Gorączka po szczepieniu – czy warto się niepokoić?

Gorączka poszczepienna należy do najpowszechniejszych skutków ubocznych szczepień. Jej czas trwania i natężenie jest kwestią indywidualną, jeśli jednak nie mija, dobrze jest udać się do lekarza.

Przyczyny gorączki po szczepieniu

Każde szczepienie, pojedyncze lub skojarzone, wiąże się z możliwością wystąpienia tzw. odczynu poszczepiennego, czyli negatywnej reakcji organizmu na szczepionkę. Niekiedy wręcz ryzyko wystąpienia skutków niepożądanych, takich jak gorączka u niemowlaka po szczepieniu czy wysypka, nastręcza wielu wątpliwości rodzicom co do bezpieczeństwa i konieczności szczepień. Badania jednak wykazują, że możliwe skutki uboczne szczepień, także u dzieci, związane są z mniejszym ryzykiem poważnego zachorowania niż unikanie szczepionek. Dotyczy to zwłaszcza tzw. chorób wieku niemowlęcego i dziecięcego.

Zdecydowanie najbardziej popularnym odczynem poszczepiennym jest wystąpienie gorączki. Jej przyczyną jest reakcja obronna organizmu na podane w szczepionce drobnoustroje bądź uczulenie na któryś ze składników. Gorączkę poszczepienną stwierdza się, gdy temperatura ciała przekracza 38℃. Zdecydowanie częściej niż pełna gorączka występuje niewielki stan podgorączkowy, w trakcie którego temperatura przekracza 37℃.

Gorączki poszczepienne zazwyczaj mają przebieg łagodny. Jeśli po szczepieniu wraz z gorączką wystąpiły inne objawy wskazujące na infekcję lub stan zapalny – takie jak kaszel, katar i inne tradycyjne symptomy grypy lub przeziębienia – może to świadczyć o tym, że infekcja bakteryjna lub wirusowa „zbiegła” się w czasie ze szczepieniem. W takich wypadkach szczepionka może dodatkowo obciążyć organizm i spowodować szybsze rozwinięcie się choroby.

Groźniejsza jest gorączka spowodowana uczuleniem. Jest ona zazwyczaj wysoka, niekiedy z towarzyszącą opuchlizną lub wysypką.

Kiedy udać się do lekarza w przypadku gorączki po szczepieniu?

Lekki stan podgorączkowy jest prawidłową reakcją na szczepionkę i jako taki nie wymaga ani interwencji lekarza, ani zbijania temperatury. Do specjalisty należy się udać dopiero, gdy temperatura ciała jest wyjątkowo wysoka, utrzymuje się bardzo długo lub towarzyszą jej niepokojące objawy.

Warto podkreślić, że gorączka po szczepieniu u niemowlaka, z biegunką lub wymiotami, jest sytuacją wymagającą natychmiastowej interwencji lekarza. Małe dzieci bardzo szybko się odwadniają, nie należy więc czekać z reakcją.

Jak reagować w razie gorączki po szczepieniu?

Nade wszystko nie należy bagatelizować objawów. W razie wystąpienia gorączki dobrze jest zadbać o uzupełnianie płynów, zwłaszcza u dziecka. Umiarkowaną gorączkę można próbować zbić za pomocą preparatów zawierających ibuprofen oraz paracetamol.

Dobrze jest także skorzystać z małoinwazyjnych, domowych sposobów zbijania temperatury, takich jak chłodne okłady czy kąpiel w letniej (nie zimnej!) wodzie.

Ile trwa gorączka poszczepienna?

W przeważającej liczbie przypadków tego typu stan nie utrzymuje się dłużej niż 3–4  dni po szczepieniu. Wyjątkami są niektóre szczepionki skojarzone, takie jak MMR przeciwko odrze, śwince i różyczce. W przypadku tej szczepionki gorączka może wystąpić od tygodnia do 2 tygodni po zaszczepieniu i utrzymywać się przez kilka dni.

Jeszcze innego rodzaju reakcja może nastąpić po podaniu szczepionki przeciwko pneumokokom. Gorączka po szczepieniu na pneumokoki utrzymuje się standardowo przez kilka dni, mogą jednak jej towarzyszyć obrzęki węzłów chłonnych, a także biegunka i wymioty. Jako że szczepienia na pneumokoki poddaje się małe dzieci, należy wyjątkowo uważnie obserwować występujące skutki uboczne szczepienia i w razie podejrzenia odwodnienia organizmu natychmiast skonsultować się z lekarzem.

Gdzie zarejestrować odczyny poszczepienne?

Reakcje poszczepienne są rejestrowane przez Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego – Państwowy Zakład Higieny. Taki rejestr ma na celu zbieranie danych dotyczących działania szczepień oraz występujących skutków ubocznych. Wszelkie odczyny poszczepienne powinny zostać zgłoszone do lokalnej stacji sanitarno-epidemiologicznej. Takie zgłoszenie musi jednak poprzedzać konsultacja lekarska – jej celem jest wykluczenie zbiegu różnego rodzaju chorób niepowiązanych ze szczepieniem w czasie. Warto pamiętać, że lekarz ma obowiązek zgłosić potwierdzony przypadek ostrego odczynu poszczepiennego.