Bielactwo, czyli albinizm, to choroba w przebiegu której dochodzi do niedoboru melanocytów, czyli komórek syntetyzujących barwnik melaninę. Bielactwo wrodzone to choroba genetyczna, a przyczyny bielactwa nabytego to choroby autoimmunologiczne. Bielactwa wrodzonego nie można leczyć, natomiast gdy pojawia się nabyte bielactwo, leczenie nie daje gwarancji sukcesu. Choroba w żaden sposób nie zagraża zdrowiu, jednak osoby dotknięte bielactwem czują dyskomfort psychiczny związany z charakterystycznymi objawami albinizmu.
Bielactwo nabyte – przyczyny
Zaburzenia produkcji barwnika skóry (melaniny) są najczęściej spowodowane przez niszczenie komórek wytwarzających barwnik (melanocyty). Za proces ten odpowiada nadreaktywność układu immunologicznego. U chorych na bielactwo nabyte w 20–30 proc. stwierdza się obecność we krwi przeciwciał, które związane są z występowaniem innych chorób wynikających z autoagresji. Np. istnieje związek pomiędzy bielactwem nabytym a chorobami tarczycy, które mają podłoże autoimmunologiczne (np. choroba Hashimoto). Inne schorzenia, które mogą współistnieć z bielactwem nabytym, to: choroba Addisona, niedokrwistość złośliwa, choroby reumatyczne – twardzina, toczeń, cukrzyca typu pierwszego. Dość częste jest dziedziczenie bielactwa nabytego. Bielactwo występujące u członków rodziny znacznie zwiększa prawdopodobieństwo zaistnienia schorzenia w następnych pokoleniach. Nie jest to jednak regułą, ponieważ choroba nie zawsze występuje u obu bliźniąt jednojajowych, co wskazuje na znaczny udział czynników środowiskowych w rozwoju bielactwa nabytego.
Podobnie jak w przypadku innych chorób wynikających z autoagresji, znaczenie w występowaniu bielactwa nabytego mają sytuacje stresowe. Stres jest czynnikiem, który wpływa na rozregulowanie funkcjonowania układu immunologicznego. Silne emocje i stany długotrwałego napięcia emocjonalnego wpływają niekorzystnie na organizm, co może prowadzić do wystąpienia chorób. Bielactwo nabyte może mieć związek z funkcjonowaniem układu nerwowego. Objawia się to segmentowymi odbarwieniami skóry u części chorych. Bielactwo nabyte może być również spowodowane wcześniejszym wystąpieniem wstrząsu nerwowego/psychicznego. Bielactwo nabyte może pojawić się w przebiegu nowotworu – czerniaka złośliwego. Wystąpienie zmian depigmentacyjnych jest wówczas czynnikiem rokującym korzystnie, ponieważ przeciwciała przeciwmelanocytowe zwalczają komórki czerniaka.
Przyczyny bielactwa wrodzonego (albinizmu)
Albinizm – choroba genetyczna wynika z dziedziczenia wadliwego genu. Bielactwo obserwuje się nie tylko wśród ludzi. Występuje także wśród zwierząt: królików, szczurów czy myszy. Albinizm u ludzi występuje z częstotliwością od 1:5000 do 1:15000. Albinizm wrodzony,jak sama nazwa wskazuje, występuje od urodzenia. Schorzenie to jest dziedziczone przypadkowo, jednak oboje rodziców dziecka z albinizmem muszą być nosicielami wadliwego genu. Dlaczego rozwija się albinizm? Przyczyny genetyczne albinizmu wrodzonego dotyczą braku enzymu o nazwie tyrozynaza, który odpowiada za przekształcanie melaniny. Przy bielactwie wrodzonym schorzeniami towarzyszącymi mogą być wady słuchu lub wzroku.
Objawy albinizmu nabytego
Bielactwo nabyte objawia się występowaniem na skórze licznych, wyraźnie odgraniczonych, odbarwionych plam. Zmiany mają nieregularny kształt, wielkość i nie przejawiają objawów stanu zapalnego. Włosy, które znajdują się w plamach, są siwe. Lokalizują się w dowolnym miejscu na skórze. Zmiany zazwyczaj rozmieszczone są symetrycznie. Bielactwo nabyte najczęściej lokalizuje się:
- w okolicy twarzy, a konkretnie oczu i ust,
- na kończynach i grzbietach dłoni,
- w okolicy dołów pachowych,
- w pobliżu naturalnych otworów ciała i narządów płciowych.
U chorych na nabyte bielactwo objawy utrzymują się przez wiele lat, a zazwyczaj występują przez całe życie. Opalanie w bielactwie nabytym wiąże się z bardziej wyraźnym zarysowaniem przebarwień na ciele, jednak same zmiany mogą w pewnym stopniu ulegać repigmentacji pod wpływem promieni świetlnych. Osoby chorujące na bielactwo powinny jednak uważać na opalanie się, ponieważ pozbawiona melanocytów skóra jest szczególnie wrażliwa na szkodliwy wpływ promieni UV. Wystąpienie odbarwionych plam na skórze zawsze jest wskazaniem do wizyty u lekarza (rodzinnego lub dermatologa), który zdiagnozuje chorobę.
Wrodzony albinizm – objawy
Bielactwo wrodzone cechuje się brakiem melaniny – barwnika włosów, oczu i skóry. Chory dotknięty bielactwem wrodzonym ma białą skórę, białe włosy, tęczówki pozbawione są barwnika, co dostrzegalne jest jako czerwone źrenice. Kolor ten wynika z prześwitywania naczyń krwionośnych.
Bielactwo u dzieci
U dzieci może występować zarówno nabyte, jak i wrodzone bielactwo. U dzieci pierwsze objawy bielactwa wrodzonego pojawiają się przy urodzeniu i utrzymują się przez całe życie. Z kolei nabyte bielactwo może rozwinąć się zarówno w wieku kilku lat, jak i w wieku młodzieńczym. Kiedy rozwija się nabyte bielactwo u dzieci? Przyczyny są takie same, jak u dorosłych – współtowarzyszące choroby autoimmunologiczne lub stres.
Czy leczenie bielactwa jest możliwe?
W leczeniu bielactwa nabytego zastosowanie znajdują różne metody, jednak żadna z nich nie daje gwarancji wyleczenia chorych na bielactwo. Jak leczyć to schorzenie? Można stosować maści, które zawierają glikokortykosteroidy – są to substancje osłabiające reaktywność układu immunologicznego. Niestety, glikokortykosteroidy działają objawowo i po zaprzestaniu terapii często dochodzi do powrotu stanu sprzed leczenia. Zastosowanie znajdują również inhibitory kalcyneuryny, których długotrwałe stosowanie może doprowadzić do częściowej repigmentacji. Chorym na bielactwo nabyte zaleca się fototerapię, którą stosuje się również w łuszczycy. Terapia tego rodzaju trwa kilka miesięcy, po których u części chorych obserwuje się poprawę stanu. Istnieją chirurgiczne metody leczenia bielactwa nabytego. Nowym lekiem na bielactwo, a w zasadzie metodą terapeutyczną, jest przeszczep hodowlanych melanocytów. Polega na wszczepieniu prawidłowo działających komórek, syntetyzowanych poza ustrojem, w miejsca o zaburzonej pigmentacji naskórka. Jest to metoda bardzo skuteczna, jednakże niezwykle droga. Innym sposobem leczenia są autoprzeszczepy skóry, polegające na przeniesieniu cienkiej warstwy zdrowego naskórka na chore miejsce, aby uzyskać zwiększenie pigmentacji. Naturalne leczenie bielactwa nabytego, powinno polegać przede wszystkim na unikaniu sytuacji stresowych. W leczeniu bielactwa nabytego ziołami zastosowanie znajdują wszelkie napary działające uspokajająco, np. melisa.
Niestety, tak jak nie znamy odpowiedniej profilaktyki bielactwa nabytego, tak żadna z wymienionych wyżej metod postępowania nie gwarantuje wyleczenia choroby.
Najczęstsze mity dotyczące bielactwa
Dermatolog Joanna Sołtys w rozmowie z HelloZdrowie opowiada o najczęstszych mitach związanych z bielactwem w ramach cyklu „HZ kontra mity”. O swoich zmaganiach z chorobą mówią także nasze czytelniczki.
- Mit: mając bielactwo można się opalać
Osoby cierpiące na bielactwo w sposób szczególny powinny chronić skórę podczas słonecznych dni. Skóra pozbawiona pigmentu w łatwy sposób się opala, dlatego należy uważać, aby nie doszło do oparzenia słonecznego. Osoby zmagające się z bielactwem są bardzo narażone na światło słoneczne i ochrona skóry to główne zalecenie dla chorego. Zaleca się stosowanie produktów z filtrem, nie tylko w upalne dni. Jeśli chodzi o solarium – bezwzględnie odradzam. Opalanie w solarium może powodować poważne poparzenia.
- Mit: bielactwo nabywa się najczęściej w wieku młodzieńczym
Bielactwo pojawiło się u mnie, gdy miałam 5 lat. Dopiero po 10. roku życia dowiedziałam się, że jest taka choroba, zwana bielactwem. Najtrudniejszym okresem była szkoła i niezrozumienie dzieci. Byłam wyzywana od „ciapatej”, pytano mnie „co ze mną jest nie tak”.
Joanna Sołtys: Choroba dotyczy zarówno dzieci, jak i osób dorosłych. Najczęściej przyczyną jest stopniowy rozpad komórek wytwarzających barwnikowych skóry – melatocytów. Szacuje się, że dotyczy około 3 procent ludności wszystkich ras. Większość osób zapada na nią między 10. a 30. rokiem życia, a dużym ryzykiem zachorowania jest posiadanie bliskiego krewnego zmagającego się z bielactwem nabytym lub obecnością choroby autoimmunologicznej, np. Hashimoto. Z chorobą najczęściej żyje się przez całe życie.
- Mit: mając bielactwo nie ma przeciwwskazań do wykonania tatuażu
Nie zaleca się wykonywania tatuażu osobom mających bielactwo, ponieważ w miejscu tatuażu może wystąpić nowe ognisko bielactwa nabytego. Jest powszechna opinia, że za bielactwo odpowiedzialne są zmiany układu układu immunologicznego, które są przeciwwskazaniem do wykonywania tatuażu.
- Mit: bielactwo można wyleczyć
Trudno mówić o skutecznym leczeniu bielactwa, bo zazwyczaj chory zmaga się z chorobą przez całe życie. W leczeniu bielactwa stosuje się miejscowe glikokortykosteroidy, miejscową lub ogólną fotochemioterapię oraz laseroterapię z użyciem lasera ekscimerowego. W niektórych wyspecjalizowanych ośrodkach wykonywane są mikroprzeszczepy z użyciem własnych hodowlanych melanocytów. Operacja ta polega na pobraniu skóry ze zdrowych miejsc, prawidłowo zabarwionych pigmentem, a następnie przeniesienie jej na okolicę odbarwioną.
Jeśli chodzi o leki na przywrócenie skórze pigmentacji, są zalecane w przypadku niewielkich obszarów utraty koloru. Lekiem tego typu jest kortykosteroid, efektem jest przywrócenie koloru skóry w niewielkim stopniu po kilku miesiącach (od 3 do 6). Niektórzy pacjenci stosują również sterydy w celu uzyskania lepszego efektu. Jednak trzeba liczyć się z potencjalnymi skutkami ubocznymi przyjmowania leków miejscowych, należy do nich między innymi: atrofia skóry.
Często na odbarwioną skórę stosowałam podkład lub bronzer, aby zakryć plamki. Jednak nie jest to sposób na wyleczenie, a jedynie na zakrycie. To trochę złudne, bo powinnam stosować filtry słoneczne, mające służyć ochronie przed oparzeniem słonecznym, nawet w pochmurne dni. Ważnym punktem w zmaganiu się z chorobą jest akceptacja i zrozumienie tego, że wygląda się inaczej. Nie gorzej, a po prostu inaczej.
Bibliografia:
- Choroby skóry, Jabłońska S., Chorzelski T., Warszawa, 2002, s. 421-423.
- Marcon C., Maia M., Albinism: epidemiology, genetics, cutaneus characterization, psychosocial factors; An Bras Dermatol, 2019, Sep – Oct, 94(5)
Poleć ten artykuł koleżankom
Zobacz także
Podoba Ci się ten artykuł?
Powiązane tematy:
Polecamy
Łukasz Warchoł: Nikt nie korzysta z pornografii, żeby się uzależnić. Na początku jest zdrowa, naturalna ciekawość
„Wśród pacjentek pokutuje mit, że stosowanie antykoncepcji hormonalnej spowoduje ‘zamrożenie’ jajników” – ginekolog lek. Paweł Bartnik tłumaczy, jak jest naprawdę
Prof. Magdalena Żernicka-Goetz: Moje odkrycie zostało uznane i opublikowane w najlepszych na świecie czasopismach naukowych, ale dla wielu naukowców brzmiało jak herezja
