WZW typu E – objawy, diagnostyka, leczenie i profilaktyka

WZW typu E to choroba zakaźna wywoływana przez wirusa zapalenia wątroby typu E (HEV). Patogen przenosi się drogą fekalno-oralną, przez skażoną żywność oraz podczas transfuzji produktów krwiopochodnych. Ryzyko zakażenia wzrasta u osób nieprzestrzegających higieny i spożywających pokarmy o nieznanym pochodzeniu. Jak objawia się wirusowe zapalenie wątroby typu E i na czym polega leczenie tej choroby?

Czym jest wirusowe zapalenie wątroby typu E?

Wirusowe zapalenie wątroby typu E to choroba przenoszona przez skażoną żywność oraz krew. Wywołuje ją wirus HEV (hepatitis E virus) z rodzaju Hepevirus i rodziny Hepeviridae. Posiada on 4 genotypy: HEV-1 i HEV-2 bytujące w zanieczyszczonej fekaliami wodzie oraz HEV-3 i HEV-4 znajdujące się w mięsie chorych zwierząt (dziki, jelenie i gryzonie). Zakazić można się również podczas przetoczenia krwi, transplantacji narządów oraz drogą okołoporodową. Częściej chorują mężczyźni niż kobiety.

Najwięcej przypadków WZW E obserwuje się w Azji Wschodniej i Południowej (Chiny, Indie, Nepal), Afryce Północnej oraz Ameryce Południowej. Rocznie na wirusowe zapalenie wątroby typu E zapada ok. 20 mln osób na świecie. W Polsce choroba występuje rzadko. Do grupy ryzyka zachorowania i/lub ciężkiego przebiegu choroby należą pacjenci z przewlekłymi schorzeniami wątroby, obniżoną odpornością oraz osoby podróżujące do krajów rozwijających się.

Pierwsza epidemia WZW typu E wystąpiła w Indiach w latach 1955-1956. Do zakażenia doszło u 29 000 osób, które spożywały zanieczyszczoną wodę. Wirus HEV nie był wtedy jeszcze znany, a za przyczynę choroby uznano wirusa zapalenia wątroby typu A. Dopiero w latach 90. XX odkryto nowy czynnik zakaźny i nadano mu literę E od angielskich słów: jelitowy („enteric”), epidemiczny („epidemic”) lub endemiczny („endemic”), w nawiązaniu do etiologii schorzenia.

Objawy WZW typu E

Inkubacja HEV trwa od dwóch do ośmiu tygodni. Wirusowe zapalenie wątroby typu E najczęściej przebiega bezobjawowo. Jeśli pojawią się symptomy choroby, występują one fazowo. W pierwszej fazie zwiastunowej, objawy nie są charakterystyczne. Należą do nich:

• złe samopoczucie,
• utrata apetytu,
• gorączka,
• nudności i wymioty,
• ból brzucha,
• ból stawów,
• ciemna barwa moczu.

Po krótkim czasie pojawia się żółtaczka, która utrzymuje się kilka-kilkanaście tygodni. U chorego może dodatkowo rozwinąć się zapalenie trzustki i nerek oraz zaburzenia neurologiczne. Przebieg bezżółtaczkowy częściej występuje u dzieci, a żółtaczkowy u dorosłych.

Diagnostyka i leczenie WZW typu E

Rozpoznanie WZW typu E stawia się na podstawie objawów klinicznych choroby oraz badań laboratoryjnych, w tym aktywności aminotransferaz alaninowej, asparaginowej i fosfatazy alkalicznej, a także stężenia bilirubiny i gamma-glutamylotransferazy. Nieprawidłowości w czynności wątroby zazwyczaj wskazują na początek objawów choroby.

Diagnozę potwierdza się testem NAT, za pomocą którego wykrywa się obecność w organizmie materiału genetycznego wirusa. Wykorzystuje się również testy serologiczne – na chorobę wskazuje obecność przeciwciał IgM lub znaczny wzrost przeciwciał IgG. U osób z wirusowym zapaleniem wątroby często pojawia się niedokrwistość aplastyczna, leukopenia i małopłytkowość.

WZW typu E, podobnie jak WZW A najczęściej ustępuje samoistnie, a leczenie jest objawowe. Pacjentom zaleca się odpoczynek, pełnowartościową dietę lekkostrawną, picie dużej ilości płynów oraz unikanie spożycia alkoholu. Niektórzy pacjenci z ciężkim przebiegiem choroby leczeni są lekami przeciwwirusowymi takimi, jak rybawiryna lub interferon.

Profilaktyka WZW typu E

Działania profilaktyczne obejmują picie wody ze sprawdzonych źródeł oraz przestrzeganie zasad higieny osobistej. Należy często myć ręce, zwłaszcza po wizytach w toalecie, dotykaniu zabrudzonych przedmiotów i zmianie pieluch. Ważne jest również mycie surowych owoców i warzyw oraz unikanie spożywania surowego lub niedogotowanego mięsa. Od 2011 roku w Chinach stosowana jest szczepionka przeciwko WZW E, natomiast w innych krajach nie została ona dopuszczona do użycia, przede wszystkim ze względu na przewagę obecności innych genotypów wirusa zapalenia wątroby.

Bibliografia:

1. R. Pogłód, Wirus zapalenia wątroby typu E jako wyłaniający się czynnik chorobotwórczy w krwiodawstwie i krwiolecznictwie. Dane prezentowane podczas seminarium „Postępy w badaniach przeglądowych dawców krwi (Warszawa, 5–6 października 2015 r.), J. Transf. Med. 2015; 8: 153–156.
2. Strategic Advisory Group of Experts on Immunization (SAGE), Hepatitis E: epidemiology and disease burden, 2014.
3. S. Kumar, Hepatitis E virus: the current scenario, International Journal of Infectious Diseases, 17 (2013) e228–e233.