Dławica mikronaczyniowa – przyczyny, objawy i leczenie

Dławica mikronaczyniowa to postać choroby niedokrwiennej serca, w której występuje charakterystyczny ból dławicowy. Dolegliwości bólowe zlokalizowane są za mostkiem i najczęściej pojawiają się po wysiłku fizycznym. Prawidłowa diagnostyka choroby i wdrożenie odpowiedniego leczenia może zapobiec powstawaniu poważnych powikłań zdrowotnych. U chorych z dławicą mikronaczyniową stosuje się leczenie farmakologiczne oraz zaleca zmianę stylu życia.

Co to jest dławica mikronaczyniowa?

Dławica mikronaczyniowa to schorzenie, w którym dochodzi do zaburzenia funkcjonowania mikrokrążenia wieńcowego. Choroba ta do 2013 roku zaliczana była do kardiologicznego zespołu X. Dziś termin dławica mikronaczyniowa używa się w odniesieniu do chorych, u których dysfunkcja mikrokrążenia prowadzi do niedokrwienia mięśnia sercowego. Schorzenie to występuje u 10-20 proc. osób z dławicą piersiową. Najczęściej chorują kobiety w okresie około- lub pomenopauzalnym. U kobiet w średnim i starszym wieku może dochodzić do usztywnienia tętnic oraz przerostu lewej komory, co prowadzi do zmniejszenia ciśnienia i skrócenia czasu rozkurczu naczyń.

Przyczyny dławicy mikronaczyniowej

Przyczyn występowania bólu dławicowego upatruje się m.in. w:

• nieprawidłowym funkcjonowaniu komórek śródłonka, do czego przyczynia się nadciśnienie tętnicze krwi, cukrzyca, palenie tytoniu, hipercholesterolemia i insulinooporność,
• spadku biodostępności tlenku azotu oraz wzroście stężenia endoteliny 1,
• spadku poziomu estrogenu,
• nadmiernemu uwalnianiu adenozyny, która bierze udział w pobudzaniu receptorów bólowych,
• wzroście napięcia w układzie współczulnym,
• nadwrażliwości na ból.

Objawy dławicy mikronaczyniowej

Głównym objawem dławicy mikronaczyniowej jest ból w klatce piersiowej o charakterze dławicowym. Pacjenci określają go jako palący, piekący, promieniujący do żuchwy lub w stronę brzucha. Najczęściej występuje po wysiłku, ale może też pojawić się w spoczynku. U wielu pacjentów ból pojawia się w godzinach nocnych – między północą a wczesnym rankiem. Trwa od 10 minut do nawet godziny. Czasem u chorych obserwuje się zaburzenia i napady lękowe. Dławica mikronaczyniowa może doprowadzić do zawału serca, udaru mózgu i niewydolności serca.

Diagnostyka dławicy mikronaczyniowej

W rozpoznaniu dławicy mikronaczyniowej bierze się pod uwagę obecność zamostkowego bólu dławicowego o czasie trwania dłuższym niż 10 minut, zmiany w zapisie EKG oraz diagnostykę różnicową, która polega na eliminacji chorób przebiegających z bólem w klatce piersiowej. Badania EKG w większości przypadków daje prawidłowe wyniki, jednak czasem może ujawnić nieprawidłowości w postaci obniżenia odcinka ST, co wskazuje na ból powstający z przyczyn sercowych. Ważnym badaniem jest elektrokardiograficzna próba wysiłkowa, którą przeprowadza się na ergometrze rowerowym lub ruchomej bieżni. Obciążenie wysiłkiem może być na tyle męczące, że niektórzy pacjenci nie są w stanie ukończyć badania.

Trzecim rodzajem badania jest scyntygraficzna próba obciążeniowa, w czasie której obserwuje się ubytki perfuzji. Ponadto przeprowadza się koronarografię, czyli badanie angiograficzne tętnic wieńcowych. Ta inwazyjna metoda pozwala na ocenę drożności światła naczyń. W ostatnim czasie zaczęto też wykorzystywać badanie rezonansem magnetycznym, które umożliwia obserwację zaburzeń ukrwienia mięśnia sercowego.

Leczenie i rokowania w dławicy mikronaczyniowej

W dławicy mikronaczyniowej stosuje się leczenie objawowe. Nitrogliceryna wykorzystywana w farmakoterapii dławicy piersiowej nie jest skuteczna w dławicy mikronaczyniowej, dlatego konieczne jest inne podejście terapeutyczne. U wszystkich pacjentów zaleca się przyjmowanie statyny obniżającej poziom cholesterolu we krwi oraz kwasu acetylosalicylowego o działaniu przeciwzakrzepowym. Beta-blokery, inhibitory konwertazy angiotensyny (ACEI) oraz antagonisci receptora angiotensyny (ARB) wykorzystywane są w terapii zaburzeń przepływu krwi w naczyniach mikrokrążenia, natomiast blokery kanału wapniowego podaje się u osób z dysfunkcją tętniczek mikrokrążenia.

Zalecana jest modyfikacja stylu życia, w tym rzucenie palenia papierosów, wprowadzenie odpowiedniej diety (rekomendowana jest dieta śródziemnomorska), redukcja masy ciała oraz regularna aktywność fizyczna. U osób z dławicą mikronaczyniowa siedmioletnie przeżycie szacuje się na poziomie 90 proc. Mimo leczenia objawy choroby mogą się utrzymywać i utrudniać codzienne funkcjonowanie, co niestety znacząco pogarsza jakość życia chorych.

Bibliografia:

1.  Özkan HS, Kayıkçıoğlu M. Pathophysiology, clinical features and treatment of microvascular angina: a review. Turkish Med Stud J 2020;7(3):154-8.
2. Gaetano Lanza i wsp., “‘Primary’ Microvascular Angina: Clinical Characteristics, Pathogenesis and Management”, Interv Cardiol. 2018 Sep; 13(3): 108–111.
3.  Piotr Gajewski, Andrzej Szczeklik, „Interna Szczeklika”, MP 2017.