Testy alergiczne z krwi i skórne – wskazania i przebieg

Testy alergiczne pozwalają na potwierdzenie lub wykluczenie alergii. Testy alergiczne z krwi badają swoiste przeciwciała z klasy IgE, których podwyższony poziom sugeruje alergię. Można je wykonać u osób w każdym wieku. Szczególnie wskazane są u dzieci, u których wykonanie testów skórnych jest często niemożliwe. Z kolei testy alergiczne skórne służą ocenie reakcji skóry na kontakt z alergenem i sprawdzają się u osób ze skórnymi objawami alergii.

Czym jest alergia?

Alergia to nadmierna reakcja układu odpornościowego na obecność substancji drażniącej, np. kurzu, niektórych pokarmów, leków lub składników chemicznych wchodzących w skład kosmetyków do ciała. Po kontakcie z alergenem dochodzi do wytworzenia odpowiedzi immunologicznej, która prowadzi do pojawienia się charakterystycznych objawów ze strony skóry, układu oddechowego lub pokarmowego oraz nadmiernej produkcji przeciwciał z klasy IgE. To właśnie testy alergiczne z krwi służą do określenia ich poziomu.

Wskazania do testów alergicznych z krwi

Testy alergiczne z krwi u dzieci i dorosłych wykonuje się w celach potwierdzenia lub wykluczenia alergii pokarmowej i wziewnej, u osób, u których występują charakterystyczne objawy. Kiedy robić testy alergiczne? Wskazaniem jest wystąpienie następujących objawów:

• atopowego zapalenia skóry,
• świądu skóry,
• obrzęku wokół powiek,
• pokrzywki,
• wysypki,
• przewlekłego kataru,
• nawracającego kaszlu, chrypki, drapania w gardle,
• duszności,
• astmy,
• zapalenia spojówek,
• nawracających infekcji układu oddechowego,
• przewlekłego bólu brzucha,
• częstych biegunek, wymiotów lub zaparć.

Przeprowadza się je także u osób, u których niemożliwe jest wykonanie testów skórnych ze względu na stałą konieczność przyjmowania leków przeciwhistaminowych oraz na wiek pacjenta, który utrudnia prawidłowe techniczne wykonanie badania (konieczne jest kilkunastominutowe pozostanie bez ruchu). Dlatego testy alergiczne z krwi u niemowląt i małych dzieci są często jedyną możliwością diagnostyczną. Zalecane są także w przypadku, gdy wynik testów skórnych jest niejednoznaczny lub rozbieżny z wywiadem i obecnymi dolegliwościami.

Testy alergiczne – jakie alergeny można badać?

Testy alergiczne z krwi pozwalają na oznaczenie ogromnej liczby alergenów. Można wykonać badanie specyficznych przeciwciał skierowanych przeciwko jednemu alergenowi lub kilku alergenom, dostępne są także panele alergenów wziewnych, pokarmowych czy kontaktowych. W przypadku testów skórnych punktowych można diagnozować przyczyny astmy, alergicznego nieżytu nosa, alergii pokarmowych i kontaktowych. Z kolei skórne testy płatkowe oceniają reakcję skóry na takie alergeny kontaktowe jak metale, leki stosowane miejscowo, konserwanty, lateks, barwniki, a także żywice syntetyczne i naturalne.

Testy alergiczne z krwi – jak się przygotować?

Celem badania jest określenie stężenia swoistych przeciwciał z klasy IgE w surowicy krwi pacjenta, których poziom znacznie wzrasta po kontakcie z alergenem. Polega ono na pobraniu niewielkiej ilości krwi, bez konieczności przerwania przyjmowania leków oraz bycia na czczo. Testy alergiczne z krwi u dzieci i dorosłych nie wymagają żadnego przygotowania. Do laboratorium można zgłosić się o dowolnej porze dnia. Zalecane jest jedynie wypicie szklanki wody na kilka minut przed badaniem. W laboratorium wykorzystuje się kilka metod testów alergicznych z krwi. Najczęściej spotykane są: test RAST, test Polycheck, enzymatyczny test immunoabsorpcyjny (ELISA). Ich zaletą jest brak konieczności zaprzestania przyjmowania leków przeciwhistaminowych, co jest wymagane (a nie zawsze możliwe) w przypadku alergicznych testów skórnych.

Interpretacja wyników testów alergicznych z krwi

Wynik testów alergicznych z krwi jest zwykle gotowy po około dwóch tygodniach, w zależności od laboratorium oraz wybranej metody badania. Samo stwierdzenie podwyższonego całkowitego IgE nie jest podstawą do zdiagnozowania alergii, dlatego zwykle wykonuje się oznaczenie swoistych, specyficznych przeciwciał. Są one pogrupowane w konkretne panele: pokarmowy, wziewny, kontaktowy, pediatryczny (zawiera kilkanaście najczęstszych alergenów występujących u dzieci). Stwierdzenie obecności swoistych przeciwciał oznacza wynik dodatni, czyli duże prawdopodobieństwo alergii. Poziom IgE wyrażony jest w jednostkach międzynarodowych (UI/ml) lub w klasach (0–6):

• IgE poniżej 0,35 UI/ml (klasa 0) – oznacza normę,
• IgE 0,5 – 0,7 UI/ml (klasa 1) – alergia możliwa,
• IgE 0,7 – 3,5 UI/ml (klasa 2) – mały poziom swoistych przeciwciał,
• IgE 3,5 – 17,5 UI/ml (klasa 3) – średni poziom swoistych przeciwciał,
• IgE 17,5 – 50 UI/ml (klasa 4) – duży poziom swoistych przeciwciał,
• IgE 50 – 100 UI/ml (klasa 5) – wysoki poziom swoistych przeciwciał,
• IgE powyżej 100 UI/ml (klasa 6) – bardzo wysoki poziom swoistych przeciwciał.

Interpretacji wyników testów alergicznych z krwi zawsze powinien dokonać lekarz w oparciu o pozostałe wyniki badań, wywiad lekarski oraz występujące objawy kliniczne.

Wskazania do testów alergicznych skórnych

Skórne testy alergiczne wykonywane są w celu zdiagnozowania uczulenia na alergeny kontaktowe, wziewne czy jad owadów. Znacznie mniejszą czułością wyróżniają się testy skórne w diagnostyce alergii pokarmowych.

Skórne testy alergiczne – jak się przygotować?

Testy alergiczne skórne wymagają odpowiedniego przygotowania. Na 7-14 dni przez testami skórnymi należy zaprzestać stosowania leków przeciwhistaminowych. Ponadto zrezygnować należy z zażywania glikokortykosteroidów ogólnych oraz leków przeciwbólowych; niewskazane jest ponadto stosowanie miejscowe maści z glikokortykosteroidami. Można natomiast kontynuować zażywanie leków wziewnych stosowanych w leczeniu astmy.

Skórne testy alergiczne – jak wyglądają?

Testy skórne dzielą się na testy alergiczne płatkowe oraz testy alergiczne punktowe. Jak wyglądają testy alergiczne płatkowe? Wykonywane są na skórze pleców. Wykorzystywane są bibułki lub plastry nasączone roztworami odpowiednich alergenów, które przyklejane są w dwucentymetrowych odstępach. Po 48, 72 i 96 godzinach sprawdzane są reakcje skórne. Z kolei testy skórne punktowe polegają na wprowadzeniu alergenów w głąb skóry. Na skórę pleców lub przedramion nanoszone są kropelki roztworów poszczególnych alergenów, a następnie przez każdą kroplę nakłuwa się naskórek. Dodatkowo nanosi się dwie kontrole – dodatnią i ujemną. Kontrola dodatnia to roztwór histaminy, który zawsze powinien dać dodatnią reakcję skórną. Kontrola ujemna to roztwór soli fizjologicznej. Wyniki punktowych testów skórnych odczytywane są po około 15 minutach.

Interpretacja wyników testów alergicznych z krwi

Jak odczytać wyniki badań alergologicznych skórnych? Interpretacja wyników opiera się na analizie wielkości zmiany skórnej, która pojawiła się po podaniu alergenu. Gdy wykonywane są skórne testy alergiczne, jak czytać wyniki? Za dodatni wynik testu skórnego uznaje się bąbel i zaczerwienienie skóry o średnicy równej lub większej od średnicy kontroli dodatniej.

Przeciwwskazania do wykonania testów skórnych

Testów skórnych nie wykonuje się u kobiet w ciąży, dzieci poniżej 4 roku życia. Przeciwwskazaniem są stany zapalne i infekcje skóry, a także podejrzenie możliwości wystąpienia reakcji anafilaktycznej na określony alergen. Testów skórnych nie można ponadto wykonywać u osób, które musza stale zażywać leki przeciwhistaminowe.

Testy alergiczne u dzieci

U dzieci do 4. roku życia nie jest zalecane wykonywanie testów skórnych. Wynika to z faktu, że skóra maluchów może nie reagować w prawidłowy sposób na alergeny. Ponadto testy punktowe trudno jest przeprowadzić u dziecka, gdyż mogą być bolesne. Powyżej 4 roku życia można już wykonywać skórne testy alergiczne u dzieci. Od jakiego wieku wykonywane są testy z krwi? Alergiczne testy serologiczne wykonywane są u dzieci w każdym wieku, jeśli tylko możliwe jest pobranie odpowiedniej objętości krwi do testów. Można wykonać takie testy alergiczne u niemowląt.

Bibliografia:

1. Semiuk A., Barczyk A., Pierzchała W.: Propozycja protokołu wykonywań punktowych testów skórnych . Wiadomości lekarskie 2005; LVIII, 5-6: 358-365.
2. Napiórkowska – Baran A. i in., Trudności diagnostyczne w rozpoznawaniu chorób alergicznych; Alergia Astma Immunologia 2018, 23(2)