Glista ludzka, czyli pasożyt wywołujący glistnicę. Jakie objawy daje, jak ją wykrywać i leczyć?

Zakażenie glistą ludzką jest najczęstszą parazytozą przewodu pokarmowego na świecie. Do zarażenia dochodzi poprzez połknięcie zanieczyszczonej odchodami ludzkimi z zawartością jaj pasożyta gleby. Objawy zakażenia glistą ludzką mogą pojawić się już po kilku dniach od połknięcia robaka.

Zarówno dorośli, jak i dzieci są narażeni na zarażenie się glistą ludzką. W diagnostyce wykorzystuje się badania kału, które powinny zostać kilkukrotnie powtórzone. Leczenie glisty ludzkiej możliwe jest dzięki lekom przeciwpasożytniczym, które pozwalają na wydalenie robaka z kałem.

Glistnica – choroba wywoływana przez glistę ludzką

Glista ludzka (Ascaris lumbricoides) to pasożyt należący do niciowatych, który żeruje w przewodzie pokarmowym człowieka – dokładniej w jelicie cienkim. Glista ludzka u dziecka występuje częściej niż u dorosłych ze względu na większe zaniedbania higieniczne. W Europie (w tym w Polsce) zakażenie zwykle nie doprowadza do poważnych powikłań.

Czy glista ludzka jest zaraźliwa? Chory na glistnicę bezpośrednio nie zaraża innych osób, nie można zarazić się również przez korzystanie z tej samej toalety. Pasożytem zarazić można się za to poprzez połknięcie inwazyjnych jaj. Kontynuacja cyklu rozwojowego glisty ludzkiej to wyklucie się larwy w jelicie cienkim, która przedostaje się do układu chłonnego lub krwionośnego, przechodzi przez wątrobę oraz serce, a następnie przedostaje się do płuc, gdzie w pęcherzykach parokrotnie linieje. Po przepoczwarzeniu się migruje do krtani oraz gardła, gdzie zostaje połknięta i znów trafia do jelita cienkiego. Tam osiąga pełną dojrzałość, gdzie nieleczona przeżywa około 2 lat, składając jaja – nawet do 200 000, które zostają wydalane z kałem. To one są odpowiedzialne za dalsze rozprzestrzenianie się pasożyta, ponieważ w glebie są w stanie przeżyć nawet do 3 tygodni.

Czynnikiem ryzyka zarażenia się glistą ludzką jest spożywanie niemytych owoców i warzyw, szczególnie tych pochodzących z plantacji nawożonych ludzkimi odchodami, a także niemycie rąk, które mogły mieć kontakt z zakażoną glebą. Jedynym rezerwuarem glisty ludzkiej jest człowiek.

Jakie objawy daje glista ludzka?

Pierwsze objawy zakażenia glistą ludzką występują po 4–16 dniach po spożyciu jaj, jednak pojawiają się one w kale dopiero po 2–3 miesiącach. Masywna inwazja glist powoduje objawy ze strony układu oddechowego oraz pokarmowego.

Objawami glisty ludzkiej znajdującej się w płucach są: kaszel, duszność, odkrztuszanie wydzieliny zabarwionej krwią. W stanach zaawansowanych może pojawić się gorączka oraz wysypka związana z uczuleniem. Glistnica jelitowa objawia się dyskomfortem lub bólem w jamie brzusznej, zazwyczaj kolkowym. Czasem pojawiają się nudności i wymioty. Zaawansowana choroba może doprowadzić do utraty masy ciała, niedrożności mechanicznej jelit, zapalenia wyrostka robaczkowego. Zdarza się, że pasożyty penetrują do przewodów żółciowych lub trzustkowych, dając objawy związane z zastojem żółci – zapalenie dróg żółciowych, ostre zapalenie trzustki. Objawy neurologiczne glisty ludzkiej, takie jak zgrzytanie zębami, zaburzenia snu, mogą wystąpić u osób niezarażonych, ale mających kontakt z dorosłymi osobnikami pasożyta.

Glista ludzka – diagnostyka

Potwierdzeniem zakażenia jest znalezienie pasożyta w stolcu. Glista ludzka w kale (jaja lub postać dorosła) stwierdzona przez laborantów świadczy o konieczności przeprowadzenia leczenia. Jak wygląda glista ludzka po wydaleniu? Ze względu na niecharakterystyczny wygląd pasożyta, robaka łatwo pomylić z resztkami pokarmowymi, elementami roślin, skrobią. Badanie wykonuje się trzykrotnie w odstępach od 3 do 5 dni.

Inne badania w kierunku glisty ludzkiej (badanie z krwi w celu wykonania badania serologicznego) nie mają obecnie zastosowania. Pomocne jest stwierdzenie podwyższenia białych krwinek w surowicy oraz eozynofilii.

Jak przebiega leczenie glisty ludzkiej?

Każda postać glistnicy wymaga leczenia, nawet jeśli nie występują objawy zakażenia. Czasami zaleca się przejście terapii osobom, u których nie wykryto pasożytów w stolcu. Leczenie glisty ludzkiej domowymi sposobami nie przynosi rezultatu, a alternatywne metody leczenia mogą okazać się nieskuteczne.

Leki na glistę ludzką stosowane z wyboru to albendazol lub mebendazol. U kobiet w ciąży i karmiących, a także jako drugi rzut stosuje się pyrantel. Dodatkowo w glistnicy płucnej konieczne jest leczenie objawowe ułatwiające oddychanie i hamujące kaszel, w tej fazie nie stosuje się medykamentów przeciwpasożytniczych. Efektywność terapii potwierdza się, gdy po zakończeniu leczenia dojdzie do wydalenia dorosłej formy pasożyta.

Konieczność zastosowania leczenia chirurgicznego zdarza się z kolei rzadko – w przypadku wystąpienia powikłań np. niedrożności jelit. Zabieg polega na wykonaniu laparotomii i usunięciu kłębiących się w przewodzie pokarmowym glist.

Leczenie glisty ludzkiej u dzieci przebiega tak samo jak u dorosłych.