Torbiele trzustki – objawy, diagnostyka, leczenie i dieta

Torbiele trzustki to patologiczne twory wypełnione płynem trzustkowym, zlokalizowane w głowie, trzonie lub ogonie trzustki. Torbiele rzekome zazwyczaj są niegroźnymi zmianami niewymagającymi interwencji medycznej, natomiast torbiele prawdziwe mogą mieć charakter nowotworu złośliwego. Leczenie torbieli zależne jest od stanu klinicznego pacjenta, wielkości torbieli oraz jej budowy.

Czym są torbiele trzustki? 

Torbiele trzustki, nazywane też cystami, to zmiany o charakterze łagodnym lub złośliwym, których częstość występowania wzrasta wraz z wiekiem. Twory te pojawiają się na zewnątrz lub wewnątrz gruczołu i mają postać przestrzeni wypełnionej płynem zawierającym komórki i enzymy trzustkowe, a czasem także krew.

W klasyfikacji ICD 10 torbiel trzustki oznaczona jest symbolem K86.2. Wyróżnia się dwa rodzaje zmian torbielowatych:  

• torbiele prawdziwe, do których należą: torbiele nowotworowe, w tym: wewnątrzprzewodowe brodawkowate nowotwory śluzowe IPMN (występujące głównie w głowie trzustki), nowotwory śluzowo torbielowate MCN (zlokalizowane w trzonie i ogonie trzustki) i nowotwory surowiczo torbielowate SCN; torbiele zastoinowe oraz torbiele pasożytnicze;
• torbiele rzekome, nazywane też torbielami nienowotworowymi lub pozapalnymi. 

Najbardziej groźne są torbiele trzustki IPMN oraz MCN, gdyż wykazują one wysoki potencjał złośliwości, jednak warto pamiętać iż nie każda torbiel jest rakiem. Do przyczyn występowania torbieli rzekomych trzustki zalicza się przebyte ostre lub przewlekłe zapalenie trzustki oraz urazy jamy brzusznej. Torbiele prawdziwe powstają z powodu zwężenia lub poszerzenia przewodu trzustkowego. Do tworzenia się torbieli pasożytniczych przyczyniają się parazyty takie, jak bąblowiec i glista ludzka.

Objawy torbieli trzustki

Torbiele trzustki mogą być bezobjawowe, przez co bardzo często wykrywane są zupełnie przypadkowo. Niektóre zmiany torbielowate dają symptomy w postaci: 

• bólu brzucha,
• nudności i wymiotów,  
• utraty masy ciała,
• uczucia pełności,
• złego samopoczucia,
• dyskomfortu w jamie brzusznej,
• bólu pleców.

Przy dotknięciu brzucha torbiel na trzustce może wywoływać wyczuwalny opór. Czy torbiel na trzustce boli? Jednym z objawów torbieli jest także łagodny lub ostry ból. Jeśli pojawi się żółtaczka mechaniczna, krwawienie lub dojdzie do pęknięcia torbieli, konieczne jest przeprowadzenie operacji.

Diagnostyka torbieli trzustki

Do metod diagnostycznych torbieli trzustki zalicza się: badanie ultrasonograficzne jamy brzusznej, endoskopową ultrasonografię (EUS), rezonans magnetyczny jamy brzusznej oraz tomografię komputerową z kontrastem. W badaniu USG obserwuje się hiperechogeniczne i lite struktury w obrębie otorbionego zbiornika z płynem, natomiast precyzyjna ocena struktury torbieli oraz pobranie z niej płynu możliwe jest za pomocą ultrasonografii endoskopowej. Pomocniczo u chorego wykonuje się badania laboratoryjne, w tym badanie enzymów trzustkowych (alfa-amylazy i lipazy), CRP (białka ostrej fazy) i bilirubiny.

Leczenie torbieli trzustki 

Wiele torbieli trzustki samoczynnie wchłania się i zanika, dlatego nie jest konieczne podejmowanie żadnych działań. Niewielkie torbiele (o średnicy poniżej trzech cm) o łagodnym charakterze zwykle wymagają jedynie obserwacji. Te, które powstały na podłożu zmian nowotworowych muszą zostać jak najszybciej usunięte. Rokowania przy torbieli trzustki zależą od postaci torbieli nowotworowej oraz stopnia jej rozwoju.

Do stosowanych metod operacyjnych należą: drenaż (endoskopowy, wewnętrzny i zewnętrzny) oraz resekcja trzustki w przypadku zaawansowanego stadium choroby. Drenaż wykonuje się głównie u osób z dużymi, objawowymi torbielami trzustki. Warto wiedzieć, iż torbieli trzustki nie leczy się farmakologicznie.

Dieta przy torbielach trzustki

Jak dotąd nie opracowano specjalnej diety dla osób z torbielami trzustki. Zalecenia dotyczą przede wszystkim diety w chorobach trzustki, czyli w ostrym i przewlekłym zapalenie trzustki, które mogą się przyczyniać do pojawienia się torbieli. Żywienie w okresie rekonwalescencji po przebyciu ostrego zapalenia trzustki opiera się na stosowaniu diety łatwostrawnej i niskotłuszczowej. Chorzy muszą całkowicie wykluczyć spożywanie alkoholu.

Regenerację trzustki można wspomóc ziołami. Do roślin o działaniu przeciwzapalnym, wspomagającym procesy przemiany materii i stymulującym trzustkę do wydzielania enzymów trawiennych należą m.in: mniszek lekarski, pokrzywa zwyczajna i tymianek. Można je spożywać pod postacią herbatek oraz naparów. Mieszanki ziołowe dostępne są także bez recepty w aptekach.

Bibliografia:

1. M. Wlaźlak, A. Oleśna, M. Danilewicz, J. Strzelczyk, Torbiele trzustki czy nowotwory torbielowate trzustki? Analiza 145 przypadków, POL PRZEGL CHIR, 2018: 90 (5), 22-26. 
2. J. Pieńkowska, K. Gwoździewicz, T. Gorycki, M. Studniarek, Diagnostyka i leczenie torbieli rzekomych i guzów torbielowatych trzustki – na podstawie materiału własnego oraz przeglądu literatury, Postępy Nauk Medycznych, t. XXVIII, nr 8B, 2015. 
3. E. Lamer-Zarawska, B. Kowal-Gierczak, J. Niedowork, Fitoterapia i leki roślinne, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa, 2007.