Bronchit (zapalenie oskrzeli) to wywoływana przez wirusy lub (rzadziej) bakterie infekcja górnych dróg oddechowych objawiająca się kaszlem, bólem gardła i głowy oraz katarem. Jest jedną z najczęstszych chorób, z którymi zgłaszamy się do lekarza, szczególnie w okresie jesienno-zimowym. Ile trwa bronchit, jak się go rozpoznaje i czy istnieje skuteczne leczenie?
Bronchit – co to za choroba?
Bronchitem zwykło niegdyś nazywać się zapalenie oskrzeli. Dziś nazwa ta wyszła już z użycia i jest rzadko spotykana. Bronchit to choroba, w której dochodzi do stanu zapalnego oskrzeli w wyniku działania drobnoustrojów. Komórki nabłonka dróg oddechowych zaczynają wydzielać w nadmiernej ilości śluz, dochodzi też do destrukcji rzęsek, które odpowiadają za oczyszczanie oskrzeli z wydzieliny. Prowadzi to do powstania niedrożności, co uniemożliwia przepływ powietrza w oskrzelach. Śluz jest także doskonałym środowiskiem do namnażania się patogenów. Bronchit spastyczny powstaje w wyniku nadmiernego obrzęku błony śluzowej oskrzeli i zwężenia dróg oddechowych.
Wyróżnia się trzy rodzaje zapalenia oskrzeli, w zależności od czasu trwania choroby:
- ostre zapalenie oskrzeli – trwa krócej niż trzy tygodnie,
- podostre zapalenie oskrzeli – trwa od trzech do ośmiu tygodni,
- przewlekłe zapalenie oskrzeli – trwa dłużej niż osiem tygodni.
Bronchit u dzieci i dorosłych
Wśród zakażeń układu oddechowego, ostre zapalenie oskrzeli dotyczy 35 proc. przypadków. Zapalenie oskrzeli najczęściej pojawia się u małych dzieci (szczególnie tych do 3 roku życia oraz między 7 a 8 rokiem życia), u których ma charakter nawrotowy. U dorosłych zapalenie oskrzeli często współistnieje z rozedmą płuc – stan ten określa się przewlekłą obturacyjną chorobą płuc (POChP). Zapalenie oskrzeli obserwuje się nawet u 5 proc. dorosłych. Bronchit najczęściej występuje w okresie jesienno-zimowym.
Przyczyny bronchitu
Przyczyną zapalenia oskrzeli jest przede wszystkim infekcja wirusowa. Bronchit najczęściej wywołują wirusy powodujące przeziębienie i grypę, do których należą wirusy grypy A i B, wirusy paragrypy, wirusy RSV, koronawirusy, adenowirusy i rynowirusy. Zakażenie bakteryjne powodujące bronchit jest rzadziej spotykane – dotyczy około 10% przypadków. Jeśli do niego dojdzie, są za to odpowiedzialne bakterie Streptococcus pneumoniae, Mycoplasma pneumoniae, Chlamydophila pneumoniae lub Bordetella pertussis.
Czynnikami ryzyka zapalenia oskrzeli jest:
- palenie papierosów (także bierne),
- narażenie na szkodliwe substancje i pyły w miejscu pracy,
- refluks żołądkowo- przełykowy.
Najbardziej narażone są dzieci i osoby starsze oraz osoby z niedoborami immunologicznymi.
Objawy bronchitu
Objawy bronchitu przypominają grypę. Charakterystycznym symptomem jest kaszel – na początku suchy, po kilku dniach wilgotny, przebiegający z odkrztuszaniem wydzieliny. Wydzielina może mieć charakter śluzowy i jest wtedy koloru białego lub ropny o barwie żółtej lub zielonkawej. U niektórych dzieci kaszel może powodować wymioty.
Zapaleniu oskrzeli towarzyszy gorączka, zmęczenie, złe samopoczucie, bóle mięśni i stawów, ból gardła i głowy, katar, czasem świszczący oddech. Objawy te nie są swoiste, co uniemożliwia bezpośrednie rozpoznanie przyczyn bronchitu. Zwykle utrzymują się u dorosłych około tygodnia, choć kaszel może nie ustępować nawet przez 2-3 tygodnie.
Bronchit u dzieci trwa zwykle od 2 do 4 tygodni. Wskazaniem do pilnej wizyty u lekarza jest świszczący oddech i duszność oraz gorączka utrzymująca się przez kilka dni. Jeśli kaszel u dzieci trwa ponad 4 tygodnie, wskazuje to na przedłużające się bakteryjne zapalenie oskrzeli (PBZO). Może towarzyszyć mu ból w klatce piersiowej, duszność wysiłkowa, zaburzenia oddechowe i krwioplucie.
Diagnostyka i leczenie bronchitu
Lekarz stawia diagnozę na podstawie występujących objawów klinicznych oraz badania fizykalnego. Ważnym elementem diagnostyki jest wykluczenie zapalenia płuc.
Bronchit ma charakter samoograniczający się i choroba ta zwykle ustępuje samoistnie. Leczenie zapalenia oskrzeli wymaga pozostania w domu i wypoczynku. Aby zapobiec odwodnieniu, które jest spowodowane gorączką, należy pić dużo niegazowanej wody, można też zażywać paracetamol, ibuprofen lub aspirynę, zgodnie z zaleceniami lekarza.
Na kaszel przepisywane są syropy lub leki takie jak: ambroksol, acetylocysteina i karbocysteina, które ułatwiają odkrztuszanie zalegającej wydzieliny. Jeśli występuje duszność, lekarz może przepisać leki rozkurczające oskrzela takie jak fenoterol czy salmeterol. W leczeniu bronchitu o podłożu wirusowym nie stosuje się antybiotyków, ponieważ może to doprowadzić do oporności bakteryjnej. Antybiotyki są stosowane dopiero w przypadku bakteryjnego zapalenia oskrzeli. Zwykle są to leki z grupy makrolidów.
Profilaktyka bronchitu
Aby uniknąć zapalenia płuc w przyszłości należy rzucić palenie. Szkodliwy wpływ ma również alkohol, który tłumi chęć kaszlu i kichania, co uniemożliwia oczyszczanie dróg oddechowych. Ponadto alkohol powoduje utratę płynów, przez co śluz w płucach jest gęstszy i trudniejszy do odkrztuszenia. Niezwykle ważna jest higiena osobista: należy często myć ręce, zakrywać usta i nos podczas kaszlu lub kichania oraz szczepić się przeciwko grypie.
Bibliografia:
[1] V. Craven, M.L Everard, „Protracted bacterial bronchitis: reinventing an old disease”, Arch. Dis. Child., vol. 98, pp. 72–76, 2013.
[2] R. H. Albert, “Diagnosis and Treatment of Acute Bronchitis”, Am. Fam. Physician , vol. 82, no. 11, 2010.
[3] “Chronic Bronchitis.” [Online]. Available: https://medlineplus.gov/chronicbronchitis.html. [Accessed: 30-Aug-2020].
[4] G. Worrall, “Acute bronchitis”, Can. Fam. Physician, vol. 54, no. 2, pp. 238–239, Feb. 2008.
Podoba Ci się ten artykuł?
Powiązane tematy:
Polecamy
„20 proc. pacjentek, niejednokrotnie nawet z zaawansowaną endometriozą, nie ma żadnych dolegliwości bólowych” – mówi dr Jan Olek
Uważano, że kobietom papierosy szkodzą szczególnie, niszcząc nie tyle ich zdrowie, co moralność. Jak kiedyś leczono tytoniem
„Perspektywa psychoterapeuty nie ogranicza się do spojrzenia na indywidualne cierpienie. Sięga do tego, co się dzieje między światem a człowiekiem” – mówi Bogdan de Barbaro
