Leki przeciwhistaminowe a alkohol to niebezpieczne połączenie

Leki przeciwhistaminowe to powszechnie stosowane preparaty na objawy uczulenia, takie jak świąd, katar sienny czy pokrzywka. W sezonie alergicznym bywają czasem stosowane codziennie ze względu na ciągły kontakt z substancjami, które wywołują te uciążliwe dolegliwości. Czy to oznacza, że podczas ich przyjmowania nie można napić się nawet lampki wina?  Jakie skutki może wywołać łączenie leków przeciwhistaminowych z alkoholem? Sprawdź, co na ten temat mówi alergolog.

Mechanizm interakcji leków przeciwhistaminowych i alkoholu jest złożony 

Wszystkie leki mogą potencjalnie wejść w interakcję z alkoholem. Wynika to z faktu, że każda substancja, jaka trafia do organizmu, jest metabolizowana w wątrobie. W procesach tych wykorzystywane są enzymy, które rozkładają leki do postaci nieaktywnej. Alkohol może wpłynąć na enzymy wątrobowe na 2 sposoby: 

• pobudzająco – to powoduje szybszy rozkład leku, a tym samym jego krótszy czas działania w organizmie, czyli mniejszą skuteczność, 
• hamująco – wolniejszy metabolizm leku sprawia, że jego stężenie we krwi rośnie, co zwiększa ryzyko pojawienia się działań niepożądanych. 

Możliwa jest także odwrotna zależność, kiedy to lek wpływa na przemiany etanolu poprzez nasilenie jego odurzającego działania lub zwiększenie skutków ubocznych. Ponadto niektóre preparaty oddziałują na organizm w sposób podobny do alkoholu. Leki przeciwhistaminowe starszej generacji mogą np. wywołać efekt nasenny, podobnie jak napoje wysokoprocentowe.

Czy alkohol może nasilać alergię? 

Interakcje pomiędzy lekami histaminowymi a alkoholem to nie jedyny problem. Okazuje się, że samo spożycie etanolu może nasilić reakcję organizmu na kontakt z alergenami, a tym samym spotęgować objawy uczulenia. Wynika to z obecności w alkoholu histaminy, czyli mediatora stanu zapalnego, który w dużych ilościach uwalniany jest w reakcji na alergen. To właśnie histamina odpowiada na rozwój wszystkich objawów uczulenia, więc dostarczenie jej dodatkowo z alkoholem może spotęgować dolegliwości. 

Ponadto etanol rozszerza naczynia krwionośne, co powoduje tzw. nieżyt naczynioruchowy nosa, czyli przekrwienie i obrzęk jego śluzówki. W ten sposób może znacznie nasilić katar alergiczny i utrudnić oddychanie. Oprócz tego działanie moczopędne alkoholu często prowadzi do odwodnienia organizmu, co także wpływa na kondycję błon śluzowych. Wysuszone są bardziej narażone na podrażnienia, a także słabiej chronią przed wnikaniem alergenów. 

Alkohol a leki przeciwhistaminowe dostępne bez recepty 

Starszej generacji leki przeciwhistaminowe mogą powodować działania niepożądane pochodzące z ośrodkowego układu nerwowego, takie jak senność, zawroty głowy, nadmierne uspokojenie czy obniżenie ciśnienia krwi. Alkohol nasila działanie uspokajające tych preparatów, przez co zwiększa ryzyko wystąpienia wspomnianych wcześniej objawów. 

Problem ten dotyczy zwłaszcza leków przeciwhistaminowych I generacji. Większość z nich dostępna jest obecnie na receptę, jednak niektóre substancje dostaniesz w aptece także bez niej. Co ciekawe, leki z tej grupy znajdziesz w preparatach niekoniecznie na alergię. Należą do nich: 

• dimenhydrinat – występuje w popularnych tabletkach łagodzących objawy choroby lokomocyjnej, 
• chlorfeniramina, feniramina, triprolidyna – to składniki złożonych leków na objawy przeziębienia. 

Wpływ alkoholu na leki przeciwhistaminowe II generacji nie jest już tak nasilony, ponieważ substancje te nie oddziałują w tak dużym stopniu na ośrodkowy układ nerwowy i znacznie rzadziej powodują senność. W badaniach najgorzej wypadła cetyryzyna, która potęgowała negatywne skutki spożycia alkoholu. A leki przeciwhistaminowe, które wykazują najmniejsze ryzyko interakcji, to: 

• desloratadyna, 
• lewocetyryzyna, 
• feksofenadyna. 

Chociaż wskazane wyżej substancje podane w dawkach terapeutycznych nie powinny oddziaływać z etanolem, nie oznacza to, że można bezkarnie łączyć je z napojami wysokoprocentowymi. Nie da się w pełni przewidzieć konsekwencji połączenia leków przeciwhistaminowych i alkoholu. Na ich metabolizm wpływa wiele różnych czynników, takich jak:  

• płeć,  
• masa ciała,  
• ilość spożytego w danym dniu jedzenia,  
• kondycja wątroby, 
• faza cyklu miesiączkowego.  

Dlatego reakcja organizmu to indywidualna kwestia, która może różnić się przy każdym spożyciu alkoholu. Łączenie leków przeciwhistaminowych z alkoholem może nieść poważne konsekwencje dla zdrowia, zwłaszcza jeśli są to leki starszej generacji. Istnieje ryzyko, że etanol nasili ich działanie uspokajające, a także zwiększy objawy alergii. Lepiej więc unikać spożywania napojów wysokoprocentowych razem z tabletkami przeciwalergicznymi.  

O ekspertce:

Bożena Mamcarz  –  dermatolog-alergolog, specjalizuje się w alergicznych chorobach skóry, ma również wieloletnie doświadczenie z zakresu medycyny estetycznej. Jest współredaktorem pierwszego w Polsce podręcznika dla lekarzy i kosmetologów „Medycyna estetyczna w praktyce”. Kieruje warszawską kliniką Estetica.

Bibliografia:

1. https://www.niaaa.nih.gov/health-professionals-communities/core-resource-on-alcohol/alcohol-medication-interactions-potentially-dangerous-mixes [dostęp 15.09.2024]. 
2. Paśko P., Rodacki T., Domagała-Rodacka R., Palimonka K., Marcinkowska M., Owczarek D., Second generation H1-antihistamines interaction with food and alcohol – a systematic review, Biomedicine & Pharmacotherapy 2017, 93: 27-39. 
3. Weathermon R., Crabb D. W., Alcohol and medication interactions, Alcohol Research & Health 1999, 23(1): 40-54.