CK-MB – wskazania do badania, norma i interpretacja wyników

CK-MB to jedna z frakcji enzymu kinazy kreatynowej. Frakcja ta występuje przede wszystkim w mięśniu sercowym, dlatego oznaczanie jej poziomu wykorzystywane jest w celu potwierdzenia uszkodzenia mięśnia sercowego. Wskazaniem do badania CK-MB jest podejrzenie zawału serca, a także określenie przyczyny podwyższonego poziomu całkowitego stężenia kinazy kreatynowej. Na uszkodzenie serca wskazuje wynik CK-MB powyżej normy.

CK-MB – co to jest?

Kinaza kreatynowa CK to enzym uczestniczący w przemianach energetycznych organizmu. Jego główną lokalizacją są tkanki o wysokim zapotrzebowaniu na energię – mięśnie szkieletowe, mięsień sercowy oraz mózg. Na całkowity poziom kinazy kreatynowej we krwi składają się trzy następujące frakcje enzymu:

• CK-MM występująca w mięśniach szkieletowych,
• CK-BB występująca w mózgu,
• CK-MB występująca w mięśniu sercowym.

Frakcja sercowa kinazy kreatynowej praktycznie nie jest stwierdzana we krwi – enzym zlokalizowany jest we wnętrzu komórek sercowych, Dopiero ich uszkodzeniu towarzyszy uwolnienie enzymu do krwi i wzrost jego stężenia, które może być oznaczane.

Kiedy badać CK-MB?

Wskazaniem do oznaczenia frakcji sercowej CK jest podejrzenie uszkodzenia mięśnia sercowego. Badanie CK-MB zlecane jest zatem u osób, u których pojawiają się następujące objawy:

• duszność,
• ból w klatce piersiowej,
• kołatanie serca i przyspieszone tętno,
• nudności i wymioty,
• bóle brzucha,
• osłabienie i omdlenia,
• stany lękowe.

Oznaczenie poziomu CK-MB wykonywane jest przy podejrzeniu takich nagłych incydentów sercowych jak zawał serca, ostra niewydolność serca, uraz mechaniczny serca czy zatorowość płucna. Poziom CK-MB we krwi oznaczany jest także w celu monitorowania skuteczności terapii trombolitycznej. Po zastosowaniu leków rozpuszczających zakrzep powinno dojść do gwałtownego wzrostu, a następnie szybkiego spadku poziomu frakcji sercowej CK-MB.

Kolejnym wskazaniem do oznaczenia frakcji CM-BK kinazy kreatynowej jest uzyskanie podwyższonego poziomu całkowitej frakcji kinazy kreatynowej. Wówczas konieczne jest oznaczenie frakcji CK-MB oraz CK-MM w celu różnicowania uszkodzenia mięśnia sercowego i mięśni szkieletowych.

Na czym polega badanie CK-MB?

Badanie CK-MB wymaga pobrania próbki krwi żylnej. Pacjent nie musi się przygotowywać do badania. Zalecane jest co prawda wykonanie badania na czczo, ale biorąc pod uwagę, że badanie często wykonywane jest w trybie pilnym – nie jest to warunek konieczny. Wskazane jest seryjne oznaczenie poziomu CK-MB – bezpośrednio po przyjęciu do szpitala, a także regularnie (np. co dwie lub trzy godziny) w ciągu kolejnych 8-12 godzin. Aby zwiększyć dokładność diagnostyki, zalecane jest jednoczesne oznaczenie poziomu innego markera sercowego – troponiny. Ograniczeniem oznaczania CK-MB jest niska czułość badania w pierwszych sześciu godzinach po zawale, co może utrudniać wczesne rozpoznanie uszkodzenia mięśnia sercowego, a także przy uszkodzenia mięśnia sercowego niewielkiego stopnia.

Kinaza kreatynowa sercowa może być oznaczana jako CK-MB mass oraz aktywność CK-MB. To pierwsze oznaczenie dotyczy wyrażenia wyniku w jednostce masy (ng/ml), a drugie – jako aktywności z U/l. Brak jest przeciwwskazań do wykonania badania oznaczenia CK-MB.

Norma CK-MB – jaki wynik jest prawidłowy?

Prawidłowy poziom całkowity kinazy kreatynowej CK to 60-400 U/l dla mężczyzn oraz 40-150 U/l u kobiet. Z kolei norma CK-MB to poniżej pięciu proc. całkowitego stężenia CK. Prawidłowy wynik CK-MB mass to poniżej 3,61 ng/ml u kobiet i poniżej 4,87 ng/ml u mężczyzn. Z kolei norma aktywności CK-MB to poniżej 25 U/l.

Zmiany aktywności CM-MB

W przebiegu zawału serca dochodzi do charakterystycznych zmian w poziomie CK-MB. Jak się zmienia poziom enzymu? Wzrost stężenia we krwi zaobserwować można po około czterech lub sześciu godzinach od uszkodzenia komórek mięśnia sercowego. Maksymalne stężenie we krwi osiągane jest po 12-24 godzinach. Normalizacja poziomu CK-MB następuje po 48-72 godzinach.

Bibliografia:

1. Wallach J., Interpretacja badań laboratoryjnych; MediPage, 2011.
2. Orzechowski P., Marcinowska – Suchowierska E., Interpretacja badań biochemicznych w kardiologii w praktyce lekarza rodzinnego; Postępy Nauk Medycznych 4/2007.