USG przezciemiączkowe – do kiedy można je wykonać? Jaka jest cena badania?

USG przezciemiączkowe wykonywane jest u najmłodszych pacjentów w przypadku podejrzenia jakiejkolwiek nieprawidłowości w badaniu fizykalnym. USG przezciemiączkowe wykonuje się obligatoryjnie u wcześniaków czy małych dzieci.

Ciemiączko to nieskostniałe połączenie kości czaszki, istniejące po urodzeniu i utrzymujące się przez pewien czas. Największe znaczenie w badaniu klinicznym noworodka mają ciemię przednie i ciemię tylne. Ciemiączko przednie ma kształt rombu i znajduje się na połączeniu szwów wieńcowego, strzałkowego i czołowego. Zarasta mniej więcej do 18–20 miesiąca życia dziecka. Ciemię tylne obecne jest na połączeniu szwów węgłowego i strzałkowego. Zarasta szybciej, bo około 6–8 tygodnia życia. Ciemiączka wypełnione są tkanką łącznotkankową, która jest jak najbardziej przepuszczalna dla ultradźwięków i pozwala uwidocznić ośrodkowy układ nerwowy w badaniu ultrasonograficznym, co określa się jako USG przezciemiączkowe.

USG przezciemiączkowe – na czym polega?

Obrazowanie ośrodkowego układu nerwowego, jak i innych struktur, jest bardzo trudnym zadaniem w przypadku najmłodszych dzieci. Każdy człowiek powinien unikać zbyt dużych dawek promieniowania jonizującego. Tymczasem obrazowanie ośrodkowego układu nerwowego w tomografii komputerowej jest jedną z podstawowych metod obrazowania OUN. W przypadku małych dzieci nie korzysta się z tomografii komputerowej. Badanie rezonansu magnetycznego, mimo że pozbawione tego promieniowania, nie jest metodą, którą da się wykonać u najmłodszych pacjentów. Metodą z wyboru jest więc ultrasonografia, jako badanie niepowodujące efektów ubocznych, pozwalające na obrazowanie ośrodkowego układu nerwowego w sposób szybki i dokładny. Polega na tym, że głowicę USG przykłada się do okolicy ciemienia i odpowiednio nią manewrując, uwidacznia się kolejne przekroje i struktury OUN. USG przezciemiączkowe wykorzystuje również opcję Doppler, dzięki której możliwe jest uwidocznienie przepływu w naczyniach mózgowych.

Kiedy wykonuje się USG przezciemiączkowe?

Wskazaniem do wykonania USG przezciemiączkowego jest przede wszystkim bardzo niska masa urodzeniowa dziecka (<1500 g), a także wiek płodowy <32 tygodnia. W tych dwóch grupach dzieci USG przezciemiączkowe jest badaniem rutynowym, wykonywanym zawsze. Dochodzą to tego następujące sytuacje kliniczne:

• niski poziom hematokrytu w morfologii krwi,
• odchylenia neurologiczne, np. w postaci obniżonego napięcia mięśniowego,
• cukrzyca ciążowa u matki,
• nieprawidłowe pomiary antropometryczne,
• dystrofia płodu,
• zakażenia wewnątrzmaciczne,
• okołoporodowe zaburzenia oddychania.

Najczęściej zmiany w USG przezciemiączkowym wynikają z niedotlenienia czy krwawień śródmózgowych.

U noworodków urodzonych o czasie USG przezciemiączkowe wykonuje się przy małej masie urodzeniowej, a także w sytuacjach:

• nieprawidłowości w badaniu neurologicznym,
• cukrzycy ciążowej matki,
• podejrzenia nadciśnienia śródczaszkowego,
• wad wrodzonych,
• zaburzenia tętna u płodu,
• przedwczesnego odklejenia się łożyska,
• małej liczby punktów Apgar po porodzie.

U niemowląt wykonuje się USG przezciemiączkowe w przypadku nieprawidłowych pomiarów antropometrycznych i zbyt dużego wymiaru główki dziecka, przy podejrzeniu zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych i mózgu, w przypadku opóźnienia w rozwoju psychoruchowym, przy obecnych zaburzeniach neurologicznych, po urazach czy też przy objawach klinicznych patologicznych struktur mózgowych.

Do kiedy można wykonać USG przezciemiączkowe?

USG przezciemiączkowe można wykonać u każdego noworodka i niemowlęcia, u którego jest obecne ciemiączko. Przy małych ciemiączkach badanie jest możliwe, choć oczywiście nieco utrudnione i ograniczone. Duże ciemiączka pozwalają na uzyskanie dokładnego obrazu mózgowia. W momencie, kiedy ciemiączko jest już maleńkie bądź całkowicie zarośnie, badanie nie jest możliwe. USG przezciemiączkowe wykonywane jest w oddziałach szpitalnych – neonatologicznych i pediatrycznych, jak również przez radiologów. Jest refundowane przez NFZ, gdy są wskazania ku badaniu. Cena badania wykonywanego prywatnie to około 150 zł.

Wyniki i normy USG

USG przezciemiączkowe oceniane jest w trakcie jego wykonywania. Wynik więc można otrzymać natychmiast po badaniu. Może się zdarzyć, że w badaniu USG dojdzie do wykrycia krwawienia śródczaszkowego. Czynnikiem etiologicznym krwawienia śródczaszkowego jest wzrost ciśnienia śródczaszkowego. Krwawienie śródmózgowe dzieli się na:

• I stopnia – do strefy rozrodczej (podwyściółkowej),
• II stopnia – dokomorowe,
• III stopnia – dokomorowe z poszerzeniem komory mózgu o przeszło 50%,
• IV stopnia – krwawienie domózgowe.

USG przezciemiączkowe może również wykryć niedokrwienie tkanki mózgowej, co prowadzi do martwicy tkanki mózgowej, osteomalacji okołokomorowej i martwicy krwotocznej miąższu okołokomorowego.