Czym jest objaw Rovsinga? Jak wygląda badanie i o czym może świadczyć?

Objaw Rovsinga zaliczany jest do tzw. symptomów otrzewnowych. Ich dodatni wynik świadczy o stanie zapalnym otrzewnej lub zapaleniu wyrostka robaczkowego. Obecność objawu Rovsinga w badaniu fizykalnym jest zawsze niepokojąca i wymaga ustalenia dalszego postępowania z pacjentem.

Chorzy z dodatnim objawem Rovsinga zazwyczaj zgłaszają się do szpitala z silnym bólem, który lokalizuje się w podbrzuszu. Przyczyną tego stanu najczęściej jest ostre zapalenie wyrostka robaczkowego. Leczenie polega na wykonaniu operacji.

Czym jest objaw Rovsinga?

Ocena obecności objawu Rovsinga stanowi część przeprowadzanego przez lekarza badania fizykalnego. Bardzo silny ból brzucha jest symptomem, który nigdy nie powinien być ignorowany. Powodów tego stanu może być wiele, jednak ocena obecności objawów otrzewnowych pozwala na ustalenie potencjalnej przyczyny. Poza palpacyjnym badaniem brzucha wykonuje się również opukiwanie oraz osłuchiwanie stetoskopem w celu oceny perystaltyki przewodu pokarmowego.

Badanie objawu Rovsinga wykonywane jest obiema rękami. Jedną przykłada się w okolicy dołu biodrowego w linii prostopadłej do okrężnicy zstępującej, będącej częścią jelita grubego. Druga znajduje się na pierwszej i wywiera ucisk na powłoki brzuszne. Następnie badający przesuwa dłoń w prawo, co prowadzi do wzrostu ciśnienia gazów, znajdujących się w jelitach. Skutkuje to również naciągnięciem wyrostka robaczkowego i kątnicy (stanowiącej część jelita cienkiego). Zgłaszany przez chorego ból w trakcie badania świadczy o dodatnim objawie Rovsinga. Najczęstszą przyczyną tego stanu jest zapalenie wyrostka robaczkowego.

Oceny obecności objawu Rovsinga nie wykonuje się u kobiet ciężarnych oraz pacjentów, u których niedawno wykonano operację w rejonie jamy brzusznej.

Nazwa objawu związana jest z postacią duńskiego lekarza Nielsa Thorkilda Rovsinga, który po raz pierwszy opisał symptom w roku 1907. W dawnych czasach nie istniało wiele obecnych dzisiaj metod diagnostycznych. Lekarz nie mógł wspomóc się nawet prostym zdjęciem rentgenowskim, dlatego badanie palpacyjne stanowiło podstawę procesu diagnostycznego. Do dzisiaj ocena obecności objawów otrzewnowych stanowi prosty i dostępny sposób identyfikacji stanu zapalnego wyrostka robaczkowego lub otrzewnej.

Inne objawy otrzewnowe

Poza objawem Rovsinga do innych objawów otrzewnowych zalicza się:

• objaw Bloomberga, polegający na obecności silnego bólu podczas nagłego zwolnienia ucisku dłoni na powłoki brzuszne,
• objaw Jaworskiego – badający unosi prawą nogę chorego i uciska brzuch w okolicy wyrostka robaczkowego. Następnie pacjent jest proszony o zgięcie kończyny w kolanie. Narastanie bólu brzucha podczas tej czynności świadczy o dodatnim symptomie.

U pacjentów ze stanem zapalnym wyrostka robaczkowego/otrzewnej występują również takie dolegliwości, jak silny ból brzucha, który może nasilać się podczas dotyku, deskowate napięcie powłok brzusznych, nieobecność szmerów perystaltycznych (ocenianych przy użyciu stetoskopu), wstrzymanie oddawania gazów jelitowych oraz stolca.

Obecność wyżej wymienionych objawów jest niepokojącym stanem i wymaga zasięgnięcia porady lekarskiej.

Kiedy bada się objaw Rovsinga?

Lekarz bada obecność objawu Rovsinga u chorego, który zgłasza się z silnym, nieustępującym bólem brzucha. Zdarza się, że pacjent z powodu intensywnych dolegliwości przyjmuje konkretną pozycję ciała. Ma to na celu zmniejszenie odczuwanego bólu. Niektórzy pacjenci z zapaleniem wyrostka przyjmują pozycję leżącą z jednoczesnym podkurczeniem nóg. U tych chorych często występuje wzmożone napięcie mięśni brzusznych, określane mianem deskowatego brzucha.

Obecność dodatniego objawu Rovsinga w znacznej mierze wskazuje na możliwość zapalenia wyrostka robaczkowego. Stan ten pozwala obrać określony kierunek diagnostyczny.

Dalsze postępowanie w przypadku stwierdzenia obecności objawu Rovsinga

Samo stwierdzenie objawu Rovsinga nie stanowi podstawy do rozpoznania żadnej jednostki chorobowej. Symptom ten nie jest jednak nigdy lekceważony i wymaga poszerzenia diagnostyki bólu brzucha. Dalsze postępowanie u chorego z dodatnim objawem Rovsinga polega na wykonaniu badania obrazowego (zazwyczaj ultrasonograficznego), morfologii, oceny wykładników stanu zapalnego (CRP) i analizy moczu.

Stan zapalny wyrostka robaczkowego wymaga leczenia szpitalnego. Metodą z wyboru jest postępowanie chirurgiczne. Zazwyczaj chorobowo zmieniony wyrostek jest usuwany, jest to tzw. zabieg appendektomii. Chory po operacji przebywa kilka dni w szpitalu.

Zapalenie wyrostka robaczkowego jest bardzo niebezpieczne, ponieważ może doprowadzić do poważnych powikłań, takich jak jego pęknięcie z rozlaniem się treści do otrzewnej. Stan ten wymaga natychmiastowego wykonania operacji. Pacjenci z dodatnim objawem Rovsinga i innymi symptomami otrzewnowymi powinni znajdować się pod opieką lekarską.