Badanie płynu opłucnowego – wskazania, wyniki, przebieg

Badanie płynu opłucnowego przeprowadza się wtedy, gdy istnieje podejrzenie jego występowania w nadmiernej ilości pomiędzy blaszkami opłucnej. Obecność płynu świadczy zazwyczaj o poważnej chorobie, choć przyczyny jego pojawienia się mogą być – tak naprawdę – bardzo różne.

Co to jest badanie płynu opłucnowego?

Zacznijmy od tego, czym w ogóle jest płyn opłucnowy. To płyn, który u zdrowego człowieka znajduje się pomiędzy dwoma blaszkami opłucnej: ściennej i trzewnej. Sama opłucna to z kolei cienka błona otaczająca płuca. Zlokalizowany w niej płyn ułatwia poruszanie się klatki piersiowej i płuc podczas oddychania. Jeśli wszystko jest w porządku, jest on jałowy, co oznacza, że nie zawiera wirusów, bakterii i grzybów. Panuje tam również podciśnienie, czyli ciśnienie niższe niż atmosferyczne.

Zdarza się, że stężenie płynu opłucnowego nagle drastycznie się zwiększa – u zdrowej osoby jego ilość wynosi jedynie 25 ml, podczas gdy czasem sięga ona 500-1500 ml. Wówczas, ze względu na ucisk na płuca, oddychanie jest utrudnione. W takich przypadkach należy usunąć płyn – zwykle dzieje się tak w przypadku chorób krążenia oraz niewydolności serca – wówczas usuwa się najczęściej około 1000-1500 ml. Czasem trzeba jednak ów płyn po prostu zbadać, w takich przypadkach pobiera się około 50-300 ml.

Badanie płynu opłucnowego – wskazania

Badanie płynu opłucnowego wykonuje się wtedy, gdy jest go za dużo, a dodatkowo występują:

• duszności,
• bóle w klatce piersiowej,
• podwyższona temperatura ciała i gorączka,
• dreszcze.

Uzyskane wyniki pozwalają znaleźć przyczynę patologicznego stanu. Warto zaznaczyć, że nie można usuwać więcej niż 1500 ml płynu naraz.

Badanie płynu opłucnowego – wyniki

Analiza płynu opłucnowego pozwala wykryć różne choroby – nawet na początkowym etapie ich rozwoju. Umożliwia ona określenie jego składu chemicznego oraz sprawdzenie, jakie bakterie odpowiedzialne są za stan chorobowy. Podczas badania ocenia się również, czy płyn zgromadzony w opłucnej jest efektem np. nowotworu czy też toczącego się zapalenia.

Otrzymałeś wyniki badania płynu opłucnowego? Sprawdź, co oznaczają.

Przygotowanie do badania płynu opłucnowego

Zanim lekarz przeprowadzi badanie płynu opłucnowego, zleca pacjentowi wykonanie innych badań. Zazwyczaj jest to RTG klatki piersiowej oraz USG, dzięki któremu może sprawdzić dokładną lokalizację płynu, a następnie – wybrać miejsce nakłucia. W tym celu lekarz obrysowuje skórę pacjenta na obszarze, w którym zlokalizowany jest płyn. W większości przypadków miejsce nakłucia wykonuje się w okolicy dolnej części płuc, na bocznej lub tylnej ścianie klatki piersiowej. Aby wyniki były miarodajne, pacjent powinien być na czczo. Co więcej, powinien pozostawać w pozycji siedzącej, z odpowiednio opartymi ramionami – zwykle o krzesło lub stół.

Zdarza się, że nakłucie opłucnej od razu poprawia stan pacjenta, dzięki temu, że ułatwia mu to w niektórych sytuacjach oddychanie. Czasem do jamy opłucnej warto wprowadzić lek, który również może przyczynić się do poprawy kondycji pacjenta. Lekarstwo to może trafić do miejsc, w których występuje stan zapalny i w których jest mnóstwo chorobotwórczych drobnoustrojów.

Jak wygląda badanie płynu opłucnowego?

Na początku pielęgniarka zakłada badanej osobie wenflon. Następnie dezynfekuje planowane miejsce nakłucia. Lekarz wykonuje miejscowo znieczulenie skóry i opłucnej ściennej, dzięki czemu badanie jest bezbolesne. Później nakłuwa opłucną – zwykle służy do tego wenflon. Następnie pozbywa się igły i zabezpiecza miejsce nakłucia jałowym opatrunkiem. Kolejnym krokiem jest zaciągnięcie płynu do strzykawki, która jest połączona z wenflonem. Proces ten może trwać od kilku do kilkunastu minut, przy czym pacjent powinien wówczas cały czas siedzieć spokojnie. Pobrany płyn przekazywany jest w następnej kolejności do laboratorium, gdzie dokładnie jest badany. W przypadku chęci usunięcia płynu z opłucnej, należy podłączyć też do wenflonu kranik, przez który będzie on wypuszczany. Po wykonaniu całej procedury pacjent powinien pozostawać pod obserwacją lekarza.

Przeciwwskazania na pobrania płynu opłucnego

Główne przeciwwskazania do pobrania płynu opłucnowego to:

• skazy krwotoczne,
• sztuczna wentylacja,
• problemy z krzepnięciem,
• zakażenie skóry w miejscu nakłucia,
• zbyt mała ilość płynu (związane jest to z ryzykiem nakłucia płuca),
• stosowanie antykoagulantów,
• wysoki poziom kreatyniny we krwi (często związany jest z niewydolnością nerek),
• niewyrażenie przez pacjenta zgody na wykonanie nakłucia.

Powikłania po badania płynu opłucnowego

Czasem po nakłuciu opłucnej zdarzają się powikłania:

• ból w miejscu nakłucia,
• krwawienie do jamy opłucnej,
• krwawienie skórne,
• odma opłucnowa,
• zakażenie w miejscu wkłucia,
• uszkodzenie nerwu międzyżebrowego (zdarza się rzadko),
• ropniak opłucnej,
• odruch wazowagalny,
• reakcje niepożądane po lekach znieczulających i odkażających.

Źródła:

1. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK448189/
2. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4050067/
3. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4753987/
4. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC6542220/
5. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC6647819/