Czym jest objaw Jaworskiego? W jakich chorobach możemy mieć z nim do czynienia?

Objaw Jaworskiego jest jednym z objawów otrzewnowych – pojawia się w przypadku odczynu zapalnego jamy otrzewnej. Badanie objawu Jaworskiego jest proste, nie wymaga przyrządów medycznych i może być wykonane przez każdego lekarza. Dodatni objaw Jaworskiego najczęściej sugeruje ostre zapalenie wyrostka robaczkowego.

Wyrostek robaczkowy jest podłużnym uwypukleniem jelita grubego, a dokładniej jego początkowego odcinka, jaki stanowi kątnica. Anatomicznie wyrostek zlokalizowany jest w prawym dole biodrowym. Ma długość około 8–10 cm, ale jest bardzo wąski, gdyż jego szerokość to zaledwie 4–8 mm. Do końca nie jest poznana funkcja wyrostka robaczkowego, jednak wiadomo, że głównym przejawem jego obecności jest ostry proces zapalny, który rozwija się w jego wnętrzu.

Na czym polega objaw Jaworskiego?

Różne są dolegliwości związane z zapaleniem wyrostka, różne są też odchylenia w badaniach, których obecność może nam wskazywać właśnie tę chorobę. Jednym z nich jest objaw Jaworskiego. Stanowi on jeden z objawów otrzewnowych, czyli takich, w których dochodzi do zapalnego odczynu otrzewnej. Dodatni objaw Jaworskiego (obecność objawu) jest charakterystyczna dla ostrego zapalenia wyrostka, ale nie może stanowić podstawy rozpoznania w przypadku braku innych klinicznych i laboratoryjnych wykładników. Objaw Jaworskiego jest prosty do zbadania i może być wykonany przez każdego lekarza, zarówno u dorosłych, jak i dzieci. Badanie objawu Jaworskiego przeprowadza lekarz u pacjenta znajdującego się w pozycji leżącej na płasko. Pacjent unosi prawą nogę bez zgięcia w kolanie. W tym momencie badający lekarz uciska palcami okolicę dołu biodrowego prawego, polecając jednocześnie choremu, aby rozpoczął opuszczanie kończyny dolnej do pozycji wyjściowej. W przypadku pojawienia się dolegliwości bólowych brzucha (objaw Jaworskiego dodatni) istnieje duże prawdopodobieństwo, że u pacjenta możemy rozpoznać zapalenie wyrostka robaczkowego.

Kiedy przeprowadzane jest badanie objawu Jaworskiego?

Objaw Jaworskiego stanowi składową badania palpacyjnego jamy brzusznej, które dzieli się na badanie powierzchowne i głębokie. Badanie zawsze przeprowadza się u pacjenta w pozycji leżącej na płasko, ważne jest, aby głowa była w poziomie ciała, bo jej uniesienie (np. na wezgłowiu leżanki) zwiększa opory fizjologiczne mięśni brzucha. Badanie powierzchowne ocenia głównie powłoki jamy brzusznej, nieprawidłowości na skórze lub patologiczne uwypuklenia i tętnienia rzutujące się z narządów wewnętrznych. Badanie głębokie polega na wykonywaniu czynności oceniających poszczególne struktury jamy brzusznej. Kolejność wykonywanych czynności jest różna w zależności od schorzenia, które podejrzewa lekarz. Zasadą jest to, że miejsce dające dolegliwości bólowe (w miarę możliwości) badane jest na samym końcu. Zdarza się, że czasem badanie jest utrudnione ze względu na wzmożoną obronę mięśniową powłok brzusznych – przyczyną może być strach lub nieogrzane ręce badającego. Jeżeli jednak inne błahe powody zostały wykluczone, a napięcie nadal jest obecne, można podejrzewać odczyn podrażnieniowy otrzewnej, wynikający najczęściej z jej stanu zapalnego. Wzmożonemu napięciu mięśniowemu związanemu z zapaleniem otrzewnej zawsze towarzyszy silny ból brzucha. Wówczas wskazane jest wykonanie objawów otrzewnowych, a jednym z nich jest objaw Jaworskiego. Chory z podejrzeniem zapalenia wyrostka wygląda dość charakterystycznie – zwykle tułów ma przygięty ku przodowi, leżąc, podkurcza kolana, nie oddaje gazów, brzuch w swoim napięciu przypomina deskę. Pacjent uskarża się też na bardzo intensywne dolegliwości bólowe brzucha.

Objaw Jaworskiego jako wykładnik ostrego zapalenia wyrostka robaczkowego

Zapalenie wyrostka robaczkowego to stosunkowo częsta przypadłość. Może zdarzyć się w każdym wieku, choć najczęściej dotyczy osób około 20.–30. roku życia. Wystąpienie zapalenia wyrostka najczęściej wiąże się z zablokowaniem jego ujścia, które anatomicznie jest bardzo wąskie. Wówczas dochodzi do namnażania bakterii, objawów stanu zapalnego, który szerzy się na struktury sąsiadujące. Najczęściej podrażnieniu ulega otrzewna i związane z tym objawy są wykrywalne w trakcie badania fizykalnego, np. objaw Jaworskiego. Poza tym zapaleniu wyrostka towarzyszą: ból brzucha, nudności, wymioty, podwyższona ciepłota ciała, a nawet gorączka. W badaniach laboratoryjnych stwierdza się leukocytozę i wzrost CRP. Stwierdzenie powyższych objawów jest wskazaniem do wdrożenia leczenia. W przypadku ostrego zapalenia jest to zabieg operacyjny, polegający na usunięciu wyrostka – przyczyny choroby.