Afazja – problem uszkodzonego mózgu. Poznaj przyczyny i metody leczenia zaburzeń mowy

Afazja to zaburzenie zdolności językowych dotyczących tworzenia wypowiedzi i rozumienia, które powstaje na skutek uszkodzenia struktur mózgowych odpowiedzialnych za funkcje językowe. Z jej klasyczną postacią zmagają się głównie dorośli. U dzieci zaburzenia mowy określa się mianem dysfazji.

Afazja jest spowodowana uszkodzeniami ośrodkowego układu nerwowego. Nie jest to dyzartria, która wiąże się z dysfunkcją aparatu mowy. W zależności od rozmiaru uszkodzeń, afazję dzieli się na: afazję czuciowa, ruchową i całkowitą. Ćwiczenia w terapii afazji to podstawa do próby skomunikowania się z chorym.

Co to jest afazja i jakie są przyczyny jej powstania?

Afazja to fachowy termin medyczny określający zaburzenia mowy powstałe na skutek uszkodzeń w lewej półkuli mózgowej, która jest odpowiedzialna za funkcje językowe. Są one jednakowe zarówno dla chorych praworęcznych, jak i leworęcznych i dotyczą ośrodkowego układu nerwowego. Z klasyczną postacią afazji borykają się zwykle dorośli cierpiący na schorzenia układu nerwowego. Jej lżejsza forma, nazywana dysfazją, pojawia się głównie u dzieci (afazja dziecięca). Mają one zdolność rozumienia, ale zmagają się z trudnościami w mówieniu – wypowiadane przez nie słowa są przekręcone i niezrozumiałe.

Zjawisko afazji często myli się z dyzartrią, która jest motorycznym zaburzeniem mowy. Jest to odrębna nieprawidłowość, która powstaje na skutek uszkodzenia aparatu mowy z powodu niedosłuchu, uszkodzeń móżdżku oraz obwodowego, a nie ośrodkowego układu nerwowego.

Przyczyn afazji należy upatrywać w schorzeniach układu nerwowego takich jak: infekcje mózgu, wady wrodzone, uszkodzenie struktur mózgowych (np. afazja po udarze mózgu), choroba Parkinsona, Alzheimera, nowotwory mózgu oraz na skutek urazów fizycznych powstałych podczas wypadków.

Rodzaje afazji

Mimo że najczęstszą przyczyną afazji jest uszkodzenie ośrodkowego układu nerwowego w lewej półkuli mózgu, zmiany mogą się lokalizować także w warstwach podkorowych i prawej półkuli mózgowej. Na tej podstawie wyróżnia się kilka jej rodzajów:

• afazja motoryczna – inaczej ruchowa; chory całkowicie lub częściowo traci zdolność wypowiadania zdań. Ma też problem z ich budowaniem i opisywaniem, co potwierdzają popełniane przez niego błędy zarówno ortograficzne, jak i stylistyczne. Mimo to zachowuje pełną zdolność rozumienia;
• afazja Broca – jest ciężką odmianą afazji ruchowej. W jej przebiegu chory nie jest w stanie powiedzieć nawet jednego słowa, mimo że rozumie, co mówią do niego inni;
• afazja sensoryczna – tzw. czuciowa lub recepcyjna. Ta postać afazji uniemożliwia choremu częściowe lub całkowite tworzenie i rozumienie treści językowych. Niekiedy nie rozumie on nawet prostych poleceń jednoczłonowych, choć jego artykulacja jest prawidłowa i mówi płynnie. Wypowiedziane słowa mogą być jednak niezrozumiałe dla osoby zdrowej;
• afazja mieszana – powstała z postaci ruchowej i czuciowej;
• afazja amnestyczna – określana mianem nominalnej. Chory ma kłopot z nazewnictwem przedmiotów, mimo iż wie, do czego służą. Potrafi je określić dopiero po podpowiedzi;
• afazja przewodzeniowa – powstaje na skutek uszkodzenia pęczka łukowatego istoty białej. Przy tej postaci afazji chory potrafi się skomunikować, a jego mowa jest tylko nieznacznie upośledzona. Ma kłopot z powtórzeniem zasłyszanych słów i zwrotów.

Odmiennym rodzajem jest afazja u dzieci. Może być konsekwencją powikłań okołoporodowych lub wad wrodzonych. Tę postać określa się mianem afazji rozwojowej. Zaburzenia mowy mogą ujawnić się dopiero w wieku 2–3 lat. Dziecko ma wtedy pełną zdolność rozumienia, ale boryka się z niedomogą aparatu mowy i wymaga leczenia logopedycznego.

Afazja – leczenie

Nie istnieją farmaceutyki, które byłyby skuteczne w leczeniu afazji. Kluczem do sukcesu są odpowiednio dobrane ćwiczenia logopedyczne dla dzieci, jak i osób dorosłych. Żeby odnieść sukces, trzeba w nie wkładać mnóstwo wysiłku. Ćwiczenia powinny być dobrane odpowiednio do potrzeb chorego. Istotnym elementem jest pomoc ze strony osób bliskich.

Najlepszą metodą jest próba czytania lub rozwiązywania krzyżówek. Z osobami z afazją należy dużo rozmawiać. Terapia w afazji jest procesem długotrwałym. Może trwać nawet kilka miesięcy.