Koronarografia – na czym polega badanie i kiedy się je przeprowadza?

Koronarografia (angiografia tętnic wieńcowych) to badanie pozwalające na dokładną ocenę drożności tętnic wieńcowych. Zabieg polega na podaniu do naczyń krwionośnych serca środka kontrastującego i wykonaniu zdjęć rentgenowskich, które obrazują przepływ krwi. Najczęściej koronarografię przeprowadza się przy podejrzeniu lub w monitorowaniu choroby niedokrwiennej serca.

Koronarografia – co to jest?

Koronarografia (inaczej nazywana angiografią naczyń wieńcowych) to badanie inwazyjne, które umożliwia ocenę naczyń krwionośnych serca. Istotą badania jest podanie środka kontrastowego, dzięki któremu naczynia wieńcowe wybarwiają się, co umożliwia ich obserwowanie za pomocą promieniowania rentgenowskiego. Zabieg wykonywany jest zarówno w celach diagnostycznych, jak i leczniczych.

Koronarografia serca jest badaniem dość powszechnie stosowanym. Przyczynia się do tego obserwowany w ostatnich latach wzrost liczby pacjentów z chorobami układu sercowo-naczyniowego.

Wskazania do wykonania koronarografii serca

Koronarografia dostarcza istotnych informacji potrzebnych do różnicowania chorób układu krążenia, m.in. dotyczących blokowania przepływu krwi przez naczynia wieńcowe, ciśnienia krwi wewnątrz serca, pracy zastawek serca. W związku z tym zabieg jest wykonywany w diagnostyce wielu schorzeń układu sercowo-naczyniowego. Wśród nich wyróżnia się:

• chorobę wieńcową serca (naczynia dostarczające krew do serca są blokowane przez złogi, co może prowadzić do niedokrwienia),
• zawał serca,
• dusznicę bolesną (objawiającą się trudnościami w oddychaniu i bólem za mostkiem),
• wrodzone wady serca u dzieci,
• zastawkowe choroby serca,
• niewydolność serca,
• kardiomiopatie (nieprawidłowości w obrębie mięśnia sercowego).

Czasami koronarografia jest także wskazana przy występowaniu zaburzeń rytmu serca. Lekarz może zalecić wykonanie zabiegu, jeżeli badania diagnostyczne (zwłaszcza próby obciążeniowe) wykazują nieprawidłowości. Koronarografia serca przeprowadzana jest w każdym przypadku nagłego zatrzymania krążenia o nieznanej przyczynie. Lekarze często zlecają również koronarografię po zawale serca – ma ona wtedy na celu ocenę prawidłowości przebiegu dotychczasowego leczenia.

Koronarografia może być także wskazana przed zastosowaniem leczenia niektórych chorób serca lub podczas samych zabiegów terapeutycznych. Przeprowadza się ją m.in. przed operacjami serca u pacjentów z wysokim ryzykiem choroby wieńcowej.

Przeciwwskazania do wykonania koronarografii

W zasadzie istnieje jedno bezwzględne przeciwwskazanie do koronarografii – brak zgody chorego na wykonanie zabiegu. Pozostałe przeciwwskazania mają charakter względny, często nie wykluczają przeprowadzenia badania, a jedynie wymagają dodatkowego lub innego od standardowego sposobu postępowania. Do takich przeciwwskazań należą:

• wystąpienie w przeszłości reakcji uczuleniowej na środek kontrastujący,
• niewydolność nerek,
• obrzęk płuc,
• poważne zaburzenia krzepnięcia krwi,
• zapalenie wsierdzia,
• przebyty niedawno udaru mózgu,
• ostre zaburzenia elektrolitowe,
• ciężka anemia.

Jak przygotować się do koronarografii?

Przygotowanie do koronarografii nie jest trudne. Podczas wcześniejszej rozmowy z lekarzem dowiesz się, jakie leki przyjąć w dniu badania, a jakie pominąć (ważne jest, aby samodzielnie o tym nie decydować). Z racji tego, że zabieg może być wykonany z dostępu przez tętnicę promieniową lub udową, należy ogolić pachwiny. Trzeba także zmyć lakier do paznokci. Na badanie trzeba się zgłosić na czczo – nie należy nic jeść ani pić przez 8 godzin przed badaniem. Przed rozpoczęciem zabiegu zdejmuje się biżuterię, zegarek oraz protezy zębowe.

Koronografia – jak wygląda badanie?

W czasie koronarografii pacjenci na ogół są przytomni, przed rozpoczęciem zabiegu otrzymują tylko znieczulenie miejscowe.

Na początku badania lekarz nakłuwa naczynie krwionośne (najczęściej) w dole pachwinowym pacjenta i wprowadza przez nie cewnik. Obserwując obraz z aparatu rentgenowskiego, przeprowadza końcówkę cewnika do naczyń wieńcowych serca (cewnik wykonany jest z materiału pochłaniającego promieniowanie rentgenowskie, dlatego specjalista wykonujący zabieg cały czas widzi go na monitorze).

Gdy cewnik znajdzie się w pobliżu tętnicy wieńcowej, lekarz wstrzykuje do niej środek kontrastujący, po czym wykonywane są zdjęcia rentgenowskie tętnic (angiogram). Na angiogramie widoczne są naczynia, przez które kontrast przepływa, co to pozwala dokładnie ocenić obszary, w których transport krwi jest zawężony lub zablokowany.

Natychmiast po badaniu lekarz usuwa cewnik i zakłada opatrunek uciskowy na miejsce wkłucia. Opatrunek uciskowy powinien pozostać tam przez kilka godzin po badaniu.

Koronarografia – stenty

Lekarz w czasie badania może zaobserwować istotne zwężenie tętnicy, które wymagać będzie interwencji. Naczynie krwionośne rozszerza się wtedy wykonując zabieg angioplastyki. Polega ona na tym, że lekarz wprowadza do tętnicy cewnik zakończony balonem, który w miejscu zwężenia jest wypełniany. W niektórych przypadkach dodatkowo wszczepiane są stenty (metalowe lub plastikowe siatki, które podtrzymują ścianki naczynia, by te zachowały nowy kształt).

Koronarografia – ile trwa badanie?

To, ile trwa koronarografia, zależy od celu jej przeprowadzenia (diagnostyczny czy terapeutyczny) oraz przebiegu. Koronarografia może trwać od 30 do 60 min. Pacjenci po zabiegu muszą pozostać w ośrodku medycznym na obserwację trwającą kilka godzin (typowo 6-8), ale zazwyczaj mogą opuścić szpital jeszcze tego samego dnia.

Koronarografia – czy boli?

Często pacjenci pytają o to, czy koronarografia boli. Zabieg uznawany jest za raczej bezbolesny. Dyskomfort w czasie badania może być związany z uczuciem nacisku w miejscu wprowadzania cewnika. Gdy lekarz poda kontrast, pacjent może doznawać uczucia przepływającej fali ciepła lub pieczenia, które ustępuje po 20-30 sekundach.

Koronarografia – ryzyko

Koronarografia serca obarczona jest nieznacznie podwyższonym ryzykiem wystąpienia powikłań w porównaniu do innych powszechnie wykonywanych badań układu krążenia. Według statystyk poważne komplikacje nie są jednak częste – dotyczą ok. 1-2 zabiegów na 1000 wykonanych. Ryzyko związane z koronografią może być wyższe w przypadku osób starszych i cierpiących na przewlekłe choroby (cukrzycę, niewydolność serca lub nerek). Stosunek korzyści z wykonania badania do ryzyka związanego z jego przeprowadzeniem ocenia lekarz.

Koronarografia – powikłania

Wykonanie koronarografii wiąże się z możliwością wystąpienia:

• krwawienia podskórnego,
• siniaków (po zabiegu u pacjentów przez kilka tygodni w miejscu wkłucia może utrzymywać się siniak),
• reakcji alergicznej na środek kontrastowy (taki stan zdarza u niewielkiego odsetka pacjentów; do objawów należą wysypka i ból głowy).

Inne, bardzo rzadko pojawiające się poważne skutki uboczne koronarografii serca to:

• ostre niedokrwienie kończyny – jeśli kończyna, na której zostało wykonane wkłucie, sinieje, jest zdrętwiała, a pacjent nie ma możliwości poruszania nią, należy natychmiast zgłosić się na pogotowie,
• powikłania kardiologiczne – uszkodzenie tętnicy, zawał serca, zaburzenia rytmu serca,
• udar mózgu,
• uszkodzenie nerek spowodowane przez środek kontrastowy,
• wtórna anemia wywołana silnym krwawieniem podczas badania,
• uszkodzenie tkanek spowodowane przez promieniowanie rentgenowskie, gdy zabieg jest znacząco przedłużony.

Koronarografia prywatnie

Koronarografia najczęściej wykonywana jest na NFZ na podstawie skierowania od lekarza. Wykonanie koronarografii prywatnie wiąże się z kosztem około 2 tysięcy złotych. Za przeprowadzenie badania połączonego z leczeniem (np. wszczepienie stentów) zapłacić trzeba od około 7 do kilkunastu tysięcy złotych.

Powyższy artykuł ma charakter informacyjny i nie zastępuje konsultacji lekarskiej.

Źródła:

1. National Health Services (2018) Cardiac catheterisation and coronary angiography.
2. MedlinePlus (2018) Coronary angiography.