Przejdź do treści

Opatrunki – rodzaje, wskazania oraz sposób doboru odpowiedniego środka

różne rodzaje opatrunków w postaci plastrów i bandaża
Fot. Henrik Dolle / stock.adobe.com
Podoba Ci
się ten artykuł?
Podoba Ci
się ten artykuł?

Opatrunek hydrożelowy, hemostatyczny, jałowy, z jonami srebra czy alginianowy – dostępnych opcji jest bardzo wiele. Niestety wybór odpowiedniego opatrunku nie jest taki prosty, gdyż każdy z nich ma inne właściwości. Pewne jest, że opatrywanie jest bardzo ważnym elementem leczenia.

lek. Marta Dąbrowska

Nasze teksty zawsze konsultujemy z najlepszymi specjalistami

Marta Dąbrowska

lekarz

Opatrunek na oparzenie, odleżyny czy inne rany zapobiega ich drażnieniu mechanicznemu, np. ocieraniu się o odzież i zanieczyszczeniom z zewnątrz (brudem, ciałami obcymi). Poza tym opatrunki tworzą barierę dla drobnoustrojów, zapobiegając zakażeniu rany. Muszą być jednak odpowiednio dobrane do rany, aby w zależności od potrzeb zapewnić optymalne warunki dla gojenia się.

Rodzaje opatrunków na rany

Opatrunki podzielone są na dwie grupy, a mianowicie na pierwotne i aktywne. Wśród opatrunków pierwotnych można z kolei wymienić opatrunki proste (gaza, celuloza, włókno wiskozowe, bawełna), które stosowane są zwykle do leczenia niepowikłanych ran i mogą też stanowić ochronę preparatów podawanych zewnętrznie na ranę lub jako wierzchnia warstwa dla pewnych grup opatrunków aktywnych. Do opatrunków pierwotnych zaliczane są też opatrunki złożone, czyli gazowe, nasączone np. parafiną lub środkami przeciwbakteryjnymi.

Opatrunki aktywne stanowią bardziej rozbudowaną grupę, w której znajdują się opatrunki: hydrożelowe, hydrokoloidowe i alginianowe, błony półprzepuszczalne, dekstranomery, gąbki poliuretanowe, hydrowłókna, a także ich kombinacje ułożone warstwowo lub w połączeniu z opatrunkami prostymi. Do opatrunków aktywnych zaliczane są też opatrunki mieszane, które zawierają wyżej wymienione substancje oraz inne preparaty ułatwiające leczenie wyjątkowo trudnych rodzajów ran, np. opornych na leczenie miejscowe, ran zakażonych. Związki dodatkowo zawarte w opatrunkach mieszanych to:

  • antybiotyki,
  • węgiel aktywny,
  • środki antyseptyczne,
  • jony srebra,
  • preparaty enzymatyczne,
  • kolagen.

Opatrunki na odleżyny

Odleżyna to uszkodzenie ciała powstające w wyniku długotrwałego ucisku. Odleżynom często towarzyszy martwica, dlatego też profilaktyka jest niezmiernie ważna w pielęgnacji osób leżących. Jeśli pomimo odpowiedniej pielęgnacji powstaną odleżyny, leczenie sprowadza się do zmniejszenia ucisku, odpowiedniego ułożenia, poprawy ukrwienia i stanu metabolicznego oraz pielęgnacji skóry. Materiały opatrunkowe korzystnie wpływające na proces gojenia odleżyn to np. opatrunki hydrożelowe, alginianowe czy hydrokoloidowe. Mogą zostać wykorzystane w przypadku odleżyn w okolicach kości krzyżowej czy na piętach. Pomocne mogą się okazać również opatrunki ze srebrem ze względu na to, że działają antybakteryjnie, co zapobiega infekcjom ran. Ze względu na fakt, że opatrunek żelowy z nanocząsteczkami srebra pochłania wysięk i bakterie z rany, należy go zmieniać każdego dnia, aby panujące warunki sprzyjały środowisku antybakteryjnemu oraz wspomagały gojenie rany.

Opatrunki na trudno gojące się rany

Rodzaj opatrunku zależy od rany, której proces gojenia chcemy wspomóc. Na owrzodzenie podudzi sprawdzają się opatrunki hydrożelowe, hydrokoloidowe oraz alginianowe.

Materiał opatrunkowy pełni istotną funkcję w procesie gojenia ran, ale bywa też, że ratuje życie. Opatrunki hemostatyczne stosowane są w celu zahamowania krwotoków w urazach tętniczych, urazach wywołanych wypadkami drogowymi, przy zmiażdżeniu, a także w przypadku ran postrzałowych czy nawet powybuchowych. To nie są zwykłe plastry opatrunkowe – absorbują krew i tworzą żelową zatyczkę, która uszczelnia ranę. Poza tym mogą wykazywać działanie bakteriobójcze, co zabezpiecza ranę przed infekcją.

Wśród opatrunków na rany trudno gojące się wymienia się specjalistyczne opatrunki na oparzenia. W tym przypadku zastosować można opatrunek gazowy nasączony parafiną i chlorheksydyną, zaliczany do opatrunków pierwotnych złożonych, a także opatrunek hydrożelowy, który zapewnia wilgotne środowisko, przylega do rany, ale się do niej nie przykleja. Materiały opatrunkowe aktywne zazwyczaj mają wiele wskazań i często mogą być stosowane zarówno przy odleżynach, owrzodzeniach, jak i na oparzenia. Ze względu na właściwości absorbujące są też dobrą opcją na rany sączące każdego typu. Podobnie jest z opatrunkami zawierającymi srebro. W przypadku ran o dużych ubytkach tkankowych – poparzeń, operacyjnych ubytków tkanki, owrzodzeń i ran głębokich – gdy dotychczasowe leczenie jest nieskuteczne, można zastosować opatrunki zawierające kolagen, które przyspieszają proces gojenia poprzez wpływ na enzymy rozkładające białka.

Zobacz także

Bibliografia

Eibl- Eibesfeldt B., Kessler S., Opatrunki, Wrocław, Urban & Partner, 1999.
Iwanek K., Zasady stosowania środków opatrunkowych i antyseptycznych opieka farmaceutyczna, „Lek w Polsce”, 2015, 25 (6–7), s. 16–26.

Najnowsze w naszym serwisie

Podoba Ci się ten artykuł?

Powiązane tematy:

i
Treści zawarte w serwisie mają wyłącznie charakter informacyjny i nie stanowią porady lekarskiej. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem.