Kynofobia, strach przed psami. Skąd się bierze i jak się go leczy?

Według badania przeprowadzonego przez Kantar Public w kwietniu 2017 roku, w Polsce aż 52% ankietowanych deklarowało posiadanie w domu zwierzęcia domowego, przy czym 42% oświadczyło, że przyjęło do domu psa. Choć czworonogi mogą nam kojarzyć się ze spokojem, przyjacielskim nastawieniem i bezpieczeństwem, u niektórych osób wywołują paraliżujący lęk. Czym jest kynofobia i jak się ją leczy? 

Na czym polega kynofobia? 

Kynofobia (in. dogofobia) to odmiana zoofobii polegającej na odczuwaniu objawów lękowych w kontakcie z psem, a szerzej – gatunkiem psowatych, którego przedstawicielami są też lisy, wilki czy kojoty. Zwykle manifestuje się ona w dzieciństwie, choć może pojawić się w każdym wieku. 

Do wykształcenia się kynofobii przyczyniają się traumatyczne wydarzenia z codziennego życia, np. doświadczenie ataku lub pogryzienia ze strony psa, oglądanie wzajemnej agresji ze strony zwierząt. Sprzyja mu też nadmiernie opiekuńcze zachowanie rodziców, którzy dostrzegają we wszystkich czworonogach potencjalne zagrożenie. 

Choć kynofobia nie jest tak popularna, jak chociażby arachnofobia (strach przed pająkami), w praktyce bywa znacznie bardziej uciążliwa. Wynika to z faktu, że w wielu krajach, jak chociażby Indie czy Stany Zjednoczone, liczba bezpańskich psów jest liczona w milionach, a jednocześnie są to zwierzęta mogące wyrządzić realną krzywdę nawet dorosłej osobie. 

Jak rozpoznać kynofobię? 

Międzynarodowa klasyfikacja chorób psychicznych DSM-IV wskazuje, że do zdiagnozowania kynofobii niezbędne jest stwierdzenie następujących przesłanek: 

• uporczywy lęk przed psem lub nawet wizualizacją sytuacji z jego udziałem; 
• natychmiastowe pojawienie się reakcji lękowej w odpowiedzi na kontakt z obiektem (np. przyspieszone bicie serca, zwiększona potliwość dłoni, trudności w logicznym rozumowaniu, mdłości, zawroty głowy); 
• celowe unikanie stykania się z psami lub odczuwanie w ich towarzystwie lęku o nieuzasadnionym nasileniu; 
• świadomość tego, że objawy lękowe są niewspółmierne do zagrożenia; 
• fobia skutecznie utrudnia codzienne życie zawodowe lub prywatne; 
• zaburzenia umysłowe nie mogą być przypisane innej chorobie, a także przyjmowaniu różnego rodzaju leków. 

U osób poniżej 18. roku życia dotkniętych lękiem wymaga się, aby objawy utrzymywały się przynajmniej przez 6 miesięcy. Objawy kynofobii mogą pojawić się nie tylko w kontakcie z żywym zwierzęciem, ale także w innych sytuacjach, np. podczas oglądania telewizji czy wizyty w zoo, pomimo faktu, że osoba dotknięta lękiem zdaje sobie sprawę, że jego obiekt nie jest w stanie nikomu wyrządzić krzywdy. 

Jak wygląda leczenie kynofobii? 

Leczenie fobii zwykle zaczyna się od systematycznej desensytyzacji. Podczas rozmowy z lekarzem pacjent wyobraża sobie różnego rodzaju sytuacje i uczy się kontrolować swoje reakcje. Kolejnym krokiem jest terapia ekspozycyjna. Polega ona na stopniowej ekspozycji na obiekty wywołujące lęk, ale w ich „złagodzonej” postaci.  

Może być to np. niewielki pies domowy lub specjalnie szkolony egzemplarz do pracy z pacjentami w ramach dogoterapii. Kolejne powtórzenia aranżowanych sytuacji powodują, że pacjent stopniowo odczuwa coraz mniejszy lęk przed konfrontacją z psem. Docelowo dąży się do tego, aby chory był w stanie spędzać czas z czworonogiem bez uczucia strachu. 

Do innych metod radzenia sobie z fobiami zalicza się modelowanie, czyli obserwację, jak osoba trzecia niedotknięta danym problemem radzi sobie z obiektem. Może być to np. dziecko bawiące się z psem. Pomocniczo można sięgnąć po legi antydepresyjne, np. SSRI. 

Bibliografia: 

1. Kantar Public, Zwierzęta w polskich domach, Maj 2017. 
2. Lipp A., Zhang X. C., Dere E., Zlomuzica A., The role of self-efficacy in specific fears, PLOS One 2023, 18(3): e0283660. 
3. Surushkina S. Y., Chutko L. S., Yakovenko E. A., Anisimova T. I., Polskaya A. V., Cherednichenko D. V., Osobennosti emotsional’noi regulyatsii u detei s trevozhnymi rasstroistvami [Features of emotional regulation in children with anxiety disorders], Zh Nevrol Psikhiatr Im S S Korsakova 2021, 121(11. Vyp. 2): 95-102.