APTT – co to za badanie, jaka jest norma i co oznacza podwyższone APTT?

Badanie APTT (czas kaolinowo – kefalinowy) wykonywane jest m.in. u pacjentów, którzy skarżą się na częste krwotoki. Zalecane jest też przed operacjami i inwazyjnymi zabiegami oraz u kobiet w ciąży. Na czym polega badanie APTT i jaka jest norma w jego przypadku? Co oznacza niski czas kaolinowo – kefalinowy i podwyższone APTT?

Krzepnięcie krwi jest procesem fizjologicznym, dzięki któremu człowiek pomimo uszkodzenia naczyń krwionośnych nie traci większych ilości krwi. APTT, czyli czas kaolinowo-kefalinowy (ang. Activated Partial Thromboplastin Time), to nic innego jak czas potrzebny do powstania skrzepu. Ta przyjęta przez specjalistów miara pozwala na ocenę funkcjonowania czynników krzepnięcia obecnych w osoczu.

APTT – co to za badanie?

Badanie APTT może występować również pod nazwami ,,aPTT’’ , ,,czas częściowej tromboplastyny po aktywacji’’ lub „czas kaolinowo-kefalinowy”. Badanie APTT polega na pobraniu próbki krwi z żyły łokciowej, aby następnie w warunkach laboratoryjnych odtworzyć proces krzepnięcia krwi pacjenta i poddać go analizie. Z chemicznego punktu widzenia polega to na umieszczeniu pobranej krwi w probówce, która jest wypełniona cytrynianem sodu w stosunku 9:1, a następnie dodaniu do nich aktywatora. Kluczowy w badaniu jest pomiar czasu do momentu, kiedy krew zacznie krzepnąć. To właśnie on wskazuje czy procesy krzepnięcia krwi w organizmie pacjenta przechodzą prawidłowo.

Badanie APTT – wskazania

Badanie APTT jest ważnym badaniem zalecanym:

• u chorych leczonych niefrakcjonowaną heparyną (u pacjentów z żylną chorobą zakrzepowo-zatorową);
• przed zabiegiem operacyjnym lub inwazyjnym zabiegiem diagnostycznym;
• przy podejrzeniu niedoboru czynników krzepnięcia (II, V, VIII, IX, X, XI, XII);
• podczas kontroli podawania czynników krzepnięcia u chorych na hemofilię;
• gdy podejrzewamy wrodzone lub nabyte skazy krwotoczne;
• gdy u pacjentki występują długie i obfite krwawienia miesiączkowe;
• przy chorobach wątroby, które mogą zaburzyć proces hemostazy;
• przy podejrzeniu zespołu wykrzepiania wewnątrznaczyniowego;
• przy podejrzeniu zakrzepicy;
• gdy po wyrwaniu zęba występuje długotrwałe krwawienie;
• gdy pacjent ma zespół rozsianego krzepnięcia wewnątrznaczyniowego.

Niskie APTT w ciąży

Badanie APTT, inaczej czas kaolinowo – kefalinowy, jest bardzo ważne dla przyszłych mam. Każda kobieta w ciąży powinna być świadoma, że parametr APTT jest kluczowy dla zdrowia jej dziecka – nie bez przyczyny badanie to zalecane jest rutynowo przez ginekologów w Polsce.

Ryzyko krwotoku może (ale nie musi) rosnąć, kiedy czas APTT jest powyżej normy. W czasie ciąży zwłaszcza niebezpieczne są krwawienia z dróg rodnych – mogą nieść nawet ryzyko poronienia. Ocena krzepliwości krwi i odpowiednia profilaktyka przed planowaną ciążą może pomóc w uniknięciu problemów z układem krążenia. Kobiety, które w niedługim czasie planują zajście w ciążę, powinny z odpowiednim wyprzedzeniem odstawić pigułki hormonalne.

APTT – na czczo, czyli jak przygotować się do badania?

Tak jak w przypadku wszystkich badań krwi, APTT wykonuje się na podstawie analizy próbki krwi żylnej pobranej rano. Na badanie należy przyjść na czczo, poza tym nie wymaga ono żadnych specjalnych przygotowań. Po przeprowadzeniu testu należy przyłożyć do miejsca ukłucia gazik i jeszcze przez moment odpocząć w pozycji siedzącej, by uniknąć powstania siniaka -podobnie jak ma to miejsce przy każdym badaniu morfologicznym. Wyniki badania APTT zazwyczaj można odebrać następnego dnia. Badanie APTT jest refundowane przez Narodowy Fundusz Zdrowia. Wykonanie zaś go prywatnie nie powinno kosztować więcej niż kilkanaście złotych.

APTT – norma

Jak interpretować wyniki badania? Podstawową jednostką APTT są sekundy. Norma APTT wynosi od 26 do 36 sekund. Wartości te są uniwersalne i nie zależą od płci czy wieku pacjenta. Warto wiedzieć, że poszczególne laboratoria wykonujące badania stosują różne odczynniki oraz jednostki – dlatego testy wykonane w dwóch placówkach mogą różnić się między sobą. Przy porównywaniu wyników APTT należy podawać również normę stosowaną w danym laboratorium, która zawsze znajduje się na wydruku badania.

Warto wiedzieć, że podwyższone APTT jest normalnym zjawiskiem, które występuje u osób zażywających leki przeciwzakrzepowe. Zaburzenia krzepliwości pojawiają się u kobiet w ciąży oraz podczas miesiączki. APTT powyżej normy, czyli liczby sekund potrzebnych do rozpoczęcia procesu krzepnięcia krwi, może wskazywać na:

• niedobór czynników krzepnięcia: VIII (hemofilia A), IX (hemofilia B), XI (hemofilia C) oraz czynnika X i protrombiny,
• niedobór czynnika V (może być wrodzony lub nabyty),
• niedobór witaminy K,
• chorobę wątroby,
• chorobę von Willebranda,
• DIC (rozsiane krzepnięcie wewnątrznaczyniowe),
• dysfibrynogenemię,
• afibrynogenemię,
• Hipofibrynogenemię.

Czas APTT poniżej normy nie ma znaczenia klinicznego. Nie ma związku ze zwiększonym ryzykiem zakrzepowym.

Nadmierna krzepliwość krwi może oznaczać:

• trombofilię – wrodzone zaburzenia krzepliwości krwi,
• reumatoidalne zapalenie stawów,
• stan zapalny jelit.

Warto wiedzieć, że jeśli robimy po raz pierwszy APTT, wyniki badania nie mają znaczenia diagnostycznego. Zdarza się, że zbyt niski lub zbyt wysoki APTT jest następstwem nieprawidłowego pobrania krwi. Jeśli jednak powtórne badanie wykazuje skrócone czasy APTT, może oznaczać to podwyższone ryzyko choroby zakrzepowej. W takim wypadku wskazana jest kontrola lekarska i rozpoczęcie odpowiedniego leczenia.

Powikłania po badaniu APTT

Pobieranie krwi jest rutynowo wykonywaną, bezpieczną procedurą. U bardzo małej liczby osób zaobserwować można takie powikłania, jak zasinienie i niewielki obrzęk w miejscu wkłucia. Aby zmniejszyć prawdopodobieństwo ich wystąpienia, pielęgniarka może poprosić o uciśnięcie miejsca pobrania krwi jałowym gazikiem.

Koszt i dostępność badania APTT

Badanie krwi APTT można wykonać na podstawie skierowania wystawionego przez lekarza. Jeśli twoja przychodnia podpisała kontrakt z Narodowym Funduszem Zdrowia, test jest refundowany. Aby wykonać badanie bezpłatnie, należy udać się do laboratorium wskazanego przez lekarza. Gdy APTT oznacza się prywatnie, koszt badania wynosi od około 6 do 15 zł.

Rzadko jednak przeprowadza się test APTT pojedynczo, o wiele częściej jest to tylko jeden z oznaczanych parametrów układu krzepnięcia. Cena wykonania badania APTT razem z innymi parametrami waha się między 25 a 30 złotych.