„Diagnozowanie na własną rękę jest niebezpieczne”. O słuszności wykonywania testów alergicznych mówi alergolog

„Źle się czuję po mleku krowim. Czy mam nietolerancję laktozy?”, „Moja koleżanka stosuje dietę bezglutenową, czy ja też powinnam?”, „Czy test alergiczny z apteki jest wiarygodny?” – wiele z nas spotyka się z podobnymi wątpliwościami. Za każdym razem kiedy słyszymy, że znajoma schudła, bo przestała jeść mięso, albo przeczytamy, że produkty bez laktozy wpisują się w nurt zdrowego stylu życia. Jednak czy nie jest to kolejna pułapka? Czy popadanie w trendy żywieniowe wychodzi na zdrowie? O słuszności wykonywania testów alergicznych porozmawialiśmy z alergologiem Bożeną Mamcarz. 

Urszula Gruszka: W ostatnim czasie wiele osób wykonuje testy alergiczne. Czy to konsekwencja różnych trendów żywieniowych czy jednak obecnie jesteśmy bardziej podatne na alergie pokarmowe? 

Bożena Mamcarz: W ostatnich latach obserwuje się wzrost częstotliwości występowania alergii i nietolerancji pokarmowych. Nie bez powodu, określa się je jako jedne z najczęściej z występujących chorób cywilizacyjnych, tuż obok AIDS i nowotworów. Czy jest to moda? Coraz częściej zwracamy uwagę na etykiety i na to, co jemy. Zwiększyła się świadomość społeczeństwa, przez co wiele osób zastanawia się, dlaczego źle się czuje po pewnej grupie produktów. Być może jeszcze kilkanaście lat temu, niektóre osoby nie postawiłyby sobie tego pytania, gdyby nie moda na zdrowe odżywiania. Dodatkowo, diagnostyka rozwinęła się, takie badanie jest na wyciągnięcie ręki.

W takim razie, gdy czujemy się źle po zjedzeniu pewnych produktów, powinnyśmy wykonać test?

Należy obserwować swój organizm i też nie mylić alergii lub nietolerancji z innymi stanami, np. z przejedzeniem. Jeśli nasza dieta składa się przede wszystkim z wysoko przetworzonej żywności, wówczas jest to naturalna reakcja organizmu, że czujemy się gorzej. Jeśli natomiast takie pogorszenie samopoczucia występuje po spożyciu codziennych, teoretycznie nieszkodliwych produktów, wówczas powinna zapalić się czerwona lampka.

Jakie są najczęstsze alergie pokarmowe?

Najczęściej występującymi alergenami są warzywa, owoce, orzechy, mleko i jaja.

W jaki sposób określa się alergie pokarmowe? 

Wykonuje się profil pokarmowy, czyli test, który składa się z 20 alergenów. Test może być naskórny, ekspozycyjny, donosowy, wziewny, a także z krwi – na tej podstawie określa się, jakie produkty nam służą, a które powinniśmy wyeliminować z diety. Jest to najskuteczniejszy sposób leczenia, dlatego osoba, u której wykryto alergie lub nietolerancje, powinna skonsultować się z dietetykiem w celu ustalenia odpowiedniej diety eliminacyjnej. Dodatkowo, pacjent wspomaga się leczeniem farmakologicznym. Na teście jednak nie powinno się skończyć, ponieważ równie istotny jest wywiad lekarski i diagnostyka. Niestety, często zdarzają się błędy i nieodpowiednia diagnoza lub jej brak. Dlatego powinien on stanowić jedynie element, w końcu test alergiczny nie wykryje chorób ani niewłaściwej pracy układów w organizmie.

Zatem,czy kupowanie testów alergicznych, które można znaleźć w aptece, jest niebezpieczne?

Tak jak wspomniałam, na teście alergicznym nasza weryfikacja stanu zdrowia nie powinna się kończyć. Testy, które można kupić za kilkanaście złotych w aptece, często są wątpliwe. Takie diagnozowanie na własną rękę jest niebezpieczne, ponieważ odstawiając niezasadnie pewną grupę produktów, np. gluten, możemy sobie zaszkodzić. Należy pamiętać, że produkty bezglutenowe mogą być tak samo niezdrowe, jak produkty z glutenem. Często są one wysoko przetworzone, uzupełnione szkodliwymi dodatkami i konserwantami. Dlatego w tym przypadku uleganie modzie nam nie służy. Jeśli pacjent chce wykonać profil pokarmowy, najpierw powinien odbyć się wywiad lekarski, podczas którego należy ustalić ewentualne predyspozycje genetyczne i skłonności do reakcji alergicznych.

Łatwo jednak pomylić określenia: alergia, nietolerancja. Czym one się różnią?

Alergie pokarmowe uwarunkowane są czynnikami immunologicznymi, czyli ściśle związanymi z układem odpornościowym, natomiast nietolerancje pokarmowe to nadwrażliwość na pewien rodzaj żywności lub jego składnik. Alergie mają poważniejsze konsekwencje, w tym śmiertelną anafilaksję pokarmową, a także reakcja organizmu jest znacznie szybka, intensywniejsza. Jeśli osoba ma alergie pokarmową, wówczas układ odpornościowy powoduje reakcję, natomiast przy nietolerancji – układ trawienny.