, ponieważ szybko dochodzi do utraty przytomności. Konsekwencją nagłego przerwania krążenia jest również zatrzymanie procesu oddychania. Z tego względu kluczowe jest jak najszybsze podjęcie akcji reanimacyjnej. W przypadku niewielkiej liczby przypadków migotanie komór może ustąpić samoistnie. Nie bez powodu mówi się o „4 złotych minutach”, czyli czasie, który decyduje o życiu lub śmierci poszkodowanego.

Jakie mogą być przyczyny migotania komór?

Przyczyny migotania komór związane są głównie z występowaniem poważnych schorzeń kardiologicznych, w tym: kardiomiopatii, choroby niedokrwiennej serca i wrodzonych zaburzeń kanałów jonowych (np. zespołu wydłużonego QT, częstoskurczu komorowego i zespołu Brugadów). Do przyczyn migotania komór serca zalicza się również zaburzenia hormonalne i gospodarki wodno-elektrolitowej. Ryzyko stwarzają też wady zastawkowe serca i zażywanie substancji uzależniających, w tym metaamfetaminy.

Migotanie komór – postępowanie

Szybka reanimacja w przypadku pojawienia się migotania komór jest jedyną szansą na przeżycie osoby poszkodowanej. Ratownicy medyczni mają około 3–4 minut na przeprowadzenie akcji ratunkowej. Niezbędne jest przeprowadzenie defibrylacji oraz resuscytacji krążeniowo-oddechowej (RKO). Przy pomocy defibrylatora ratownik/lekarz dostarcza do serca impulsy elektryczne, przywracające mu prawidłową akcję. Jeśli nie doszło do zatrzymania krążenia, koniecznie jest wykonanie masażu serca. Przeprowadza się go w pozycji klęczącej, ze splecionymi dłońmi. Ręce należy ułożyć mniej więcej na środku mostka chorego, po czym na wyprostowanych łokciach przenosić ciężar ciała, jednocześnie rytmicznie uciskając klatkę piersiową. Częstotliwość ucisków powinna wynosić 100 na minutę. Nie mniej ważne jest sztuczne oddychanie – dwa wdechy na 30 uciśnięć. Podjęcie akcji reanimacyjnej przed przyjechaniem karetki pogotowia zwiększa szanse na przeżycie osoby poszkodowanej.

Leczenie migotania komór

Jedynym sposobem leczenia migotania komór jest natychmiastowe podjęcie resuscytacji krążeniowo-oddechowej. Algorytm ALS (zaawansowanych zabiegów resuscytacyjnych) to zbiór zasad postępowania, które należy powtarzać cyklicznie, aż do momentu pojawienia się akcji serca lub samodzielnego oddechu.

Kroki podjęte w postępowaniu lekarskim.

1. Należy sprawdzić, czy poszkodowany oddycha samodzielnie i reaguje.
2. Jeśli nie, trzeba podjąć resuscytację zgodnie ze schematem 30:2.
3. Należy połączyć defibrylator i monitorować akcję serca.
4. Jeśli występuje migotanie komór lub ich częstoskurcz, wykonuje się defibrylację.
5. Należy podjąć RKO przez około 2 minuty.
6. Trzeba ocenić rytm serca.

Migotanie komór – profilaktyka

Zapobieganie migotania komór sercowych oraz innych schorzeń układu krążenia to przede wszystkim zmiana nawyków żywieniowych i stylu życia. Pierwszym kryterium jest waga. Osoby otyłe obarczone są większym ryzykiem chorób układu krążenia. Istotne jest wprowadzenie diety bogatej w świeże warzywa i owoce, a ubogiej w wysokotłuszczowe i przetworzone potrawy. Zaleca się też uprawianie sportu minimum 3 razy w tygodniu. Wysiłek fizyczny nie musi być intensywny, ważne, żeby był regularny. Mogą być to np. spacery po lesie, joga czy jazda na rowerze.