Schizofrenia paranoidalna – przyczyny i objawy. Czy schizofrenia jest genetyczna?

Schizofrenia paranoidalna jest chorobą złożoną. Tak naprawdę składa się na nią grupa zaburzeń psychicznych z objawami osiowymi. Wszystkie te symptomy dotykają umysłu człowieka.

Schizofrenia paranoidalna to najczęściej diagnozowany rodzaj schizofrenii. Przyczyny schizofrenii paranoidalnej nadal pozostają niejasne i nie do końca sprecyzowane. Zakłada się, że choroba może być przekazywana genetycznie. Szacuje się, że zachorowanie na schizofrenię u rodzica zwiększa o 13% prawdopodobieństwo posiadania potomstwa cierpiącego na to samo schorzenie. Schizofrenię paranoidalną mogą powodować również uszkodzenia nici DNA przez liczne czynniki zewnętrzne, głównie przewlekły stres czy traumatyczne przeżycia z okresu dzieciństwa. Istnieje także teoria mówiąca o znaczącej roli mieliny osłaniającej neurony w rozwoju schizofrenii. Uważa się, że mutacje w genie kodującym neuregulinę 1 (przyczyniającą się do powstawania warstw osłonki mielinowej) znacząco wpływają na prędkość przekazywania impulsów elektrycznych między neuronami, co może skutkować omamami i urojeniami.

Objawy schizofrenii paranoidalnej

Zgodnie z Międzynarodową Klasyfikacją Chorób i Problemów Zdrowotnych ICD-10 schizofrenia paranoidalna znajduje się pod kodem F20.0. Aby stwierdzić schizofrenię, objawy muszą utrzymywać się przez co najmniej miesiąc. Przy schizofrenii paranoidalnej objawy dotyczą głównie różnego rodzaju omamów i urojeń, najczęściej omamów słuchowych. Chory opisuje, że głosy towarzyszą mu na co dzień i mogą pojawić się znikąd. Schizofrenicy twierdzą, że głosy nakazują im różne rzeczy lub oceniają ich postępowanie. Czasami są to szumy czy piski, a w niektórych przypadkach proste dźwięki i słowa. Omamy węchowe, dotykowe i smakowe występują nieco rzadziej. Zarówno halucynacje, jak i urojenia zaliczane są do objawów wytwórczych, określanych też jako pozytywne. Innymi rodzajami objawów są objawy negatywne, do których zalicza się spłycenie afektywne oraz zaburzenia myślenia.

Urojenia przy schizofrenii paranoidalnej mają na ogół absurdalną treść, dlatego trudno je wyjaśnić za pomocą rozsądnych argumentów. Chorzy cierpią na manie prześladowcze i mają wrażenie, że ktoś ich bezustannie śledzi. Równie często wydaje im się, że prowadzony jest wobec nich spisek. Znanym mechanizmem, którymi kierują się cierpiący na schizofrenię, jest łączenie nic nie znaczących wydarzeń lub faktów ze swoją osobą. Chory bywa podejrzliwy nawet względem osób obcych, np. pasażerów w autobusie czy przypadkowo spotkanych w parku ludzi. Na ogół przybiera to formę obłędu.

Leczenie schizofrenii paranoidalnej

Schizofrenię dzieli się na dwa typy. Rokowanie schizofrenii paranoidalnej zależy od dominacji objawów pozytywnych nad negatywnymi. Typ pierwszy to rodzaj schizofrenii, w którym dominują objawy pozytywne. Zalicza się do tego:

• agresję,
• podniecenie,
• nadaktywność ruchową,
• omamy,
• urojenia.

Ten rodzaj schizofrenii rokuje pomyślnie. Nieco gorsze rokowanie ma typ 2, w którym dominują objawy negatywne:

• izolacja,
• wycofanie się z życia społecznego,
• unikanie kontaktu z innymi ludźmi,
• awolicja (brak woli),
• anhedonia (brak odczuwania przyjemności).

W przypadku 2 typu dochodzi do zmian neurologicznych w tkance mózgowej, co daje gorsze rokowanie. Przy schizofrenii paranoidalnej leczenie powinno być całościowe. Kluczowa jest świadoma zgoda pacjenta i chęć podjęcia leczenia. Właściwe leczenie musi być połączeniem zarówno farmakoterapii, jak i psychoterapii. Farmakologia zakłada podawanie neuroleptyków, które mają za zadanie zmniejszanie objawów omamowych oraz urojeniowych. Jednakże rodzaj leku powinien być dobrany indywidualnie do przypadku przez lekarza psychiatrę lub neurologa. Niemniejsze znaczenie ma psychoterapia – zarówno indywidualna, jak i grupowa. Podczas terapii z psychologiem chory poddawany jest treningowi w wielu aspektów życia codziennego, z dużym naciskiem na życie społeczne. Pomaga to zminimalizować poczucie odosobnienia osoby cierpiącej na schizofrenię i zbliżenia jej do innych ludzi. Jeśli istnieje taka możliwość, zaleca się uczestniczenie w terapii rodziny osoby chorej. Jest to tzw. terapia systemowa. Ma to kilka zalet, jednakże dwie najważniejsze to poczucie bliskości dla chorego oraz lepsze zrozumienie mechanizmów choroby przez najbliższych członków rodziny. Wsparcie w trakcie terapii odgrywa znaczną rolę, co usprawnia proces leczenia.