Zapalenie błędnika – objawy, przyczyny oraz leczenie zapalenia ucha wewnętrznego

Zapalenie błędnika to choroba ucha wewnętrznego wywoływana najczęściej przez wirusy. Objawami zapalenia błędnika są zaburzenia ze strony zmysłu równowagi, a jednym z najważniejszych powikłań jest głuchota. Podejrzenie zapalenia błędnika jest podstawą do zgłoszenia się na szpitalny oddział ratunkowy.

Przyczyną zapalenia błędnika jest często szerzenie się zapalenia od ucha środkowego. Leczenie musi być przeprowadzone w warunkach szpitalnych i zależy od czynnika je wywołującego. Odpowiednio szybkie wdrożenie terapii zapalenia błędnika zapobiega powstaniu powikłań.

Czym jest zapalenie błędnika?

Proces zapalny toczący się w uchu wewnętrznym to inaczej zapalenie błędnika. Najczęstszą postacią choroby jest wirusowe zapalenie błędnika. Zazwyczaj choroba jest powikłaniem zapalenia ucha środkowego, zwykle występuje jednostronnie, choć może występować w obu uszach. Drogą zakażenia w zapaleniu błędnika jest zwykle zakażenie tkanek przez ciągłość z ucha środkowego, tak zwane tympanogenne zapalenie. Możliwe jest także rozprzestrzenianie się choroby drogą krwiopochodną oraz ze strony opon mózgowo-rdzeniowych (meningogenne lub zstępujące). Główny podział zapalenia błędnika wyróżnia trzy jego rodzaje: surowicze, ropne oraz przewlekłe. Pierwsze z nich – zapalenie surowicze (lub inaczej toksyczne) to najłagodniejsza forma zapalenia spowodowana przez toksyny bakteryjne. Jest to zapalenie odczynowe błędnika. Zapalenie ropne rozwija się w wyniku bezpośredniego przeniknięcia bakterii do ucha wewnętrznego. O procesie przewlekłym mówi się w momencie rozpoczęcia powstawania odczynów tkankowych (perlaka, ziarniny).

Zapalenie błędnika – przyczyny

Do przyczyn zapalenia błędnika zalicza się drobnoustroje oraz czynniki nieinfekcyjne. Patogeny wywołujące zapalenie ucha środkowego to:

• wirusy: świnki, odry, różyczki, HIV, CMV;
• bakterie: Neisseria meningitidis, Streptococcus pneumoniae, Haemophilus influenzae;
• grzyby;
• pierwotniaki: np. toksoplazmoza.

Czynniki nieinfekcyjne dzielą się na pourazowe, jatrogenne autoimmunologiczne oraz w wyniku chorób układowych. Są jednak o wiele rzadszą przyczyną powodującą zapalenie błędnika.

Dominujące objawy zapalenia błędnika

Zapalenie błędnika objawia się w sposób nagły, początek jest ostry. Dolegliwości wynikają głównie z zaburzeń funkcji błędnika jako narządu równowagi oraz występowania stanu zapalnego.

Dominujące objawy zapalenia błędnika to:

• zawroty głowy, uczucie wirowania,
• zaburzenia równowagi, upadki z tego powodu,
• nudności i wymioty,
• oczopląs,
• silny ból ucha,
• gorączka, dreszcze występujące częściej w przypadku ropnego zapalenia błędnika.

W przypadku zapalenia ropnego może dojść nawet do całkowitej utraty słuchu w przypadku zaniedbywania wcześniej występujących objawów. Istotne jest różnicowanie zapalenia błędnika z innymi chorobami. Diagnoza ustalana jest na podstawie wywiadu lekarskiego, badania otolaryngologicznego oraz neurologicznego. Przeprowadza się również próby stroikowe. Czasami konieczne jest wykonanie badań obrazowych.

Zapalenie błędnika – metody leczenia

Każde pojawienie się objawów zapalenia błędnika takich jak oczopląs, nudności, zaburzenia równowagi i zawroty głowy wymaga pilnej konsultacji w Szpitalnym Oddziale Ratunkowym, gdzie personel podejmie się dokładnej diagnostyki oraz wdrożenia odpowiedniego leczenia w jak najszybszym czasie celem uniknięcia powikłań.

W zapaleniu błędnika leczenie domowe nie ma zastosowania, jest groźne dla zdrowia pacjenta. Konieczne jest leczenie szpitalne, a sposób leczenia wybiera lekarz na podstawie badań oraz ustalenia przyczyn, które wywołały zapalenie błędnika. Leki stosowane w bakteryjnym zapaleniu to antybiotyki o szerokim spektrum działania. Dodatkowo możliwe jest przeprowadzenie zabiegów oczyszczających ucho z mas zapalnych oraz zalegającej wydzieliny. W przypadku zapaleń błędnika autoimmunologicznych stosuje się glikokokortykosteroidy. Oprócz leczenia przyczynowego tak samo ważne jest leczenie objawowe – przeciwwymiotne oraz przeciwgorączkowe. Ile trwa leczenie zapalenia błędnika? Średni czas trwania leczenia fazy ostrej to 2–3 tygodnie. Leczenie zapalenia błędnika nie powinno być zaniedbywane. Zbyt późno wdrożone, nieprawidłowe, zbyt krótkie przeprowadzenie terapii lub jej zaniechanie może doprowadzić do poważnych w skutkach powikłań: zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych, głuchoty, nieodwracalnego uszkodzenia błędnika, ropni mózgu. Konsekwencje te dotyczą zazwyczaj tympanogennego zapalenia błędnika.