Dyspareunia – nietypowa dysfunkcja seksualna. Przyczyny, objawy i leczenie bólu podczas stosunku

Dyspareunia to dysfunkcja seksualna objawiająca się bólem w trakcie współżycia. Z nietypową przypadłością zmagają się zarówno kobiety, jak i mężczyźni. Na jej powstawanie wpływa wiele czynników fizycznych i psychicznych.

Leczenie dyspareunii jest uwarunkowane podłożem, na którego tle powstała ta dolegliwość. Jeśli jej obecność wiąże się z chorobą, kluczowym elementem terapii będzie wyleczenie schorzenia zasadniczego. Ból powstały na skutek oddziaływania czynników psychogennych wymaga terapii psychologicznej.

Co to jest dyspareunia i dlaczego powstaje?

Dyspareunia to rodzaj dysfunkcji seksualnej objawiającej się bólem w trakcie współżycia. Cierpią z jej powodu głównie kobiety, choć zdarza się również u mężczyzn. Przyczyną może być szereg czynników o podłożu fizycznym i psychicznym. Nietypowe zaburzenie utrudnia normalne współżycie, dlatego należy je leczyć. Warunkiem terapii jest rozpoznanie czynnika, który mógł się przyczynić do jego powstania. Oto niektóre z nich:

• nieprawidłowa budowa narządów rodnych,
• stany zapalne w obrębie narządów płciowych,
• lęk po operacjach chirurgicznych w okolicach pochwy lub krocza,
• choroby prącia oraz wady w jego budowie anatomicznej,
• schorzenia objawiające się silnym bólem sromu np. vulvodynia,
• pochwica spowodowana kurczeniem się mięśni okalających wejście do pochwy,
• suchość pochwy powstała na skutek stresu lub zaburzeń hormonalnych,
• nieprawidłowości w budowie kości łonowej (szablowate spojenie łonowe),
• nadżerki, torbiele i mięśniaki macicy,
• alergie np. na lateks lub inne substancje zawarte w prezerwatywach,
• endometrioza (przerost błony śluzowej poza jamą macicy).

Dyspareunia może mieć także podłoże psychogenne. Lęk przed zajściem w nieplanowaną ciążę lub traumatyczne wydarzenia z przeszłości sprzyjają napięciu, którego konsekwencją jest suchość pochwy i tym samym ból podczas penetracji. Podobne obawy towarzyszą kobietom po porodzie.

Rodzaje dyspareunii

Dyspareunię dzieli się na rodzaje uwarunkowane czynnikami, które miały wpływ na jej powstanie. Wyróżnia się:

• dyspareunię organiczną – do jej powstania przyczyniają się wady w budowie anatomicznej narządów płciowych, choroby oraz inne nieprawidłowości, które utrudniają współżycie;
• dyspareunię nieorganiczną – ma podłoże psychogenne. Jej obecność wiąże się z traumatycznymi przeżyciami z przeszłości związanymi np. z molestowaniem seksualnym, gwałtem;
• dyspareunię uogólnioną – w jej przebiegu ból pojawia się zawsze w momencie zbliżenia (niezależnie od partnera);
• dyspareunię wybiórczą – przypadłość ujawnia się podczas współżycia z konkretnym partnerem.

Zaburzenie to należy leczyć. Brak terapii może uniemożliwić normalne funkcjonowanie.

Jak się rozpoznaje dyspareunię?

Kluczowym elementem w rozpoznawaniu takich dysfunkcji jest szczegółowy wywiad przeprowadzony z pacjentem. Jego podstawą jest szczera rozmowa, która pomoże odnaleźć przyczynę dolegliwości. Lekarz musi zapytać o współżycie, partnerów oraz choroby, których skutkiem może być dyspareunia. Jeśli dolegliwość powstała na skutek działania czynnika o podłożu psychogennym, konieczna będzie wizyta u psychologa lub psychiatry, który pomoże uporać się z traumą.

Leczenie dyspareunii

Przy takich dysfunkcjach jak dyspareunia leczenie ogranicza się zazwyczaj do terapii farmakologicznej choroby podstawowej. Zahamowanie jej dalszego rozwoju może się przyczynić do złagodzenia dolegliwości. Kobietom, u których ból jest spowodowany lękiem przed zajściem w ciążę, można zalecić środki antykoncepcyjne, które pozwolą ponownie cieszyć się współżyciem. Niektóre tabletki hormonalne stosują również mamy karmiące, którym towarzyszą podobne obawy po porodzie. Suchości pochwy też można zaradzić. W aptekach i niektórych drogeriach są dostępne nawilżające lubrykanty łagodzące dyskomfort.

Dyspareunię u mężczyzn powodują głównie prezerwatywy. Niektórzy panowie nie chcą ich stosować, ponieważ nie są w stanie osiągnąć wzwodu. Przyczyną problemu jest także lateks, który może uczulać nie tylko samego mężczyznę, ale też jego partnerkę. Rozwiązaniem są niealergizujące prezerwatywy silikonowe.

Ból podczas stosunku powstały w wyniku działania czynników o podłożu psychogennym leczy się za pomocą wielomiesięcznej psychoterapii. Nie każda kobieta się na nią decyduje, co jest błędem, ponieważ może to skutkować pogłębieniem i utrwaleniem się zaburzeń. W czasie trwania terapii niezbędne jest wsparcie partnera, jego cierpliwość i empatia.