Przejdź do treści

Sawant – co kryje się pod tym terminem? Jak działa umysł osoby cierpiącej na zespół sawanta?

dziewczyna malująca kredą po asfalcie
Fot. Stanislav Tatarnikov / stock.adobe.com
Podoba Ci
się ten artykuł?

Sawant to jeden z przypadków, gdy działanie ludzkiego umysłu okazuje się dla naukowców wielką tajemnicą. Na zespół sawanta cierpią osoby z autyzmem oraz zaburzeniami neurorozwojowymi, które przy bardzo niskim ilorazie inteligencji, wykazują nieprzeciętne zdolności muzyczne, plastyczne lub matematyczne.

Nasze teksty zawsze konsultujemy z najlepszymi specjalistami

Agnieszka Widera

lekarz

Sawant właściwie nie potrafi samodzielnie egzystować, jest zdany na opiekę innych, natomiast jego umiejętności z zakresu plastyki, matematyki lub muzyki potrafią wprowadzić w osłupienie.

Na czym polega zespół sawanta?

Sawant może biegle posługiwać się kilkunastoma językami, genialnie odtworzyć z pamięci utwór muzyczny lub dokonywać w pamięci skomplikowanych obliczeń. Jednak umiejętności te towarzyszą poważnym zaburzeniom. Ponad połowa sawantów to autyści, a zespół sawanta dotyka również osób z zaburzeniami neurorozwojowymi. Zalicza się do nich dysleksję, opóźnienie mowy oraz jąkanie.

Sawant oznacza osobę niepełnosprawną intelektualnie, lecz jednocześnie wybitnie uzdolnioną. Zespół sawanta to stan upośledzenia fizycznego i psychicznego, któremu towarzyszą niezwykłe zdolności oraz talent w wybranej dziedzinie. Najczęściej są to muzyka, plastyka, rzeźba, matematyka i zdolności językowe. Sawantyzm rozpoznaje się, gdy zdolność dziecka w jednej dziedzinie jest ponadprzeciętnie wysoka, biorąc pod uwagę jego iloraz inteligencji (IQ) lub ogólny poziom funkcjonowania.

Termin „sawant” został wprowadzony w 1887 roku przez lekarza J. Langdona Downa, który zaproponował pojęcie „idiota-sawant”, czyli uczony głupiec. Wcześniej jednak, w 1789 roku, podobnymi przypadkami zajmował się już pionier amerykańskiej psychiatrii Benjamin Russel.

Zespół sawanta – przyczyny

Zespół sawanta objawia się u osób upośledzonych umysłowo, po urazach głowy lub z zaburzeniami neurorozwojowymi. U pacjentów tych w pełni prawidłowo nie działa lewa półkula, a dokładniej jest przedni płat skroniowy. Uszkodzenie to przekłada się na zwiększoną aktywność tzw. kory nowej znajdującej się w półkuli prawej. Można więc uznać, że półkula prawa (odpowiadająca za zdolności artystyczne) rekompensuje swoją zwiększoną aktywnością uszkodzenia, do których doszło w półkuli lewej.

Ważnym czynnikiem w rozwoju sawantyzmu jest również działanie testosteronu, który w trakcie rozwoju płodowego negatywnie oddziałuje na rozwój lewej półkuli. Tłumaczy to, dlaczego sawanci to częściej mężczyźni niż kobiety.

Zespół sawanta występuje w postaci wrodzonej związanej z nieprawidłowym rozwojem lewej półkuli, szybszym rozwojem półkul w okresie prenatalnym, który prowadzi do dominacji prawej półkuli. Istnieje również nabyty zespół sawanta związanym z otępieniem czołowo-skroniowym i wynikającym z tego upośledzeniem płata skroniowego lewej półkuli. Zespół sawanta może także pojawić się przy mechanicznym uszkodzeniu lewej półkuli mózgu (uraz głowy w wyniku wypadku lub rany postrzałowej).

Syndrom sawanta jest jednym z najbardziej fascynujących zjawisk w medycynie i psychologii. Mechanizm odpowiadający za pojawienie się u danego pacjenta określonych zdolności nadal jednak nie został odkryty. Niektórzy badacze uważają, że przyczyny zespołu sawanta nigdy nie zostaną w pełni poznane. Niewątpliwie sawant jest dowodem na niezwykłą plastyczność ludzkiego mózgu.

Zobacz także

Zespół sawanta – objawy

Zespół sawanta nie jest chorobą ani patologią. To niezwykły stan umysłu wynikający z upośledzenia fizycznego i psychicznego, któremu towarzyszą niezwykłe zdolności w określonym obszarze życia. Sawantyzm cechuje współwystępowanie deficytów poznawczych z genialnymi umiejętnościami.

Zespół sawanta objawia się:

  • zdolnościami matematycznymi – prowadzeniem skomplikowanych obliczeń w pamięci, zapamiętywaniem i odtwarzaniem bardzo długich ciągów liczb, precyzyjnym odmierzaniem czasu, „kalendarzowym kalkulatorem”, czyli umiejętnością podania dnia tygodnia przypadającego na konkretną datę (np. za 65 lat);
  • zdolnościami plastycznymi – zarówno manualnymi, jak i wizualnymi; malarze lub rzeźbiarze potrafią odtwarzać ludzi i zwierzęta z anatomicznymi szczegółami, często ich dzieła powstają w bardzo krótkim czasie;
  • zdolnościami językowymi – błyskawicznym przyswajaniem nowej gramatyki i słownika danego języka; sawanci mówią czasami w kilku lub kilkunastu językach świata, choć zdolności te mogą mieć charakter „pamięci bez pojmowania”;
  • zdolnościami muzycznymi – chodzi zarówno o umiejętność dokładnego odtworzenia utworu z pamięci, jak i zdolności kompozytorskie oraz wirtuozerskie.

Najsłynniejsi sawanci

Sawantem, który stał się pierwowzorem postaci z „Rain Mana”, był Kim Peek, który jednym okiem czytał jedną stronę książki, drugą – drugim okiem. Znał na pamięć aż 12 000 pozycji i historię praktycznie każdego kraju i jego władców. Był też „kalendarzowym kalkulatorem”.

Leslie Lemke, chory na porażenie mózgowe i jaskrę, w wieku 16 lat odtworzył w pamięci koncert fortepianowy nr 1 Czajkowskiego, mimo iż nigdy nie grał na fortepianie.

Gottfrid Mind, „Rafael kotów”, potrafił stworzyć niezwykle dokładne anatomicznie portrety zwierząt.

Podoba Ci się ten artykuł?

Powiązane tematy:

i
Treści zawarte w serwisie mają wyłącznie charakter informacyjny i nie stanowią porady lekarskiej. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem.
Podoba Ci
się ten artykuł?