Przejdź do treści

Hiperwentylacja – przyczyny, objawy i pierwsza pomoc

Kobieta w stanie hiperwentylacji podpiera się o blat w łazience.
Hiperwentylacja/ AdobeStock
Podoba Ci
się ten artykuł?
Udostępnij bliskim

Hiperwentylacja to przyspieszenie oddechu, któremu mogą towarzyszyć zawroty głowy oraz uczucie paniki. Przyczyny hiperwentylacji są różne. Najczęstszymi są stres i nerwica, ale to nie jedyne czynniki, które na nią wpływają.

Hiperwentylacja – co to jest?

Hiperwentylacji to zaburzenie, które występuje, kiedy oddech staje się zbyt częsty i głęboki. Normalnie, gdy człowiek oddycha, klatka piersiowa zwiększa i zmniejsza swoją objętość, a przez to zmienia się również w niej ciśnienie. Ciśnienie parcjalne dwutlenku węgla we krwi (PaCO2) u zdrowej osoby wynosi 35–45 mm Hg (4,65–6,00 kPa), a jego zawartość w osoczu może sięgać nawet 47–60,5% objętości.

Gdy zwiększa się szybkość oddychania, równowaga gazowa zostaje zakłócona – ciało pobiera z powietrza zbyt dużo tlenu, ale stężenie dwutlenku węgla spada. Dzięki temu przy zwiększonej aktywności fizycznej mięśnie mogą pracować wydajnie, uzyskując wystarczającą ilość tlenu. Takie zakłócenia są nie mniej niebezpieczne niż brak tlenu, ponieważ skutkiem hiperwentylacji może być zasadowica – alkaloza krwi.

Objawy hiperwentylacji

Głównymi objawami hiperwentylacji płuc są szybki oddech i uczucie duszności. Trudno złapać oddech, klatka piersiowa szybko się unosi, słychać świszczący oddech, czasami pojawia się kaszel. Inne objawy hiperwentylacji:

  • silne zawroty głowy, niewyraźne widzenie i słyszenie, „mroczki” przed oczami, w ciężkich przypadkach utrata przytomności;
  • tachykardia i inne arytmie, ból w okolicy serca, bladość, kłucie i ból w kończynach;
  • osłabienie mięśni, zaburzenia chodu, czasem pojawiają się drgawki;
  • odbijanie, wzdęcia brzucha, nudności i wymioty (wywoływane przez silne zawroty głowy).

W przestrzeni zakupowej HelloZdrowie znajdziesz produkty polecane przez naszą redakcję:

Odporność, Beauty
Naturell Cynk Organiczny + C, 100 tabletek
12,99 zł
Odporność
Estabiom Junior, Suplement diety, 20 kapsułek
28,39 zł
Odporność
Bloxin Żel do nosa w sprayu, 20 ml
25,99 zł
Odporność
Naturell Czosnek Max Bezzapachowy, 90 kapsułek
17,39 zł
Odporność
Naturell Omega-3 500 mg, 240 kaps.
30,00 zł

Stres i inne przyczyny hiperwentylacji

Na hiperwentylację często cierpią osoby podatne na nerwicę. Zaburzenia częstości oddechów obserwuje się u 11% pacjentów, spośród których większość to kobiety. Stres powoduje uwolnienie adrenaliny – hormonu, który prowadzi do zwiększenia częstotliwości i głębokości oddechów. W tym samym czasie zwiększone zapasy tlenu nie są zużywane, tak jak podczas ćwiczeń, a bilans gazowy szybko ulega zachwianiu. Hiperwentylacja i nerwica pogarszają się, osoba reaguje emocjonalnie na rosnące objawy i zaczyna oddychać jeszcze częściej. Hiperwentylacja często rozwija się na tle ataku paniki, neurastenii, histerii, w wyniku strachu lub zwiększonego poziomu lęku.

Inne przyczyny upośledzenia procesu oddychania to:

  • nadmierny wysiłek fizyczny (syndrom typowy dla sportowców biorących udział w zawodach);
  • niekontrolowane przyjmowanie niektórych leków (zaburzenia metabolizmu gazowego występują na tle zatrucia organizmu);
  • różne zaburzenia metaboliczne;
  • atak astmy oskrzelowej;
  • procesy zapalne w płucach i innych narządach oddechowych (na tle zakażeń lub alergii);
  • spożycie napojów energetycznych, alkoholu i narkotyków;
  • przewlekła niewydolność serca.

Pierwsza pomoc i leczenie hiperwentylacji

Leczenie hiperwentylacji ma charakter przyczynowy, co oznacza, że lekarz stara się usunąć lub zminimalizować przyczyny jej powstawania. Inaczej wygląda leczenie hiperwentylacji będącej wynikiem wstrząsu, inaczej wskutek stresu i całkowicie inaczej w przypadku pacjenta w ciężkim stanie klinicznym.

Głównym zadaniem w przypadku ataku hiperwentylacji płucnej, np. będącej wynikiem stresu, jest obniżenie poziomu tlenu we krwi. Aby przywrócić równowagę gazową, człowiek musi oddychać spokojniej, z mniejszą częstotliwością. Bardzo pomaga asystowanie, czyli wspólne oddychanie. W ten sposób łatwiej jest osiągnąć pożądany rytm oddechów i uspokoić się, dzięki czemu atak szybko mija. Należy rozumieć, że osiągnięcie mniejszej częstości oddechów, w przypadku gdy pacjent jest skłonny do paniki, jest dość trudne. Dlatego, aby zmniejszyć ilość tlenu wprowadzanego do krwi, można zastosować jeden z następujących sposobów:

  • oddychanie przez nos z jednym zablokowanym nozdrzem (należy nacisnąć palcem na drugi płatek nosa);
  • oddychanie przez usta zasłonięte dłonią lub przez zaciśnięte wargi;
  • oddychanie do papierowej torby. Jeden z najskuteczniejszych sposobów, ponieważ pozwala nie ograniczać wdechów i wydechów, ale jednocześnie zmniejsza poziom tlenu (w torbie stopniowo wzrasta stężenie dwutlenku węgla).

Jeśli prawidłowy proces oddychania nie zostanie przywrócony lub po ataku inne objawy nie znikną, trzeba jak najszybciej wezwać karetkę pogotowia. Należy skonsultować się z lekarzem, gdy hiperwentylacja trwa dłużej niż kilka minut, ataki zdarzają się często, a w historii chorób pacjenta znajdują się dolegliwości układu sercowo-naczyniowego i płuc oraz alergie.

Hiperwentylacja – zapobieganie

Pomóc mogą nauka redukcji stresu i technik oddychania (np. medytacja, joga). Skuteczna może okazać się także akupunktura. Jest to dobre rozwiązanie przy przewlekłej hiperwentylacji. Regularne ćwiczenia (chodzenie, bieganie, jazda na rowerze, itp.) również mogą zapobiec hiperwentylacji.

Ważna jest także odpowiednia dieta, z której należy wykluczyć kofeinę (jest środkiem pobudzającym). Osoby, które palą papierosy, powinny rozstać się z nałogiem.

Czy hiperwentylacja jest niebezpieczna?

Często pacjenci zastanawiają się, czy hiperwentylacja jest niebezpieczna. Oczywiście nie radzi się samodzielnie jej wywoływać, jednak bywa ona często używana przez pływaków oraz nurków. W takim przypadku polega na wzięciu trzech głębokich oddechów, co usuwa z płuc dwutlenek węgla i gazy ciężkie.

Długotrwała hiperwentylacja jest jednak niebezpieczna.  Jakie są jej skutki?  Prowadzi do zwiększenia ilości powietrza wpływającego do pęcherzyków płucnych, powodując hipokapnię i doprowadzając do rozwoju zasadowicy oddechowej, która zakłóca równowagę kwasowo-zasadową w organizmie.

Wzrasta przy tym pobudliwość neuronów w nerwach obwodowych, co objawia się mrowieniem, drętwieniem twarzy, dłoni i stóp. Mogą pojawić się mimowolne skurcze i sztywność mięśni. Dalszą konsekwencją obniżonej ilości dwutlenku węgla jest zwężenie naczyń krwionośnych mózgu. Zmniejszenie przepływu krwi przez mózg spada o 30 do 40 proc. i ostatecznie powoduje niedotlenienie mózgu, objawiające się zaburzeniami widzenia i zawrotami głowy, a nawet utratą świadomości.

Nasze teksty zawsze konsultujemy z najlepszymi specjalistami

Agnieszka Widera
lekarz

Zobacz także

i
Treści zawarte w serwisie mają wyłącznie charakter informacyjny i nie stanowią porady lekarskiej. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem.

Podoba Ci się ten artykuł?

Tak
Nie

Powiązane tematy:

Zainteresują cię również:

Jak objawia się egzema i jak skutecznie pozbyć się plamek, wyprysków i nadżerek?

Białe plamy na paznokciach – co oznaczają i jak się ich pozbyć?

Kobieta - ból zeba

Co zrobić, kiedy boli ząb? Poznaj domowe sposoby, które przyniosą Ci ulgę!

Nie oddychaj głęboko! Efekt Bohra i jego wpływ na zdrowie i formę fizyczną 

Przelewanie w brzuchu – czy jest normalne? Co może oznaczać uczucie przelewania wody w brzuchu?

Uważano go za defekt skóry, a chorym podawano arszenik, jod i olej z wątroby dorsza. Jak kiedyś leczono toczeń

„Przekonanie, że większe i głębsze oddechy lepiej dotleniają organizm, jest błędne” – mówi lek. med. Elżbieta Dudzińska zajmująca się pracą z oddechem

Bruzdy na paznokciach – podłużne, poprzeczne. Przyczyny i leczenie bruzd na paznokciach

„Medycyna konwencjonalna nie stoi w sprzeczności z medycyną integralną czy holistycznym podejściem do zdrowia. Przeciwnie, jest jej częścią” – mówi Orina Krajewska

Nazywano go „złotem duszy”, wierząc, że poprawia nastrój, podawano z winem i gotowano w ryżu. Jak kiedyś leczono złotem

Kobieta

Ty zawsze w trzech swetrach, a dalej ci zimno? Oto kilka możliwych przyczyn

Kobieta kładzie niemowlę do łóżeczka

Niezwykły projekt polskich uczniów. Stworzyli kamizelkę wykrywającą zanik oddechu u noworodka

Wsłuchaj się w swój oddech. Może on wiele powiedzieć o twoim stanie zdrowia

„Dzięki współpracy z pacjentami czuję spokój i nie boję się chorób” – mówi Robert Statkiewicz, osoba współtworząca aplikację „Pacjenci Pacjentom”, członkum zarządu Fundacji Ludzie i Medycyna

Jak Polacy oceniają szpitale?

Pacjenci i pacjentki ocenili polskie szpitale. Najczęściej narzekali na brak poszanowania prawa do intymności i kiepskie jedzenie

5 codziennych zagrożeń dla kręgosłupa. Unikaj jak ognia!

Jak polskie uzdrowiska zarabiają na smogu? Paulina Górska przedstawia wyniki najnowszego badania

Jak polskie uzdrowiska zarabiają na smogu? Paulina Górska przedstawia szokujące wyniki najnowszego badania

Oddychanie przeponowe – wzorzec oddechowy, który wspiera organizm. Sprawdź, czy dobrze oddychasz!

Dłonie

Dziewczynce amputowano wszystkie kończyny. Winą błędna diagnoza lekarzy

Jeden z najlepszych szpitali na świecie znajduje się w Krakowie. „Za konsolą robota i chirurg, i chirurżka mają taką samą doskonałość”, mówi prezeska Joanna Szyman

Czy masz obowiązek odwołać wizytę lekarską i co może ci grozić, jeśli tego nie zrobisz? Wyjaśnia prawniczka

Czy masz obowiązek odwołać wizytę lekarską i co może ci grozić, jeśli tego nie zrobisz? Wyjaśnia prawniczka

Największe naukowe odkrycia 2022 roku. Subiektywne zestawienie biotechnologa Dawida Polaka / AdobeStock

Największe naukowe odkrycia 2022 roku. Subiektywne zestawienie biotechnologa Dawida Polaka

Benedykt XVI / gettyimages

Zmarł Benedykt XVI. Na co chorował poprzednik papieża Franciszka?

Jedna, "centralna" kolejka sprawi, że szybciej dostaniemy się do specjalistów? Wyjaśniamy, co zakłada nowy projekt ustawy Ministerstwa Zdrowia

Jedna, „centralna” kolejka sprawi, że szybciej dostaniemy się do specjalistów? Wyjaśniamy, co zakłada nowy projekt ustawy Ministerstwa Zdrowia

×