Czym są próby wątrobowe? Kiedy warto wykonać badanie i jak odczytać jego wyniki?

Próby wątrobowe przeprowadza się w przypadku diagnostyki chorób wątroby. Badanie jest szybkie i proste, w związku z czym warto je wykonać, zwłaszcza jeżeli zaobserwuje się niepokojące objawy. Jak się robi próby wątrobowe i co oznaczają ich wyniki?

Próby wątrobowe to popularna nazwa testów laboratoryjnych, które pozwalają ocenić czynności wątroby. Ich głównym zadaniem jest badanie stopnia aktywności enzymów wytwarzanych w komórkach organu. W diagnostyce enzymy oznacza się jako: ALAT, ASPAT, ALP, GGTP, LDH oraz bilirubinę całkowitą. Dzięki temu możliwe jest wykrycie wielu groźnych chorób. Badanie tego typu warto przeprowadzać profilaktycznie, zwłaszcza że cena prób wątrobowych jest niewysoka – ok. 30 zł.

Kiedy warto wykonać próby wątrobowe?

W przypadku osób dorosłych badanie prób wątrobowych najlepiej wykonywać raz do roku. Dodatkowo lekarz może je zlecić w przypadku wystąpienia niepokojących objawów. Wskazaniem do wykonania prób wątrobowych są:

• przewlekłe zmęczenie i osłabienie,
• utrata apetytu,
• nieuzasadnione chudnięcie,
• dolegliwości żołądkowe: biegunki, wymioty, nudności, wzdęcia,
• impotencja i obniżone libido,
• skurcze mięśni,
• zaburzenia cyklu miesiączkowego (wraz z całkowitą utratą miesiączki),
• zabarwienie skóry lub białek oczu na żółto,
• świąd,
• powtarzające się krwawienia z nosa i dziąseł,
• ból pod żebrami z prawej strony.

Profilaktycznie zaleca się także wykonać próby wątrobowe w ciąży, zwłaszcza jeśli obserwuje się powyższe objawy. Należy również pamiętać, że schorzenia wątroby mogą dotknąć nawet najmłodszych. W przypadku niepokojących symptomów warto więc niezwłocznie wykonać próby wątrobowe u dziecka.

Jak się przygotować do badania prób wątrobowych?

Jak się robi próby wątrobowe? Jest to standardowe badanie krwi, które nie wymaga szczególnego przygotowania. Należy jedynie pamiętać, że wykonuje się próby wątrobowe na czczo. Oznacza to, że na 8-12 godzin przed badaniem trzeba powstrzymać się od spożywania jakichkolwiek pokarmów. Należy zrezygnować też z kawy, herbaty czy soków – do picia zalecana jest woda. Nie wolno również żuć gumy ani palić papierosów. Aby wyniki prób wątrobowych były wiarygodne, na tydzień przed badaniem warto też wyeliminować ze swojej diety ciężkostrawne produkty oraz alkohol.

Próby wątrobowe – normy dla dorosłych i dzieci

Poprawne wyniki prób wątrobowych świadczą o prawidłowym funkcjonowaniu wątroby. Niektóre zakresy referencyjne różnią się jednak w zależności od wieku i płci.

Normy prób wątrobowych dla dorosłych:

• próby wątrobowe ALAT: dla kobiet: <35 U/l; dla mężczyzn: <40 U/I,
• próby wątrobowe ASPAT: dla kobiet: 5–40 U/I; dla mężczyzn: <19 U/l,
• próby wątrobowe GGTP: dla kobiet: <35 U/l; dla mężczyzn: <40 U/l,
• próby wątrobowe ALP: 30–120 U/l,
• próby wątrobowe LDH: 120–230 U/,
• bilirubina całkowita: 0,2–1,1 mg%.

Prawidłowe próby wątrobowe u dzieci:

• próby wątrobowe ALAT do 15 roku życia: <25 U/l,
• próby wątrobowe ASPAT do 15 roku życia: <50 U/l,
• próby wątrobowe GGTP: dla noworodków 4–130 U/l (w zależności od miesiąca życia); dla starszych dzieci: <23 U/l,
• próby wątrobowe ALP: dla noworodków: 50–165 U/I; dla starszych dzieci: 20–150 U/l,
• próby wątrobowe LDH: u dzieci do 3 lat wyższe niż 120–230 U/l,
• bilirubina całkowita: u noworodków może być wyższa niż 1,1 mg%.

Należy pamiętać, że normy mogą różnić się w zależności od zakresów referencyjnych przyjętych przez dane laboratorium. Wyniki prób wątrobowych zawsze należy skonsultować z lekarzem.

O czym świadczą podwyższone próby wątrobowe? Przyczyny nieprawidłowych wyników

Wysokie próby wątrobowe to znak, że w organizmie dzieje się coś złego. Aby postawić konkretną diagnozę, należy udać się z wynikami do lekarza. Choć nieznacznie podwyższone próby wątrobowe u dziecka czy dorosłego nie muszą być groźne, zawsze warto zasięgnąć opinii specjalisty. Jeżeli podwyższone próby wątrobowe wyraźnie przekraczają normę, konieczna będzie dalsza diagnostyka i wprowadzenie leczenia. Przyczyn podwyższonych prób wątrobowych może być wiele. O czym mogą świadczyć nieprawidłowe wyniki poszczególnych parametrów?

• podwyższone ALAT – żółtaczka mechaniczna, mononukleoza, zapalenie wątroby,
• podwyższone ASPAT – żółtaczka mechaniczna, zapalenie wątroby, jej marskość lub stłuszczenie, przebyty zawał, uszkodzenie wątroby pod wpływem spożywania alkoholu lub przedawkowania leków,
• podwyższone GGTP – nadużywanie alkoholu, niedrożność dróg żółciowych, rak wątroby,
• podwyższone ALP – choroby wątroby jak zapalenie, gruźlica czy marskość oraz schorzenia dróg żółciowych, nerek lub kości,
• podwyższone LDH – zapalenie wątroby, mięśnia sercowego lub płuc, nowotwory, anemia, stany zapalne dróg żółciowych,
• podwyższona bilirubina całkowita – zaburzenia pracy wątroby, żółtaczka.

Jak obniżyć próby wątrobowe?

Jak szybko obniżyć próby wątrobowe? Niestety nie ma jednej sprawdzonej metody. Sposób leczenia podwyższonych prób wątrobowych zależy od przyczyn nieprawidłowych wyników. Często konieczne są dalsze badania, a wprowadzenie właściwej terapii odbywa się pod ścisłą kontrolą lekarza.