Dlaczego warto regularnie wykonywać badanie cukru we krwi?
Organizm działa niczym maszyna tylko wtedy, gdy jest utrzymane w równowadze. Jakiekolwiek zachwianie funkcji skutkuje szeregiem zaburzeń. Tak jest też w przypadku glukozy. Gdy jest jej za dużo, mówi się o hiperglikemii, a za mało – o hipoglikemii. Jak wykonuje się badanie cukru we krwi? Kiedy jego wartości nie są odpowiednie? Czym mogą być spowodowane zaburzenia gospodarki węglowodanowej?
Skąd to zamieszanie wokół badania cukru we krwi?
Glukoza to paliwo dla komórek, ale też składnik, bez którego nie mogą w nich prawidłowo przebiegać procesy metaboliczne. Innymi słowy, zaburzenia w gospodarce węglowodanowej odbijają się na fizjologii komórek i tym samym funkcjonowaniu całego organizmu.
Kluczowe znaczenie dla zachowania homeostazy glukozy ma insulina wytwarzana przez trzustkę. Jeśli będziesz stale dostarczać duże dawki cukru, trzustka zwiększy wydzielanie insuliny, aby wspomóc transport cukru do komórek, a jednocześnie zahamuje rozpad glikogenu i kwasów tłuszczowych.
Tak organizm radzi sobie z nadmierną podażą węglowodanów. Do czasu. W końcu tkanki zmniejszą wrażliwość na działanie insuliny (rozwinie się insulinooporność) i przestaną pobierać dodatkowe porcje glukozy. Tak rozwija się cukrzyca typu 2. – choroba cywilizacyjna XXI w.
Czym innym jest cukrzyca typu 1. To choroba wrodzona i autoimmunologiczna. Organizm zwraca się przeciwko własnym tkankom. W tym wypadku za cel obiera komórki beta trzustki, doprowadzając do ich uszkodzenia. W efekcie nie są one w stanie uwalniać insuliny, przez co w organizmie stale utrzymuje się wysoki pozom glukozy.
Innym zaburzeniem gospodarki węglowodanowej jest hipoglikemia, czyli zbyt niski poziom glukozy. Najczęściej jest to konsekwencja nieprawidłowo dopasowanego leczenia cukrzycy typu 1. lub 2. Zbyt duże dawki leków doprowadzają do nadmiernego obniżenia cukru we krwi.
Spożywanie cukru daje szybki zastrzyk energii i wpływa na wydzielanie hormonów szczęścia tj. endorfin, dopaminy i serotoniny. Poprawia się dzięki temu dobre samopoczucie, a mózg dostaje więcej sił do pracy. Niestety działanie cukru jest bardzo krótkotrwałe. Organizm wydziela insulinę, poziom glukozy we krwi się obniża, a razem z nim spada energia. Cukier w Polsce w liczbach:
- 30 proc. dzieci w wieku 8 lat spożywa napoje gazowane,
- co czwarty z nas jest otyły,
- średnio każdy z nas zjada 44,5 kg cukru rocznie,
- 67 proc. nastolatków pije napoje energetyczne,
- prawie co dziesiąty Polak ma cukrzycę.
Kiedy badanie cukru we krwi odbiega od normy?
Hipoglikemia i hiperglikemia są instynktownie wiązane z cukrzycą typu 1. i 2. Jak się jednak okazuje, powodów zaburzeń gospodarki węglowodanowej może być więcej. W tabeli poniżej przedstawione zostały niektóre z nich:
| Nieprawidłowość w równowadze węglowodanowej organizmu | Możliwe przyczyny zaburzenia |
| Hiperglikemia |
|
| Hipoglikemia |
|
Jakie są normy badania cukru we krwi w Polsce?
Badanie cukru we krwi wykonuje się dzięki analizie próbki krwi pobranej z żyły łokciowej. W diagnostyce wykorzystywane są dwa rodzaje badań:
- badanie poziomu glukozy na czczo,
- test doustnego obciążenia glukozą (OGTT, czyli krzywa cukrowa).
Badanie glukozy na czczo u dziecka i osoby dorosłej
Prawidłowe zakresy referencyjne badania poziomu cukru we krwi przedstawione są w poniższej tabeli:
| Interpretacja wyniku | Zakres referencyjny |
| prawidłowa glikemia na czczo | 70-99 mg/dl (3,9-5,5 mmol/l) |
| nieprawidłowa glikemia na czczo | 100-125 mg/dl (5,6-6,9 mmol/l) |
| cukrzyca | więcej lub równo 126 mg/dl (7,0 mmol/l) |
Badanie wykonywane jest wyłącznie na czczo. Ostatni posiłek zjedz wieczorem w przeddzień diagnostyki, aby zachować 12-14 godzin postu. Rano wypij wyłącznie odrobinę wody. To rozrzedzi nieco krew i ułatwi jej pobranie do analizy.
Badanie OGTT – krzywa cukrowa
Krzywa cukrowa należy do mało przyjemnych badań. Nie boli ani nie wywołuje dyskomfortu, jednak rodzi konieczność wypicia roztworu 75 g glukozy w szklance wody. Krew pobierana jest tu aż trzy razy:
- na czczo, przed wypiciem roztworu,
- po 60 minutach od wypicia roztworu,
- po 120 minutach od wypicia roztworu.
Prawidłowe zakresy referencyjne badania OGTT przedstawione są w poniższej tabeli:
| Interpretacja wyniku (w 120 min) | Zakres referencyjny |
| prawidłowa tolerancja glukozy | 140 mg/dl (7,8 mmol/l) |
| nieprawidłowa tolerancja glukozy | 140-199 mg/dl (7,8-11,0 mmol/l) |
| cukrzyca | więcej lub równo 200 mg/dl (11,1 mmol/l) |
Badanie OGTT i glukozy na czczo w ciąży
Ciąża rządzi się swoimi prawami. Przemiany hormonalne, jakie zachodzą wówczas w organizmie, nie pozostają obojętne dla wielu parametrów diagnostycznych. Nie inaczej jest w przypadku glukozy. Prawidłowa glikemia na czczo jest tu nieco wyższa i wynosi poniżej 92 mg/dl (5,11 mmol/l).
Badanie OGTT w ciąży wykonywane jest między 24. a 28. tygodniem jej trwania (a u kobiet z ryzykiem wystąpienia cukrzycy ciążowej także po pierwszej wizycie u ginekologa). Prawidłowe wyniki oraz te świadczące o cukrzycy przedstawia poniższa tabela:
| Pora pobrania krwi | Norma cukru we krwi | Wynik świadczący o cukrzycy |
| na czczo | poniżej 92 mg/dl (5,1 mmol/l) | 92-125 mg/dl (5,1-6,9 mmol/l)
|
| po 60 min od wypicia roztworu 75 g glukozy w szklance wody | poniżej 180 mg/dl (10 mmol/l) | powyżej 180 mg/dl (10 mmol/l) |
| po 120 min od wypicia roztworu 75 g glukozy w szklance wody | poniżej 153 mg/dl (8,5 mmol/l) | 153-199 mg/dl (8,5-11 mmol/l) |
Bibliografia:
- https://www.termedia.pl/poz/Hipoglikemia-i-hiperglikemia-Jak-rozpoznawac-i-leczyc-,21113.html [dostęp 07.11.2023].
- Mastalerz-Migas A., Czupryniak L., Fabian W., Kłoda K., Kowalska I., Ledwoch J., Małecki M., Strojek K., Tomasik T., Zozulińska-Ziółkiewicz D., Wytyczne rozpoznawania i leczenia cukrzycy dla lekarzy rodzinnych Polskiego Towarzystwa Medycyny Rodzinnej, Kolegium Lekarzy Rodzinnych w Polsce i Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego, Lekarz POZ 2022, nr 4, s. 229-251.
- Maślanka R., Zadrąg-Tęcza R., Wieloaspektowa rola glukozy i jej metabolizmu w regulacji parametrów fizjologicznych i potencjału reprodukcyjnego komórek na podstawie badań z użyciem drożdży Saccharomyces cerevisiae, Postępy Biochemii 2021, nr 67 (1), s. 1-15.
- Zalecenia kliniczne dotyczące postępowania u chorych na cukrzycę 2022 Stanowisko Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego, Current Topics in Diabetes 2022, nr 2 (1), s. 1-134.
Podoba Ci się ten artykuł?
Powiązane tematy:
Polecamy
Komórki nowotworowe zostały „uzdrowione” przez naukowców. To może być przełom w medycynie
Cukrzyca, a choroby serca. Jakie badania warto wykonywać regularnie?
Jakie badania na cukrzycę wykonać? Diagnostyka cukrzycy typu 1. i 2.
Badania SIBO. Wykrycie zespołu rozrostu bakteryjnego jelita cienkiego
się ten artykuł?
