Katar sienny – objawy i leczenie. Jak go rozpoznać?

Katar sienny, nazywany również alergicznym, jest reakcją organizmu na alergeny – roztocza, pyłki roślin, sierść zwierząt domowych lub kurz. Nieżyt nosa spowodowany alergią mylony jest często ze zwykłym katarem. Warto zatem wiedzieć, jak je odróżnić.

Katar sienny daje objawy zbliżone są do kataru towarzyszącego przeziębieniom. Mechanizm rozwoju alergii oparty jest na reakcji immunologicznej. Przy nieżycie nosa alergen dostający się do dróg oddechowych powoduje pobudzenie komórek tucznych, których aktywacja przyczynia się do uwalniania histaminy. Wysoki poziom histaminy podrażnia błonę śluzową i powoduje wydzielanie się śluzu.

Objawy kataru siennego

Alergiczny katar może pojawić się w odpowiedzi na ekspozycję alergenu w postaci pyłków roślin, roztocza i kurzu lub śliny i sierści zwierząt. Reakcja alergiczna pojawia się sezonowo (pyłki – wiosna i lato, zarodniki grzybów – jesień) lub występuje całorocznie (kurz i uczulenie na zwierzęta). Objawy kataru siennego są podobne do tych, które rozwijają się przy przeziębieniu i grypie. Cechy charakterystyczne nieżyty nosa alergicznego to: kichanie, katar (wodnisty lub śluzowy), zapalenie spojówek z łzawieniem oczu, uczucie spływającego płynu w tylnej części gardła, swędzenie nosa lub gardła. Jeżeli pomimo wizyty u lekarza i minimum tygodniowego leczenia objawy nie przechodzą lub, co gorsza, zaostrzają się, to prawdopodobnie chory ma do czynienia z reakcją alergiczną. Jest ona niezwykle groźna, ponieważ przewlekłe stany zapalne błony śluzowej nosa mogą z czasem przerodzić się w astmę oskrzelową lub przerost migdałów. Zaawansowanym stadium kataru siennego są: bóle głowy, zaburzenia węchu oraz silny ból zatok. Co ciekawe, objawy nasila ostre słońce.

Wszystkie oznaki nieżytu nosa poza układem somatycznym rzutują również na samopoczucie psychiczne. Alergicy skarżą się na zmęczenie, bezsenność oraz drażliwość. Astmatycy dodają, że nie obce są im częste duszności. Rzadko występującymi symptomami są również świąd i światłowstręt.

Jak poradzić sobie z katarem siennym?

Kiedy podejrzewa się u siebie lub dziecka katar o cechach alergicznego, powinno się jak najszybciej udać do lekarza internisty. On z kolei po zebraniu wywiadu może skierować pacjenta na szczegółowe badania do alergologa lub pulmonologa. W każdym przypadku podejrzenia alergicznego nieżytu nosa trzeba dodatkowo wykonać badania w celu wykluczenia astmy. Specjalista powinien również zlecić badanie oskrzeli, gdyż nieżyt nosa ma tendencję do rozwijania się w dychawicę oskrzelową. Standardowo wykonuje się zestaw testów alergicznych z krwi (nietolerancję i poziom przeciwciał IgE) oraz testów skórnych. Wyniki takich testów wskażą, jaki alergen musi być natychmiast usunięty (o ile jest to możliwe) i w jakim stopniu pacjent jest na dany czynnik uczulony. Okazuje się, że zarówno dorośli, jak i dzieci z alergiami są wrażliwe na zanieczyszczenia gazowe – tlenek azotu i węgla czy formaldehyd. Innymi czynnikami ryzyka są palenie papierosów (nawet bierne) lub zalegający na meblach kurz. Jednym z kilku czynników zwiększających szanse na rozwój alergii jest posiadanie zwierząt: gryzoni, psów lub kotów.

Katar sienny – jak zminimalizować objawy?

Leczenie kataru siennego może przebiegać z zastosowaniem jednego leku – głównie antyhistaminowego – lub opierać się na terapii łączonej np. z aerozolami opartymi na kortykosteroidach. W celu nawilżenia i oczyszczania śluzówki nosa oraz spojówek zaleca się stosowanie kropel, np. z dodatkiem kwasu hialuronowego. Medycy przepisują również leki antyleukotrienowe oraz terapię celowaną, inaczej immunoterapię swoistą. Istnieje kilka domowych sposobów na złagodzenie objawów kataru. Jednym z nich jest ocet jabłkowy, znany z właściwości antyhistaminowych, określany mianem naturalnego antybiotyku. Babciną metodą na szybkie wyleczenie kataru i kaszlu było przygotowanie mikstury do picia bazującej właśnie na occie jabłkowym (również robionym w domu, naturalnym). Do 300 ml przegotowanej ciepłej (ale nie gorącej) wody należy dodać 2 łyżki stołowe octu jabłkowego, małą łyżeczkę miodu oraz kilka łyżeczek soku z cytryny. Taki napój powinno się pić 3 razy dziennie. Podobne antybakteryjne działanie mają czosnek czy kurkuma (przygotowana z mlekiem daje popularny już napój, zwany „złotym mlekiem”).  Wspomagająco przy objawach kataru można oddać się zabiegom inhalacji z dodatkiem olejków eterycznych lub ziół. Do gorącej miski z wodą należy dodać kilka kropel np. olejku sosnowego, lawendowego lub rozmarynowego albo kilka torebek mięty czy rumianku. Taka domowa „parówka” doskonale oczyszcza śluzówkę nosa i lekko ją nawilża. Należy jednak pamiętać, że zabieg ten nie powinien być wykonywany u osób mających tendencję do pękania naczynek krwionośnych lub z cerą naczyniową.