Wyróżniamy kilka metod antykoncepcyjnych – naturalne, mechaniczne, hormonalne oraz chemiczne. Dobór metody antykoncepcyjnej powinien być skonsultowany z ginekologiem, który zaleci środek dostosowany do wieku i stanu zdrowia – jest to kwestia kluczowa, aby antykoncepcja była skuteczna.
Dostępne środki oraz metody antykoncepcyjne są bardzo zróżnicowane i nie ma jednej, która sprawdzi się u wszystkich par. Każda ma swoje wady oraz zalety, więc należy podejmować decyzję bardzo indywidualnie. Wiele z nich jest dedykowanych konkretnym grupom np. osobom dopiero rozpoczynającym współżycie, kobietom karmiącym czy w okresie menopauzalnym. Niektóre metody są skierowane tylko dla tych, którzy nie planują już posiadania dalszego potomstwa oraz tych, które regularnie lub nieregularnie współżyją.
Niepodważalną zaletą naturalnych metod antykoncepcji jest brak ingerencji hormonalnej czy mechanicznej w kobiecy organizm. Dodatkowym plusem jest fakt, iż są całkowicie darmowe. Jednak metody te mogą stosować kobiety, które mają bardzo regularne cykle miesiączkowe. Naturalne metody antykoncepcji polegają głównie na obserwacji ciała oraz objawów charakterystycznych dla dni płodnych. Składają się na to: obserwacja śluzu pochwowego, mierzenie temperatury ciała, dyskomfortu w czasie owulacji. Ważne jest, aby kobieta była zdrowa, gdyż przeziębienie, przyjmowanie leków, choroba czy zatrucie mogą wpłynąć na równowagę całego organizmu i wówczas metoda ta może okazać się nieskuteczna.
Do metod naturalnych zaliczamy:
Skuteczność wybranej metody antykoncepcji określa wskaźnik Pearla, który polega na obliczeniu ilości niechcianych ciąż, podczas regularnego współżycia, przy stosowaniu danej metody antykoncepcji.
Zaletami tych metod są brak oddziaływania na układ krzepnięcia krwi oraz fakt, że nie wpływają na płodność kobiety w momencie zrezygnowania z nich. Ich działanie polega na stworzeniu bariery, przez którą plemniki nie dotrą do gotowej do zapłodnienia komórki jajowej.
Mechaniczne metody antykoncepcji to m.in.:
Dwa ostatnie środki są niekiedy nazywane damskimi prezerwatywami, a ich wskaźnik Pearla to 2–25.
Hormonalne metody antykoncepcyjne uznaje się za bardzo skuteczne – wskaźnik Pearla waha się między 0,01 a 0,54. Środki te różnią się drogą podaży, dawkowaniem oraz składem – mogą być jednoskładnikowe (zawierają głównie estrogeny) lub dwuskładnikowe (w ich skład wchodzą estrogeny i progesteron). Metody antykoncepcji, w niektórych przypadkach, stanowią element leczenia hormonalne np. przy hiperprolaktynemii, czyli nadmiernym wydzielaniu prolaktyny.
Aktualnie na rynku farmaceutycznym dostępne są:
Warto wymienić też wkładki wewnątrzmaciczne – dla tej metody antykoncepcji wskaźnik Pearla wynosi między 1 a 4 oraz spirale hormonalne (wskaźnik waha się od 0,2 do 1).
Chemiczne środki antykoncepcyjne zawierają w swoim składzie substancje plemnikobójcze, które zagęszczają śluz pochwowy, utrudniając plemnikom dotarcie do komórki jajowej, uszkadzają materiał genetyczny plemników oraz ich funkcje motoryczne. Należy jednak pamiętać, że zawarte w nich substancje mogą mieć działanie drażniące – wywołać reakcję alergiczną lub być przyczyną infekcji intymnych.
Do chemicznych środków antykoncepcyjnych zaliczamy:
Ceny tych preparatów antykoncepcyjnych są bardzo zróżnicowane, wahają się od kilkunastu do nawet kilkuset złotych.
Istnieje również kilka metod i środków antykoncepcyjnych przeznaczonych tylko dla mężczyzn. Obecnie coraz częściej pary poszukują nowych metod, tak aby np. uniknąć stosowania hormonów lub ingerencji w ciało kobiety.
Do takich metod można zaliczyć:
Niekiedy do męskich metod antykoncepcyjnych zalicza się stosunek przerywany. Jednak absolutnie nie jest to skuteczna metoda, gdyż przed końcową ejakulacją wydziela się z członka mała ilość ejakulatu, w którym również znajdują się plemniki, które są w stanie zapłodnić komórkę jajową.
