Cukrzyca może zmienić naszą osobowość

– Wieloletnia niewyrównana cukrzyca może prowadzić do nieodwracalnych uszkodzeń w strukturach mózgu, powodując zaburzenia charakteru i świadomości – tłumaczy diabetolog dr n. med. Jacek Walewski z Centrum Medycznego Damiana.

Magda nie wiedziała, co dzieje się z jej mężem. Kiedy go poznała, był radosnym, optymistycznie patrzącym na świat człowiekiem. Nigdy nie słyszała, żeby na kogokolwiek podniósł głos. W pewnym jednak momencie, po kilkunastu wspólnie spędzonych latach, coś zaczęło się zmieniać.

– Nie poznawałam go. Paweł zaczął robić się nerwowy, rozdrażniony, łatwo go można było wytrącić z równowagi. Nie wiedziałam, co się dzieje i zaczęłam mieć różne podejrzenia, co obijało się także na moim samopoczuciu – opowiada 38-letnia kobieta.

Doszła do wniosku, że jej mąż musi mieć problemy, o których jej nie mówił. Pierwsza myśl: kłopoty w pracy. – Zadzwoniłam do szefa Pawła i poprosiłam o dyskretne spotkanie w cztery oczy – relacjonuje.

Ale szef Pawła, tym, co usłyszał od Magdy, był zdumiony. Zaręczył, że jej mężowi wiedzie się w pracy bardzo dobrze; nie było żadnych zmian ani nowości, które mogłyby wpłynąć na Pawła negatywie. Choć on też zauważył, że Paweł od pewnego czasu zaczął zachowywać się inaczej.

– Szukałam dalej. To był dla nas bardzo trudny czas. Zrobiłam się podejrzliwa, chodziłam w napięciu. Paweł to widział, co tylko potęgowało jego rozdrażnienie. Atmosfera w domu była zła. A mamy dorastające dzieci, które wszystko czuły i widziały – przyznaje Magda.

Ponieważ nie miała już pomysłu, co mogło kryć się za zachowaniem jej męża, zwierzyła się przyjaciółce, pielęgniarce. – Pierwsze, co mi powiedziała, to żebym wysłała Pawła na badania.

Wynik glikemii na czczo Pawła zszokował całą rodzinę: ponad 200 mg/dL.

Czy cukrzyca może wpłynąć na nasze zachowanie?

– Niestety może – przyznaje dr Jacek Walewski. Przypadki takie jak u Pawła są dość rzadkie, ale się zdarzają. – Jeżeli pacjent ma przewlekle źle kontrolowaną, niewyrównaną bądź niezdiagnozowaną cukrzycę, to może u niego dochodzić do trwałych zmian w ośrodkowym układzie nerwowym. Zmiany zachodzące w mózgu pod wpływem cukrzycy mogą powodować zmiany cech charakteru – wyjaśnia diabetolog CMD.

Uszkodzenie układu nerwowego wskutek długotrwale niewyrównanej cukrzycy to tzw. neuropatia cukrzycowa, która występuje zarówno w cukrzycy typu 1, jak i w cukrzycy typu 2 – i częściej u mężczyzn.

U takich osób może się pojawić m.in. charakteropatia, czyli zaburzenia osobowości oraz emocji. Człowiek się zmienia. Staje się nerwowy, bardziej wrażliwy, ma trudności z koncentracją, pojawia się u niego dezorientacja.

– Tego typu objawy mogą być związane z chwiejnym przebiegiem cukrzycy tzn. przewlekle zarówno wysokim, jak i niskim poziomem glukozy. Podkreślam jednak, że to nie jest tak, że pacjent choruje przez pół roku czy nawet rok i nagle dochodzi do tego typu zmian w mózgu. To musi być wieloletnia niewyrównana cukrzyca – zaznacza dr Jacek Walewski.

Dalsza diagnostyka potwierdziła, że Paweł choruje na cukrzycę typu 2. – Nigdy bym nie przypuszczała, że taka zmiana osobowości z powodu cukrzycy jest możliwa – mówi Magda. – Potem, gdy już było pewne, że to cukrzyca, skojarzyłam inne symptomy choroby u Pawła, które tłumaczyłam życiem w stresie albo ignorowałam.

Jak się zmieniamy?

Cukrzyca może w dwójnasób wpływać na nasze samopoczucie, odczuwane emocje czy osobowość. Pierwsza zmiana jest krótkotrwała i należy ją traktować jako sygnał wysyłany przez organizm.

– Kiedy dochodzi do gwałtownych skoków poziomu cukru we krwi, pacjenci stają się nerwowi, mają drżenie rąk, pocącą się, występuje u nich kołatanie serca, mają zaburzenia widzenia, są rozdrażnieniu. Zazwyczaj jest to wynik niedocukrzenia, kiedy stężenie glukozy spada poniżej 70 mg/dL – tłumaczy dr Jacek Walewski.

Również nawracające niedocukrzenia  na poziomie 50–60 mg/dL i poniżej mogą po pewnym czasie uszkadzać pewne struktury mózgu, zmieniając zachowanie oraz osobowość.

Krótkotrwałą zmianę w zachowaniu zauważymy także w przypadku gwałtownego wzrostu poziomu glukozy we krwi: pacjent staje się apatyczny, senny, przestaje reagować na otoczenie, ma problemy koncentracją.

– Innymi słowy: jeśli następuje gwałtowny wzrost lub gwałtowny spadek poziomu glukozy we krwi, z różnych powodów, to organizm wysyła różne sygnały, do których należy m.in. zmiana zachowania. Trzeba wtedy szybko zareagować, żeby poziom glukozy uległ poprawie – mówi lekarz.

Gdy organizm przestaje reagować

Dr Jacek Walewski zwraca uwagę, że krótkotrwałe zmiany w zachowaniu są cechą… pozytywną. Dlaczego? Przykładowo: pacjentowi leczonemu insuliną, kiedy dostanie zbyt dużą jej dawkę, organizm wyśle informację, że poziom cukru jest za niski. Pojawią się wtedy takie objawy jak: głód, drżenie rąk, poty. – To informacja wysyłana ze strony organizmu, że dzieje się z nim coś złego – tłumaczy diabetolog. Wystarczy wtedy, że pacjent spożyje glukozę, by jej poziom wzrósł do odpowiednich wartości.

Co innego jednak, jeśli pacjent ma np. wieloletnie niedocukrzenia.  – W pewnym momencie – jak wyjaśnia dr Walewski – jego organizm zacznie ten stan bagatelizować. Będzie wtedy te informacje w postaci objawów przekazywał coraz rzadziej i przy coraz niższym cukrze. Aż dojdzie do sytuacji, w której pacjent nie będzie miał żadnych objawów, a z powodu niedocukrzenia straci przytomność. Stanie się tak, gdy odruchy obronne organizmu przez nawracające niedocukrzenia zostaną zniszczone. To bardzo groźny stan.

Jak mówi diabetolog CMD, jedną z metod leczenia braku odczuwania hipoglikemii (niskiego poziomu cukru) jest dążenie do długotrwałego (przez kilka miesięcy) utrzymywania u danego pacjenta nieco wyższego poziomu glukozy we krwi.

– Robi się to, aby organizm się przestawił i znowu zaczął reagować na niski poziom glukozy. Nie zawsze jednak się to udaje i zdarza się, niestety często, że zmiany są już trwałe – mówi lekarz.

Podobnie stanie się w przypadku, w którym wieloletnie wysokie poziomy glukozy będą ignorowane i organizm przestanie się bronić. Dojdzie wtedy do uszkodzenia struktur mózgu, wskutek czego mogą pojawić się m.in zaburzenia osobowościowe. – Są one najczęściej nieodwracalne i zależą od czasu trwania cukrzycy oraz poziomu jej wyrównania – dodaje dr Jacek Walewski.

Imiona bohaterów zostały zmienione.