się ten artykuł?
Prawidłowe działanie szpiku kostnego warunkuje właściwe funkcjonowanie organizmu. W przebiegu różnych nowotworów i innych chorób szpik kostny może ulec uszkodzeniu. Jedynym sposobem leczenia staje się wówczas przeszczep szpiku. Im więcej zarejestrowanych dawców szpiku, tym większa szansa dla chorych na znalezienie zgodnego antygenowo szpiku, który da szansę na przeżycie.
Szpik kostny jest miękką, bardzo ukrwioną substancją. Ma gąbczastą budowę i znajduje się w jamach szpikowych kości długich oraz w mniejszych ilościach w jamach w obrębie struktury gąbczastej kości. Wyróżniamy dwa rodzaje szpiku: żółty i czerwony. Pierwszy zbudowany jest głównie z komórek tłuszczowych, drugi jest strukturą, która wytwarza elementy morfotyczne krwi, niezbędne do prawidłowego funkcjonowania organizmu. Wiele czynników zewnętrznych i chorób może uszkadzać szpik, przez co dochodzi do zaburzeń w wytwarzaniu erytrocytów, leukocytów i trombocytów. Jedynym ratunkiem wówczas staje się przeszczep szpiku. Dawca szpiku musi mieć tzw. zgodność antygenową z biorcą. W związku z tym im więcej osób zgłasza chęć do oddania szpiku, tym większe jest prawdopodobieństwo, że chore osoby uzyskają prawidłowe leczenie.
Jak zostać dawcą szpiku?
Często spotykamy się z kampaniami społecznymi, których hasła głoszą: zostań dawcą szpiku. Wiele ludzi deklaruje, że chce zostać dawcą szpiku.
Odpowiedź na pytanie, kto może być dawcą szpiku, jest bardzo prosta. Za potencjalnego dawcę komórek macierzystych z krwi lub szpiku uznajemy każdego zdrowego człowieka w wieku od 18 do 55 lat, którego waga przekracza 50 kg.
Aby zostać dawcą szpiku, trzeba dokonać rejestracji przez internet lub zgłosić się do przychodni, szpitala, centrum krwiodawstwa lub innego wyznaczonego punktu, w którym może odbyć się procedura rejestracyjna. Niezbędne do niej jest wypełnienie formularza oraz pobranie wymazu z policzka za pomocą specjalnego zestawu, dzięki któremu można wykonać badania zgodności tkankowej HLA, umożliwiające dopasowanie biorcy i dawcy.
Procedura jest całkowicie bezbolesna i trwa kilka minut. Dane dawcy zostają umieszczone w bazie. Teraz pozostaje mu już tylko oczekiwać na kontakt, gdy szpik okaże się komuś potrzebny.
Kto nie może zostać dawcą szpiku?
To, czy ktoś nie może być dawcą szpiku, określa lekarz lub zdolność weryfikowana jest na podstawie wypełnianego formularza. Warto jest zatem wiedzieć, jakie choroby wykluczają bycie dawcą szpiku kostnego. Zaliczamy do nich: zakażenie wirusem HIV i AIDS, wirusowe zapalenia wątroby, cukrzycę i niektóre schorzenia układu krążenia. Ponadto potencjalny dawca szpiku kostnego nie może mieć w wywiadzie przebytej żółtaczki pokarmowej, gruźlicy, niektórych chorób hematologicznych i onkologicznych. Wymagania stawiane dawcy szpiku kostnego są jasno określone i łatwe do zweryfikowania.
Należy dodać, że występują pewne stany i choroby, które wykluczają czasowo zostanie dawcą szpiku. Należą tu m.in.: ciąża, zabiegi operacyjne i piercing ciała w minionych 6 miesiącach. Półroczna karencja obowiązuje również w przypadku tatuażu. Dawca szpiku po tym czasie nie jest zdyskwalifikowany.
Dawca szpiku kostnego: ryzyko
Dla dawcy szpiku ryzyko jest niewielkie. Procedura pobrania szpiku odbywa się jedynie w upoważnionych ośrodkach transplantacji szpiku według dokładnie określonych medycznych kryteriów. Zabieg wykonywany jest w znieczuleniu i z zachowaniem najwyższych standardów bezpieczeństwa. Dla dawcy szpiku powikłania są niezwykle rzadkie i wynikają z działania środków użytych do znieczulenia (nudności, wymioty, bóle głowy). Czy oddawanie szpiku boli? Generalnie, dzięki znieczuleniu, procedura jest bezbolesna, jedynie niewielkie dolegliwości bólowe mogą utrzymywać się przez kilka dni w miejscu pobrania materiału.
Zobacz także
Dawca szpiku – przywileje
Każdemu dawcy szpiku, w zależności od liczby pobrań, przysługuje legitymacja „Dawcy Przeszczepu” lub „Zasłużonego Dawcy Przeszczepu”. Pierwsza uprawnia do korzystania poza kolejnością z ambulatoryjnej opieki zdrowotnej za okazaniem odznaki. Druga jest rozszerzona i poza opieką lekarską obejmuje korzystanie poza kolejnością z usług farmaceutycznych, zapewnia bezpłatne leki przyjmowane na stałe przez dawcę oraz leki, które mogą być przez niego stosowane w związku z oddawaniem szpiku. Ponadto dawcy udającemu się na pobranie szpiku przysługuje zwrot kosztów dojazdu oraz noclegu w hotelu dla niego i osoby towarzyszącej. Jednakże sama świadomość uratowania komuś życia powinna być wystarczającym przywilejem dla każdego z nas.
