Przejdź do treści

Badania przesiewowe w Polsce. Jakie są ich rodzaje? Jakie mają znaczenie?

Kobieta siedzi w laboratorium i wykonuje badanie
fot. rh2010/AdobeStock
Podoba Ci
się ten artykuł?
Udostępnij bliskim

Badania przesiewowe, inaczej skriningowe, są to masowe badania mające na celu wczesne wykrycie chorób i wdrożenie postępowania leczniczego. Obejmują ludzi zdrowych, jednakże obarczonych ryzykiem choroby nowotworowej lub noworodków w przypadku wrodzonych wad rozwojowych.

 

Dobry test przesiewowy powinien cechować się wysoką czułością oraz swoistością. W przypadku chorób nowotworowych skrining ma jedynie sens wśród nowotworów o dużej częstości występowania. W Polsce badania przesiewowe wykonuje się w kierunku raka jelita grubego, szyjki macicy oraz piersi.

Badania przesiewowe w kierunku raka jelita grubego

Rak jelita grubego jest jednym z najczęstszych nowotworów złośliwych występujących u osób dorosłych. Rocznie zapada na niego średnio 13 tysięcy Polaków, ok. 9 tysięcy z nich umiera. Najczęściej rozwija się w esicy oraz odbytnicy.

Główne czynniki ryzyka raka jelita grubego to:

  • wiek,
  • styl życia,
  • choroby towarzyszące.

Niestety nie są znane bezpośrednie przyczyny raka jelita grubego, jednakże duże znaczenie w zachorowaniu ma wiek. Nowotwór występuje przeważnie u osób powyżej 50. roku życia. Znacznie zwiększa ryzyko zachorowania dieta bogata w czerwone mięso, palenie papierosów oraz brak aktywności fizycznej. Należy pamiętać, że u osób cierpiących na takie choroby jak: cukrzyca, otyłość, rak piersi czy jajnika, nowotwór złośliwy jelita grubego występuje częściej niż u osób zdrowych.

Objawy raka jelita grubego są niespecyficzne, do najczęstszych należą:

  • utrata masy ciała,
  • ból podbrzusza,
  • stolce ołówkowate,
  • krew w stolcu,
  • zmiana rytmu wypróżnień,
  • niedokrwistość.

Badaniem przesiewowym w kierunku raka jelita grubego jest kolonoskopia. Wykonuje się ją za pomocą endoskopu, który poprzez odbyt wprowadza się do jelita. Na końcu urządzenia znajduje się kamera, za pomocą której lekarz wykonujący zabieg może obejrzeć całe jelito grube. Jeżeli znajdzie nieprawidłowe zmiany, np. polipy, to od razu ma możliwość ich usunięcia i przekazania do badania histopatologicznego.

Jeśli:

  • jesteś osobą między 50. a 65. rokiem życia i nie masz objawów raka jelita grubego,
  • skończyłeś 40 lat i masz co najmniej jednego krewnego I stopnia z rakiem jelita grubego,
  • masz przynajmniej 25 lat (ale nie skończyłeś 65) i pochodzisz z rodziny szczególnego ryzyka,

to zgłoś się na bezpłatne przesiewowe badanie kolonoskopowe, które jest organizowane przez Narodowy Program Zwalczania Chorób Nowotworowych.

W przestrzeni zakupowej HelloZdrowie znajdziesz produkty polecane przez naszą redakcję:

NOWOŚĆ
Odporność, Multilac
Multilac Synbiotyk, 20 kapsułek
23,39 zł
NOWOŚĆ
Odporność, Trawienie
Nasiona trybuły ogrodowej do samodzielnego wysiania, 1 g
2,00 zł
Odporność
Naturell Czosnek Max Bezzapachowy, 90 kapsułek
17,39 zł
NOWOŚĆ
Odporność
Przecier z owoców bzu czarnego ElPol, 300 ml
19,50 zł
NOWOŚĆ
Odporność, Multilac
Hello Box Odporność
129,99 zł
młoda kobieta w czarnych ciuchach stoi na scenie podczas konferencji tedx

Badania przesiewowe w kierunku raka szyjki macicy

Co roku na świecie na raka szyjki macicy zapada ok. 500 tysięcy kobiet. Za rozwój tego nowotworu odpowiedzialny jest wirus HPV, szczególnie typ onkogenny 16 i 18. U około 80% kobiet aktywnych seksualnie dochodzi do zarażenia wirusem HPV przynajmniej raz w życiu. Rak szyjki macicy może objawiać się nieprawidłowym krwawieniem, obfitymi upławami, bolesnością podbrzusza oraz bólem podczas stosunku. Profilaktyka dzieli się na pierwotną oraz wtórną. Ta pierwotna dotyczy szczepień przeciwko HPV. Profilaktyką wtórną, a jednocześnie badaniem przesiewowym w kierunku raka szyjki macicy jest cytologia. Polega ona na ocenie mikroskopowej komórek szyjki macicy. Dzięki temu badaniu można wykryć nieprawidłowości już na wczesnym etapie rozwoju, które można całkowicie wyleczyć. Z bezpłatnej cytologii w ramach Populacyjnego Programu Profilaktyki i Wczesnego Wykrywania Raka Szyjki Macicy może skorzystać każda kobieta w wieku od 25 do 59 lat, która w ciągu 3 ostatnich lat nie miała wykonywanego badania cytologicznego w ramach Narodowego Funduszu Zdrowia.

Zobacz także

Badania przesiewowe w kierunku raka piersi

Rak piersi jest najczęstszym w Polsce nowotworem złośliwym występującym u kobiet. Niestety stanowi też najczęstszą przyczynę zgonu z powodu chorób nowotworowych.

Do czynników ryzyka należą:

  • wiek,
  • rodzinne występowanie,
  • mutacja genów BRCA-1 i BRCA-2,
  • długotrwała hormonalna terapia zastępcza.

Objawami raka piersi są: wyczuwalny guzek w piersi, wciągnięcie brodawki sutkowej, owrzodzenie w okolicy brodawki sutkowej, zmarszczenia na skórze piersi. Badaniem przesiewowym w kierunku raka piersi jest mammografia. Jest to badanie radiologiczne piersi umożliwiające w ponad 90% wykrycie zmian nowotworowych we wczesnym stadium. Bezpłatne badanie przysługuje kobietom w wieku 50–69 lat, które w ciągu ostatnich 2 lat nie miały wykonywanej mammografii w ramach NFZ.

Badania przesiewowe u noworodków

Wady rozwojowe u noworodków są rzadko kiedy wykrywane podczas standardowego badania lekarskiego, a pozostawione bez leczenia prowadzą do nieodwracalnego upośledzenia rozwoju psychicznego i fizycznego. Dlatego też przeprowadza się badania przesiewowe tuż po narodzinach.

W Polsce w ramach badań przesiewowych wykonuje się badania w kierunku:

  • wrodzonej niedoczynności tarczycy,
  • fenyloketonurii,
  • mukowiscydozy,
  • wrodzonych wad metabolizmu,
  • wrodzonego przerostu nadnerczy,
  • deficytu biotynidazy,
  • wad słuchu.

Jeżeli leczenie jest podjęte odpowiednio wcześnie, to jest bardzo duża szansa, że dziecko będzie rozwijać się prawidłowo.

Najnowsze w naszym serwisie

i
Treści zawarte w serwisie mają wyłącznie charakter informacyjny i nie stanowią porady lekarskiej. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem.

Podoba Ci się ten artykuł?

Tak
Nie

Powiązane tematy:

Zainteresują cię również:

Jak objawia się egzema i jak skutecznie pozbyć się plamek, wyprysków i nadżerek?

Białe plamy na paznokciach – co oznaczają i jak się ich pozbyć?

Angelika Domańska

Angelika Domańska odebrała syna. Sąd uchylił decyzję o umieszczeniu chłopca w domu dziecka

Kobieta - ból zeba

Co zrobić, kiedy boli ząb? Poznaj domowe sposoby, które przyniosą Ci ulgę!

Przelewanie w brzuchu – czy jest normalne? Co może oznaczać uczucie przelewania wody w brzuchu?

Uważano go za defekt skóry, a chorym podawano arszenik, jod i olej z wątroby dorsza. Jak kiedyś leczono toczeń

Bliźnięta

Lekarze nie dawali im szans na przeżycie. Najwcześniej urodzone bliźnięta wpisano do Księgi Guinnessa

Bruzdy na paznokciach – podłużne, poprzeczne. Przyczyny i leczenie bruzd na paznokciach

Diane Kruger

Diane Kruger wyznała, dlaczego zmieniła zdanie odnośnie do posiadania dzieci. „Zawsze bałam się utknąć”

„Medycyna konwencjonalna nie stoi w sprzeczności z medycyną integralną czy holistycznym podejściem do zdrowia. Przeciwnie, jest jej częścią” – mówi Orina Krajewska

Nazywano go „złotem duszy”, wierząc, że poprawia nastrój, podawano z winem i gotowano w ryżu. Jak kiedyś leczono złotem

Noworodek

Odmówiono im nadania nietypowego imienia córce. Według urzędników było „zbyt męskie”

Kobieta

Ty zawsze w trzech swetrach, a dalej ci zimno? Oto kilka możliwych przyczyn

Kobieta kładzie niemowlę do łóżeczka

Niezwykły projekt polskich uczniów. Stworzyli kamizelkę wykrywającą zanik oddechu u noworodka

Bliźnięta

Niezwykły poród w warszawskim szpitalu. Na świat przyszł bliźnięta o różnym kolorze skóry. Jak to możliwe?

„Dzięki współpracy z pacjentami czuję spokój i nie boję się chorób” – mówi Robert Statkiewicz, osoba współtworząca aplikację „Pacjenci Pacjentom”, członkum zarządu Fundacji Ludzie i Medycyna

„Bycie rodzicem nie znaczy, że możemy wszystko”. Autorka „Ogarnij Hashimoto” ostro o publikowaniu wizerunku dziecka w sieci

Jak Polacy oceniają szpitale?

Pacjenci i pacjentki ocenili polskie szpitale. Najczęściej narzekali na brak poszanowania prawa do intymności i kiepskie jedzenie

5 codziennych zagrożeń dla kręgosłupa. Unikaj jak ognia!

Kobieta leży z noworodkiem

Zabawny pomysł tiktokerki na biznes dla zmęczonych młodych mam. Pomysł na „spa w śpiączce” po porodzie stał się hitem!

Maggie Maurer

Modelka pokazała zdjęcie, na którym karmi piersią dziecko za kulisami pokazu mody. „To jedyna rzecz, która się liczy”

Tiktokerka apeluje: „W razie problemów przy porodzie ratujcie mnie, a nie dziecko”. Internautki reagują na jej słowa

Dłonie

Dziewczynce amputowano wszystkie kończyny. Winą błędna diagnoza lekarzy

Jeden z najlepszych szpitali na świecie znajduje się w Krakowie. „Za konsolą robota i chirurg, i chirurżka mają taką samą doskonałość”, mówi prezeska Joanna Szyman

×