Toksoplazmoza – objawy choroby i jej leczenie. Jak można zarazić się toksoplazmozą?

Toksoplazmoza jest odzwierzęcą chorobą wywoływaną przez pierwotniaka Toxoplasma gondii. Wzbudza niepokój wśród kobiet planujących dziecko oraz będących w ciąży, ponieważ może doprowadzić do poważnych uszkodzeń płodu, a nawet poronienia.

Toksoplazmoza należy do najpowszechniejszych zakażeń powodowanych przez pasożyty. Przyczyną zakażenia są pierwotniaki Toxoplasma gondii. Objawy toksoplazmozy nie zawsze mogą ujawnić się u chorych, a większość zakażonych to tylko bezobjawowi nosiciele. Dlatego też przed planowaną ciążą należy wykonać testy na obecność tego pierwotniaka. Toksoplazmoza w ciąży jest niebezpieczna dla płodu.

Przyczyny i objawy toksoplazmozy

Jako główną przyczynę wysokiego miana przeciwciał IgG toksoplazmozy uważa się zjedzenie zakażonego, surowego mięsa. Sytuacja ta dotyczy przede wszystkim jagnięciny oraz wieprzowiny. Co ważne, wystarczy, że mięso jest lekko niedogotowane lub niedosmażone, aby stanowić rezerwuar pierwotniaków. Badanie na toksoplazmozę powinny wykonać również posiadacze kotów. U tych zwierząt pierwotniak bytuje w układzie pokarmowym, a zarażony kot wydala z kałem oocysty, które po kilku dniach nabywają zdolności do zakażeń. Kontakt z nimi może sprawić, że cysty dostają się do mięśni (sercowych lub szkieletowych) oraz do mózgu. Dlatego, aby zapobiec toksoplazmozie w ciąży, kobiety mające koty nie mogą zapominać o higienie rąk, szczególnie po sprzątaniu kuwety. Objawy toksoplazmozy uzależnione są od drogi zakażenia oraz tego, w jakim stanie jest układ odpornościowy zakażonego. Zazwyczaj choroba przebiega bez objawów, jedynie u 10% zakażonych wysyła symptomy, takie jak powiększone węzły chłonne w okolicy karku, potylicy oraz szyi. Toksoplazmoza u dzieci i dorosłych może również objawiać się niespecyficznie bólami głowy, wysoką temperaturą ciała, męczliwością mięśni, osłabieniem i wzmożoną potliwością.

Badania na obecność toksoplazmozy

Badania na toksoplazmozę zakładają zbadania poziomu przeciwciał z surowicy krwi. W odpowiedzi na zakażenie organizm zaczyna produkować duże ilości przeciwciał klasy IgM oraz IgG. Wyniki toksoplazmozy u osób ze „starym” zakażeniem wskazują szczególnie dużą ilość przeciwciał IgG. Na wczesnym etapie rozwoju choroby wynik może być fałszywie dodatni. Dlatego też precyzyjna analiza wyników badania wymaga doświadczenia ze strony analityka i lekarza. Czasami niezbędne jest wykonywanie badań ponownie po upływie kilku tygodni. Próbkę krwi pobiera się z żyły. Nie jest wymagane bycie na czczo.

Wyniki badań toksoplazmozy

Jeśli w próbce nie stwierdzi się obecności przeciwciał IgG i IgM, oznacza to, że nie doszło do zakażenia. Jednakże kobiety w ciąży powinny ponawiać test co kwartał. Obecność miana IgG przy braku obecności IgM świadczy o przebytych infekcjach w przeszłości. Z kolei brak przeciwciał IgG w surowicy krwi przy obecności IgM oznacza świeżą infekcję i w tym przypadku wymagana jest natychmiastowa wizyta u lekarza oraz podjęcie leczenia. Wysoki poziom zarówno IgM, jak i IgG informuje lekarza o niedawno przebytym zakażeniu. W ostatnim przypadku zaleca się sprawdzenie awidności przeciwciał, co pozwala stwierdzić, jak dawno pacjentka przebyła infekcję. Niska awidność mówi o świeżej infekcji, natomiast wysoka o starszej. Informacja ta jest pomocna przy planowaniu sposobu leczenia.

Leczenie toksoplazmozy

Niestety nie ma skutecznej metody pozbycia się cyst tkankowych, dlatego też nie można całkowicie wyleczyć toksoplazmozy. Środki farmakologiczne, takie jak: pirymetamina (podawana z sulfasalazyną lub sulfadoksyną), klindamycyna lub spiramycyna, zabijają jedynie „wolne” formy pierwotniaka, który powoduje toksoplazmozę. Takie formy patogena obecne są zarówno w początkowej fazie choroby, jak i w przebiegu zakażenia powtórnego. W trakcie leczenia zaleca się przyjmowanie kwasu foliowego oraz stałe kontrolowanie stanu wątroby (morfologia – ALAT, ASPAT). Bezobjawowe zakażenie nie wymaga leczenia. Wybór rodzaju leczenia toksoplazmozy w ciąży zależy w głównej mierze od lekarza prowadzącego. Jest to najczęściej antybiotykoterapia oparta na podawaniu rowamycyny lub spiramycyny. Odpowiednio dobrane leczenie ma na celu zmniejszenie ryzyka zakażenia płodu pierwotniakiem. Konieczne jest również wykonanie badań ultrasonograficznych (USG) płodu oraz badanie płynu owodniowego i krwi płodowej.