Żółtaczka typu A – przyczyny, objawy i leczenie wirusowego zapalenia wątroby typu A

Z żółtaczką typu A zmaga się corocznie blisko 1,5 miliona osób na całym świecie. Chorują osoby, które mają kontakt z zakażoną żywnością i mieszkają w krajach, w których problemem jest brak higieny. Polska nie należy do tej grupy. W kraju zachorowalność na wirusowe zapalenie wątroby typu A jest o wiele mniejsza.

Objawy żółtaczki typu A cechuje duża zmienność. W wielu przypadkach choroba przebiega całkowicie bezobjawowo, czasem nawet bez klasycznej dla tej postaci cholestazy. Pojawiające się w przebiegu żółtaczki symptomy takie jak bóle brzucha, wymioty czy biegunkę można łatwo pomylić z innymi schorzeniami. Leczenie wirusowego zapalenia wątroby typu A jest uwarunkowane przebiegiem choroby.

Co to jest żółtaczka typu A?

Żółtaczką typu A określa się chorobę zakaźną wywołaną wirusem Hepatitis A virus (HAV). Nazywana fachowo wirusowym zapaleniem wątroby typu A jest przenoszona przez człowieka za pośrednictwem brudnych rąk lub brudnej i skażonej żywności.

Żółtaczka typu A stanowi ponad 50% spośród wszystkich diagnozowanych przypadków zapaleń wątroby o podłożu wirusowym. Choruje na nią ponad milion osób na całym świecie. Największą ilość zachorowań odnotowuje się w Ameryce Południowej, Azji Południowo-Wschodniej i Afryce, gdzie panują złe warunki sanitarne.

Żółtaczka typu A – jak można się zarazić wirusem?

Wirusowe zapalenie wątroby typu A nie bez powodu nazywa się „chorobą brudnych rąk”. Wirus HAV przenosi się drogą pokarmową właśnie przez brak higieny (brudne ręce), kontakt z brudną i skażoną żywnością albo poprzez picie brudnej wody. Aby uniknąć zakażenia, trzeba zachować właściwe warunki sanitarne, czego brak w niektórych rejonach zagrożonych.

Na zachorowanie narażone są osoby w każdym przedziale wiekowym, także małe dzieci, choć to u dorosłych częściej występują objawy. Żółtaczka typu A może się rozprzestrzenić także przez kontakt z krwią lub stosunki seksualne, ale są to bardzo rzadkie przypadki.

W grupie ryzyka są nie tylko osoby mające kłopot z higieną. Na zachorowanie narażeni są również pracownicy żłobków, szkół i przedszkoli, pracownicy wywożący nieczystości, osoby pracujące przy kanalizacji oraz narkomani (u nich wirus wydala się z kałem jeszcze przed wystąpieniem objawów klinicznych).

Okres inkubacji wirusa wynosi od 15 do 50 dni. Chory może zarażać inne osoby. Dobrze jest ograniczyć z nim kontakt do około 21 dni od momentu zachorowania.

Żółtaczka typu A – objawy

Objawy żółtaczki typu A pojawiają się częściej u dorosłych, niż u małych dzieci. Aktywność wirusa przypomina zatrucie pokarmowe połączone z symptomami podobnymi do grypy.

Mogą pojawić się następujące objawy:

• ból brzucha;
• wymioty;
• biegunka;
• nudności;
• ból głowy;
• podwyższona temperatura lub gorączka;
• ból gardła;
• brak apetytu;
• ogólne złe samopoczucie, osłabienie;

U zakażonych wirusem HAV może wystąpić cholestaza razem z zażółceniem powłok skórnych. Nie jest to regułą, ponieważ choroba nie zawsze przebiega z żółtaczką. Świąd i żółknięcie skóry są jednak podstawą do diagnostyki w kierunku tej choroby.

Żółtaczka typu A – badania diagnostyczne

Diagnostyka żółtaczki zakaźnej typu A opiera się na wywiadzie ogólnym i widocznych objawach charakterystycznych. Dodatkowo zleca się choremu badania laboratoryjne na miano przeciwciał HAV, poziom bilirubiny oraz próby wątrobowe. Na podstawie wyników wdraża się ewentualne leczenie profilaktyczne.

Żółtaczka typu A – leczenie

Przy żółtaczce typu A leczenie ogranicza się do zapobieganiu odwodnieniu i osłabieniu organizmu. Jego istotnym elementem jest dieta, która nie powinna przekraczać 2000 kalorii. Posiłki muszą być lekkostrawne, ubogie w produkty o działaniu drażniącym. Leczenie przeciwwirusowe wdraża się w stanach ostrych, wymagających hospitalizacji. W przypadku uporczywej cholestazy podaje się cholestyraminę lub kwas ursodeoksycholowy.

Szczepionka na żółtaczkę typu A

Wykonywane przy żółtaczce typu A szczepienie nie jest obowiązkowe. W Programie Szczepień Ochronnych jest to zalecana szczepionka. W Polsce dostępne są szczepionki podstawowe i skojarzone (WZW A+B). Podaje się je w dwóch lub trzech dawkach w odstępach – 2 dawki: 6–12 miesięcy, 3 dawki skojarzone: 0–1–6 miesięcy. Profilaktyka ochronna jest wskazana, jeśli osoba znajduje się w grupie ryzyka lub obcuje na co dzień z osobą zakażoną. Szczepienia wymagają także niektórzy pracodawcy.