Neuropatia cukrzycowa jako powikłanie cukrzycy. Objawy i leczenie

Neuropatia cukrzycowa to przewlekłe powikłanie cukrzycy, które dotyczy układu nerwowego. W wyniku podwyższonego stężenia glukozy we krwi dochodzi do uszkodzenia nerwów. Pierwszymi charakterystycznymi objawami są drętwienie i mrowienie w dłoniach. Leczenie schorzenia polega na łagodzeniu dolegliwości.

Cukrzyca jest przewlekłą chorobą związaną z nieprawidłowym stężeniem poziomu glukozy we krwi, która wynika z zaburzonego działania lub wydzielania insuliny. Wieloletnie schorzenie prowadzi do groźnych powikłań, które mogą dotyczyć wszystkich narządów organizmu. Jednym z nich jest neuropatia cukrzycowa, która powstaje w wyniku uszkodzenia włókien nerwowych.

Co to jest neuropatia?

Neuropatia cukrzycowa jest chorobą nerwów obwodowych, które przewodzą informacje czuciowe i ruchowe między mózgiem a różnymi częściami organizmu. Zwykle używa się określenia polineuropatia cukrzycowa, ponieważ dochodzi do jednoczesnego uszkodzenia kilku nerwów. Jest to najczęstsze powikłanie cukrzycy typu I i II.

Neuropatia może obejmować różne typy nerwów:

• czuciowe – znajdujące się w skórze i mięśniach, odpowiadające za czucie temperatury, dotyku, bólu,
• ruchowe – umożliwiające ruch mięśni,
• autonomiczne – odpowiadające za prawidłowe funkcjonowanie narządów wewnętrznych.

Ze względu na rodzaj uszkodzonego nerwu, wyróżnia się neuropatię czuciową, ruchową oraz autonomiczną (dochodzi do zajęcia np. układu sercowo-naczyniowego, pokarmowego czy moczowo-płciowego). Jak już wspomniano – jeżeli proces patologiczny obejmuje kilka różnych nerwów, określa się go mianem polineuropatii cukrzycowej. Najczęściej występującym typem jest polineuropatia obwodowa (czuciowo-ruchowa).

Przyczyny neuropatii

Przyczyną neuropatii cukrzycowej jest nieprawidłowo leczona cukrzyca. Z powodu stale utrzymującego się zwiększonego stężenia glukozy we krwi dochodzi do uszkodzenia włókien nerwowych lub zaniku osłonek mielinowych (demielinizacji), które otaczają komórki nerwowe i przyspieszają przewodzenie impulsów elektrycznych między mózgiem a narządami. Powyższe procesy chorobowe doprowadzają do zaburzeń w prawidłowym funkcjonowaniu nerwów obwodowych.

Do czynników ryzyka, które predysponują do pojawienia się neuropatii i polineuropatii, należą:

• nieprawidłowo prowadzona cukrzyca,
• palenie tytoniu i spożywanie alkoholu,
• otyłość,
• podwyższony poziom cholesterolu we krwi,
• nadciśnienie tętnicze,
• podeszły wiek,
• płeć męska.

Objawy neuropatii i polineuropatii cukrzycowej

Objawy neuropatii cukrzycowej zależą od jej typu. W przypadku procesu patologicznego, który obejmuje nerwy czuciowe, pojawiają się:

• silne mrowienie w stopach (mrowienie skarpetkowe) lub dłoniach (mrowienie rękawiczkowe),
• długotrwałe bóle mięśni kończyn górnych i dolnych,
• zaburzenie odczuwania bólu.

Zaburzenie czucia w przebiegu neuropatii cukrzycowej jest szczególnie niebezpieczne, ponieważ osoba chora często nie zauważa, że doszło do skaleczenia, co jest przyczyną zainfekowania rany. Natomiast do objawów neuropatii ruchowej zalicza się osłabienie i niedowłady mięśni, kurcze mięśniowe, zanik mięśni.

Jeżeli zaburzenie funkcjonowania nerwów w przebiegu cukrzycy obejmuje narządy wewnętrzne, pojawiają się dolegliwości związane z konkretnym układem:

• układ pokarmowy – zaburzenia połykania, szybkie odczuwanie sytości, nudności, jadłowstręt, problemy z trawieniem,
• układ sercowo-naczyniowy – przyspieszenie akcji serca i jego stałe bicie, niezależnie od podejmowanej aktywności, brak odczuwania bólu w czasie zawału,
• układ moczowo-płciowy – brak odczuwania wypełnienia pęcherza, nietrzymanie moczu, zaburzenia erekcji.

Objawy polineuropatii cukrzycowej obwodowej dotyczą głównie stóp i dłoni. Do najczęściej występujących dolegliwości zalicza się:

• brak czucia dotyku, bólu, temperatury, wibracji,
• mrowienie, drętwienie, kłucie, pieczenie dłoni i stóp,
• kurcze mięśni kończyn dolnych,
• odczuwanie piekącego i przeszywającego bólu (zaawansowana postać),
• osłabienie siły mięśni,
• owrzodzenia skóry.

Leczenie neuropatii i polineuropatii cukrzycowej

Leczenie neuropatii cukrzycowej obejmuje terapię przyczynową i objawową. Priorytetem jest prawidłowe prowadzenie cukrzycy i wyrównanie stężenia glukozy we krwi poprzez dobranie odpowiedniej dawki insuliny i wprowadzenie odpowiedniej diety. Szczególnie ważna jest edukacja pacjenta w zakresie choroby podstawowej i konieczności prowadzenia zdrowego trybu życia. Nie da się wyleczyć neuropatii. Można jednak zapobiec jej postępowi.

Terapia objawowa obejmuje przede wszystkim leczenie uporczywych dolegliwości bólowych. Leczenie bólu w neuropatii cukrzycowej polega na stosowaniu środków przeciwbólowych, przeciwdepresyjnych oraz przeciwdrgawkowych. Skuteczne są także zabiegi fizjoterapeutyczne i masaż.

Wsparciem terapii jest alternatywne i naturalne leczenie neuropatii cukrzycowej. Szczególnie polecana jest akupunktura, okłady z olejków eterycznych i ziołolecznictwo (nasiona gorczycy, morwa biała, melisa, korzeń lukrecji, chrzan).