Meningokoki – niebezpieczne bakterie, które mogą doprowadzić do śmierci

Meningokoki to bardzo niebezpieczne bakterie chorobotwórcze, których działanie może skutkować śmiercią chorego. Wywołują one inwazyjną chorobę meningokokową (IchM), która może mieć różne postacie. Kluczowa jest natychmiastowa hospitalizacja i podanie odpowiednich antybiotyków. Dowiedz się, jakie są objawy zakażenia meningokokami, na czym polega leczenie i jak chronić się przed meningokokami.

Co to są meningokoki?

Meningokoki są to gram-ujemne bakterie chorobotwórcze należące do gatunku Neisseria meningitidis. Inaczej nazywa się je dwoinkami zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych. Wyróżnia się 13 szczepów serologicznych Neisseria meningitidis. Występują rzadko, ale są bardzo niebezpieczne, gdyż od momentu wystąpienia pierwszych objawów w przeciągu doby mogą doprowadzić do zgonu.

Meningokoki pod postacią nieinwazyjną mogą wywołać:

• zapalenie ucha środkowego,
• zapalenie gardła,
• zapalenie płuc,
• zapalenie stawów,
• zapalenie osierdzia.

Częściej jednak dochodzi do inwazyjnej choroby meningokokowej, za którą odpowiedzialne są meningokoki z grupy B i C. W przebiegu zakażenia bakterie atakują organizm z tak ogromną mocą, że pokonują barierę ochronną pod postacią błon śluzowych i przedostają się do krwi. Inwazyjna choroba meningokokowa może wystąpić pod postacią:

• sepsy z zapaleniem opon mózgowo-rdzeniowych (60% przypadków zachorowań),
• samej sepsy (posocznicy, ok. 25%),
• zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych (ok. 20%)

Każda z tych chorób jest śmiertelna.

Jak można zakazić się meningokokami?

Infekcją meningokokami można zarazić się drogą kropelkową lub przez kontakt bezpośredni, np. w wyniku korzystania kilku osób z tych samych sztućców czy filiżanki.

Jak czytamy na portalu wyprzedzmeningokoki.pl: „Meningokoki osiedlają się w błonie śluzowej gardła i nosa ludzi, dlatego można się nimi zakazić wyłącznie od drugiego człowieka – zarówno od osoby chorej, jak i bezobjawowego nosiciela – co zdarza się najczęściej. Nosiciel z reguły nie ma żadnych objawów choroby, dlatego ani on, ani jego otoczenie nie wie, że może zakażać. Szacuje się, że ok. 10 proc. społeczeństwa jest nosicielami meningokoków, a w zamkniętych środowiskach, np. w żłobkach czy przedszkolach, nawet do 80 proc. osób.”

Objawy zakażenia meningokokami

Zdiagnozowanie objawów infekcji spowodowanej przez meningokoki nie jest sprawą prostą. Wynika to z faktu, że pierwsze symptomy nie wróżą niczego, co mogłoby doprowadzić do poważnych skutków zdrowotnych, tym bardziej śmierci.

Objawy świadczące o zakażeniu meningokokami zmieniają się z upływem czasu od momentu zakażenia.

W większości są to symptomy charakterystyczne dla zwykłego przeziębienia czy grypy. Nie można ich jednak bagatelizować, szczególnie jeśli utrzymują się, a nawet nasilają, mimo podawania lekarstw. Trzeba też pamiętać, że objawy mogą się różnić u chorych, biorąc pod uwagę ich wiek. Dlatego też konieczna jest jak najszybsza konsultacja z lekarzem.

Objaw, który jest typowy dla infekcji meningokokowej to wysypka wybroczynowa. Natychmiast po jej zauważeniu konieczne jest udanie się do szpitala. „Wysypka ma postać małych, czerwonych punkcików o rozmiarze 1-2 mm (łebka od szpilki), które nie bledną pod wpływem nacisku (można to sprawdzić z pomocą tzw. testu szklanki) i z czasem zlewają się w większe plamy. Wysypka może wystąpić w każdym miejscu na ciele, np. za uchem, między palcami, a u chłopców na mosznie. Jej pojawienie się jest sygnałem alarmowym oznaczającym, że bakterie są we krwi i doszło do uszkodzeń naczyń krwionośnych” – czytamy na wyprzedzmeningokoki.pl.

Meningokoki – czynniki ryzyka

Meningokoki mogą zaatakować każdego, nawet osoby, które do tej pory cieszyły się dobrym zdrowiem. W grupie szczególnego ryzyka znajdują się:

• niemowlaki,
• dzieci do drugiego roku życia,
• młodzież w wieku od 15 do 24 lat.

Do czynników sprzyjających zachorowaniu należą także:

• narażenie na dym tytoniowy,
• zanieczyszczenie powietrza,
• długie przebywanie w zatłoczonych pomieszczeniach i zamkniętych środowiskach,
• infekcje wirusowe dróg oddechowych – podrażniają śluzówkę gardła i nosa, co sprzyja wnikaniu meningokoków do organizmu,
• miesiące jesienno-zimowe – częstsze w tym czasie infekcje, kaszel, kichanie i przebywanie w pomieszczeniach sprzyjają roznoszeniu meningokoków.

Meningokoki – działania profilaktyczne

Najskuteczniejszym sposobem profilaktyki zakażenia meningokokami jest szczepienie. Można go wykonać u dziecka, które ukończyło 2. miesiąc życia. Jest to działanie zapobiegawcze, którego celem jest wzmocnienie odporności. Zaleca się powtórzenie szczepienia przypominającego w okresie dojrzewania.

Mimo że szczepionka przeciw meningokokom jest rekomendowana przez lekarzy i specjalistów, nie jest refundowana przez państwo. To wydatek rzędu 200-400 złotych za pojedynczą dawkę. Finalna cena zależy od rodzaju i zakresu działania.

O tym warto pamiętać!

W przypadku chorób wywołanych meningokokami liczy się czas. Podjęcie szybkiego leczenia daje szansę na uratowanie nie tylko zdrowia, ale przede wszystkim życia. Nie można bagatelizować objawów, gdyż rozwój meningokoków w organizmie nawet w 80% przypadków powoduje śmierć.

Bibliografia:

1. Syweńki E., Niewińska K., Osadnik J., Głowska B., Falkiewicz B., Inwazyjna choroba meningokokowa – opis przypadków, Hygeia Public Health 2020, 55(2): 84-91
2. www.wyprzedzmeningokoki.pl [dostęp: 18.06.2023 r.]
3. Rekomendacje dotyczące szczepień przeciw meningokokom u dzieci i dorosłych, www.szczepienia.pzh.gov.pl/rekomendacje-dotyczace-szczepien-przeciw-meningokokom-dzieci-i-osob-doroslych/ [dostęp:18.06.2023 r.]