Przejdź do treści

Wirus jako czynnik chorobotwórczy. Klasyfikacja, profilaktyka i zwalczanie

wirus w 3D
Fot. Feydzhet Shabanov / stock.adobe.com
Podoba Ci
się ten artykuł?
Podoba Ci
się ten artykuł?

Wirus należy do licznej i zróżnicowanej morfologicznie grupy czynników zakaźnych. W języku łacińskim virus znaczyło jad albo truciznę. Różne rodzaje wirusów powodują poważne choroby, niekiedy nawet nieuleczalne.

lek. Marta Dąbrowska

Nasze teksty zawsze konsultujemy z najlepszymi specjalistami

Marta Dąbrowska

lekarz

Wirusy to cząsteczki organiczne zbudowane z białek i kwasów nukleinowych, posiadające jako materiał genetyczny RNA lub DNA. Pomimo braku budowy komórkowej mają pewne cechy organizmów żywych, ale również materii nieożywionej. Bakterie są to natomiast organizmy żywe o budowie jednokomórkowej.

Co to jest wirus i jak on wygląda?

Wirusy to bardzo uproszczone „pasożyty”, są to uwolnione i usamodzielnione fragmenty chromosomów. Poza tym są cząsteczkami o tak niewielkich rozmiarach, że nie są widoczne nawet w mikroskopie świetlnym, a do obrazowania wirusów, których wielkość waha się między 20 a 300 nm, wykorzystywana jest mikroskopia elektronowa. Oczywiście występują wyjątki od tej reguły, np. wirus ospy prawdziwej można zaobserwować w mikroskopie świetlnym. Porównując bakterie z wirusami, należy zauważyć, że bakteria jest oczywiście znacząco większa. Wirus składa się z kapsydu, zbudowanego z białka, który otacza kwas nukleinowy zawierający informację genetyczną. Typy wirusów są różnorakie i ich budowa też może się w pewnym stopniu różnić.

Klasyfikacja wirusów

Wirusy możemy podzielić ze względu na:

  • typ kwasu nukleinowego,
  • klasę kwasu nukleinowego,
  • obecność odwrotnej transkryptazy,
  • polarność genomu,
  • strukturę genomu,
  • wielkość genomu,
  • typ symetrii,
  • obecność osłonki,
  • wielkość wirionu.

Zobacz także

Różnice między wirusem a bakterią

Czym się różni wirus od bakterii? Przede wszystkim wirusy mają inną budowę, nie można ich też jednoznacznie określić jako organizmy żywe (ze względu na brak budowy komórkowej i własnego metabolizmu). Zakażenia wirusem są specyficzne, czyli konkretny rodzaj wirusa powoduje zakażenie określonego rodzaju komórek. Cechy wirusów pozwalają im na przeżycie, namnażanie się oraz mutację, w wyniku których powstają nowe wirusy ze szczepów już istniejących.

Bakterie są z kolei klasyfikowane jako organizmy żywe i spotkać je można wszędzie. Większość z nich jest dla człowieka niegroźna. Ich obecność jest niezbędna do prawidłowego funkcjonowania np. flory jelitowej czy układu immunologicznego. Bakterie mają budowę komórkową, mogą być otoczone ścianą komórkową. Jedynie niewielki procent z nich powoduje choroby. Ich leczenie jest możliwe przez zastosowanie antybiotyków (które nie są skutecznie w przypadku chorób wirusowych).

Wirusy – jak można się nimi zarazić i jak je zwalczać?

Wirusem można zarazić się poprzez:

  • kontakt z osobami chorymi,
  • kontakt z zakażonymi ptakami,
  • kontakt ze zwierzętami narażonymi na wirusy pochodzące od dzikich osobników,
  • brak higieny w domach, szpitalach, laboratoriach.

Jak zatem zwalczać wirusy i zapobiegać chorobom przez nie wywołanym? Otóż ochrona przed tego typu zakażeniami najczęściej opiera się o szczepienia – mogą to być szczepionki na bazie zabitego lub osłabionego wirusa. Większość z nich refundowana jest przez Narodowy Fundusz Zdrowia i te szczepienia są obowiązkowe. Dzięki temu choroby wirusowe bardzo niebezpieczne dla dzieci, ale i dorosłych, jak polio, odra, świnka, różyczka czy wirusowe zapalenie wątroby typu B zostały wyeliminowane albo występują rzadziej, a ich przebieg jest zdecydowanie łagodniejszy.

Kolejną podstawową czynnością, która może zapobiec infekcjom wirusowym, jest podporządkowanie się zasadom higieny (do tego można też zaliczyć higienę w ośrodkach służby zdrowia, np. stosowanie jednorazowych strzykawek). Bardzo ważne jest również unikanie zachowań ryzykownych, takich jak współżycie bez zabezpieczenia mechanicznego, co może skutkować chorobą przenoszoną drogą płciową. Warto też pamiętać o kupowaniu zwierząt ze sprawdzonych hodowli lub schronisk oraz ich szczepieniu.

Rodzaje wirusów atakujących człowieka mogą powodować np. ospę wietrzną, żółtaczkę zakaźną, katar, grypę, ale również AIDS. Odzwierzęcą chorobą wirusową jest wścieklizna. Jak pozbyć się wirusa? Obecnie dostępnych jest wiele skutecznych leków przeciwwirusowych, pozwalających na ich leczenie. Pomimo tego nie wszystkie choroby są uleczalne, np. AIDS.

Podoba Ci się ten artykuł?

Powiązane tematy:

i
Treści zawarte w serwisie mają wyłącznie charakter informacyjny i nie stanowią porady lekarskiej. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem.