Dlaczego skóra swędzi?

Ajjjj, swędzi! Zaczynasz się drapać. Powinno przestać, ale uczucie swędzenia się wzmaga. Skóra nie swędzi bez powodu, a powodów może być kilka. Zanim zaczniesz działać na oślep, zobacz, jaka może być przyczyna problemu.

Swędzenie zaczynamy traktować jako irytujące i uporczywe, więc zwalczamy je wszelkimi dostępnymi środkami, zwykle doraźnymi, nie zastanawiając się nad przyczynami. Nie zdajemy sobie sprawy, że jest to objaw, taki sam jak pieczenie czy ból ‒ oznaka tego, że nasze ciało zmaga się z jakąś dolegliwością. Być może jest to jedynie niedostateczne nawilżenie ciała, wysuszenie skóry spowodowane na przykład klimatem, podrażnienie wywołane choćby przez odzież albo reakcja alergiczna na kosmetyki lub chemię wykorzystywaną do prania lub zabezpieczenia nowych ubrań. Ale równie dobrze może być to objaw poważniejszych dolegliwości.

Swędzenie bywa niegroźne

Najczęstszą przyczyną swędzenia skóry bez podłoża chorobowego jest słabe nawodnienie ciała. Brak dostatecznej ilości wody w organizmie wpływa nie tylko na nasz metabolizm i w konsekwencji na zdrowie, ale również na stan skóry. Należy więc pamiętać o systematycznym piciu wody w ciągu dnia. Uczucie swędzenia może się nasilać w klimatyzowanych lub ogrzewanych pomieszczeniach ‒ suche powietrze od zawsze było wrogiem skóry. W takiej sytuacji wystarczy stosowanie choćby najprostszych nawilżaczy i wietrzenie pomieszczeń. Nie zapominajmy też o nawilżaniu z zewnątrz ‒ stosujmy kremy i balsamy odpowiednie dla naszej skóry, nawilżające i pozostawiające na niej warstwę ochronną. Niekorzystny wpływ na skórę mogą też mieć ubrania wykonane z drażniących tkanin ‒ np. o słabej przepuszczalności powietrza, wzmagające pocenie i w efekcie powodujące podrażnienia. Ten sam efekt wywołają substancje, którymi niekiedy fabrycznie pokryte są ubrania ‒ dlatego odzież, szczególnie tę, która bezpośrednio dotyka ciała, powinniśmy uprać przed pierwszym założeniem. Ale uwaga ‒ środki piorące, zwłaszcza słabo wypłukane z ubrań, również działają podrażniająco, przede wszystkim na osoby ze skórą wrażliwą i delikatną. Jeśli więc reakcja alergiczna wystąpiła po włożeniu świeżo wypranej koszulki, zastanówmy się, czy nie zmieniliśmy proszku bądź płynu do prania albo czy pralka dobrze wypłukała całe pranie. Może wystarczy zmienić środki piorące lub stosować podwójne płukanie.

Swędzi ‒ kiedy problem jest poważniejszy?

Swędzenie może być objawem towarzyszącym niektórym chorobom. Wówczas doraźne próby wyeliminowania tego uczucia będą nie tylko nieskuteczne, ale również odłożą w czasie rozpoczęcie prawidłowego leczenia, dając w ten sposób chorobie dodatkowy czas na rozwinięcie się. Tak będzie w przypadku:

‒ atopowego zapalenia skóry (AZS)
‒ grzybicy
‒ zakażeń wirusowych (ospa, półpasiec)
‒ zakażeń enterowirusami
‒ świerzbu
‒ pokrzywki
‒ niedoczynności tarczycy

Leczenie tych schorzeń powinno być przyczynowe. Dlatego tak ważna jest w tych przypadkach konsultacja ze specjalistą, który będzie w stanie prawidłowo zdiagnozować problem i zasugerować odpowiednie i skuteczne leczenie.

Atopowe zapalenie skóry jest jednym z najczęstszych problemów skóry. Uciążliwe swędzenie nasilające się w godzinach wieczornych i w nocy to główny objaw tej choroby. Najczęściej diagnozowana jest ona u dzieci, ale może również uaktywnić się u osób dorosłych. Nie powinno się jej lekceważyć, ponieważ jest to przewlekła choroba z tendencjami do czasowych okresów wyciszenia i ponownych nawrotów. Skóra jest przesuszona, podrażniona, podatna na zranienia, a dodatkowo występują zaburzenia ze strony układu immunologicznego. Zmiany skórne zlokalizowane są głównie na twarzy, szyi, w zgięciach nadgarstków, łokci, kolan, w wyjątkowych przypadkach mogą objąć całe ciało. Przyczyny AZS nie są do końca zbadane i trudno podać konkretne czynniki warunkujące podatność na tę chorobę. Wskazuje się jednak głównie podłoże genetyczne i środowiskowe ‒ choroba występuje przede wszystkim w krajach wysoko uprzemysłowionych, gdzie związki chemiczne w zanieczyszczonym powietrzu działają niekorzystnie na mechanizmy obronne organizmu. W przypadku podejrzenia AZS skonsultujmy się z lekarzem, zastosujmy odpowiednie leczenie i korzystajmy ze specjalnych kosmetyków przeznaczonych do skóry z AZS.

Zakażenia grzybicze objawiają się zaczerwienieniem i swędzeniem skóry w miejscu choroby ‒ głównie na stopach, częściach intymnych, rzadziej na paznokciach. Dodatkowo skóra w tych miejscach może się łuszczyć lub sprawiać wrażenie, jakby była pokryta małymi łuskami. Do zakażenia dochodzi kontaktowo przez styczność skóry z zainfekowanymi przedmiotami chorego takimi jak buty czy ręcznik albo przez bezpośredni kontakt fizyczny. Samodzielne leczenie grzybicy może się okazać nieskuteczne, ponieważ środek powinien być dobrany odpowiednio do rodzaju grzybów, które są źródłem infekcji.

Ospa wietrzna i półpasiec to poważne zakażenia wirusowe, których jednym z kilku symptomów jest silne swędzenie skóry. Chorobom towarzyszą inne objawy, dzięki którym lekarz szybko zdiagnozuje problem i zastosuje odpowiednie leczenie.

Zakażenia enterowirusami objawiają się swędzącą czerwoną wysypką w postaci plamek lub grudek. Zmiany na skórze pojawiają się głównie na pośladkach, między palcami stóp i dłoni. Do zakażeń dochodzi drogą pokarmową lub kropelkową, zwykle latem wśród dzieci.

Świerzb jest chorobą zakaźną wywołaną przez roztocza. Żeby doszło do zakażenia, wystarczy bezpośredni kontakt z chorym lub należącymi do niego przedmiotami ‒ podanie ręki, wytarcie rąk ręcznikiem lub styczność z innymi rzeczami. Dokuczliwe swędzenie nasilające się w nocy jest głównym objawem świerzbu. Zmiany na skórze w postaci swędzących grudek pojawiają się na palcach rąk i stóp, w okolicach łokci, sutków i narządów płciowych.

Pokrzywka jest reakcją organizmu na uczulające leczenie, leki, ukąszenia owadów, również na słońce. Zmianom w postaci czerwonych, różowych lub białawych plamek albo grudek o różnych kształtach i rozmiarach towarzyszy swędzenie, a niekiedy nawet pieczenie skóry.

Niedoczynność tarczycy początkowo objawia się zmianami metabolicznymi wynikającymi ze spowolnienia procesów przemiany materii. Odczuwamy wówczas senność i ogólne zmęczenie. Do tego dochodzą inne symptomy ze strony skóry, m.in. swędzenie całego ciała połączone z intensywnym złuszczaniem naskórka, którym może towarzyszyć wypadanie włosów. Te objawy powinny być dla nas sygnałem ostrzegawczym, nie należy ich lekceważyć ‒ konieczna jest konsultacja specjalisty.

Nie traktujmy swędzenia z przymrużeniem oka, ale też nie wpadajmy od razu w panikę. Obserwujmy swoje ciało i sygnały, jakie nam wysyła. Wyczulmy się na informacje, które otrzymujemy od organizmu, i pomagajmy mu w prawidłowym funkcjonowaniu. Nie rezygnujmy również z konsultacji specjalistów, gdyż nawet z pozoru niewinne symptomy mogą być oznaką poważniejszych dolegliwości.