Na czym polega czerwienica? Objawy, możliwości leczenia oraz rokowania dla pacjentów z nadkrwistością

„Czerwienica” i „nadkrwistość” to nazwy choroby charakteryzującej się zwiększoną ilością czerwonych krwinek. Może się ona pojawić w każdym wieku, jednak największą liczbę zachorowań notuje się między 40 a 70 rokiem życia. Objawy schorzenia mają różne nasilenie. Leczenie zależy od przyczyny choroby.

Czerwienica, inaczej nazywana nadkrwistością, to choroba, której charakterystyczną cechą jest produkcja zbyt dużej ilości krwinek czerwonych, czasem też granulocytów i płytek krwi. Pozornie ta sytuacja może się wydawać korzystna, gdyż większa liczba krwinek czerwonych wiąże się z większą ilością transportowanego tlenu. Jednakże prawidłowe krążenie zależne jest od składu krwi, a jego zaburzenia ilościowe i jakościowe stanowią istotne zagrożenie dla życia i zdrowia. Czerwienica u dzieci występuje rzadko. Spotykamy ją głównie u dorosłych między 40 a 70 rokiem życia. Objawy czerwienicy są różne i zależą przede wszystkim od stopnia nasilenia choroby. Przy czerwienicy mogą wystąpić nowotwory układu krwiotwórczego, np. przewlekła białaczka szpikowa. Leczenie uzależnione jest od tego, który typ choroby zostanie zdiagnozowany.

Co to jest czerwienica i jakie są typy choroby?

Czerwienica to choroba mieloproliferacyjna, w czasie której dochodzi do zwiększenia produkcji czerwonych krwinek. Czasami towarzyszy jej wzrost innych elementów morfotycznych krwi. Wyróżniamy trzy podstawowe typy choroby.

Istotą czerwienicy prawdziwej jest sama w sobie nadprodukcja krwinek czerwonych, granulocytów i trombocytów. Przy czerwienicy prawdziwej przyczyny choroby nie są znane. Ustalono dotychczas, iż istnieje pewna genetyczna skłonność do jej rozwoju, ponadto większa częstość zachorowań wiąże się z ekspozycją na promieniowanie jonizujące.

W czerwienicy wtórnej nadprodukcja krwinek czerwonych stymulowana jest przez niektóre choroby przewlekłe (np. układu oddechowego czy nerek). Do tego typu zaliczamy też nadprodukcję erytrocytów związaną z przebywaniem w górach na dużych wysokościach.

Czerwienica rzekoma związana jest z odwodnieniem organizmu wskutek wymiotów, biegunki. Wraz z utratą wody zmniejsza się ilość osocza, co powoduje pozorne zagęszczenie krwi. Choroba przez długi czas może nie dawać dolegliwości.

Każda z postaci może nie dawać żadnych objawów lub przybrać formę czerwienicy objawowej, która może mieć różny stopień nasilenia. Ważna jest właściwa diagnostyka, dzięki której możemy zastosować leczenie przyczynowe.

Czerwienica prawdziwa – objawy nadmiaru czerwonych krwinek

Objawy czerwienicy prawdziwej związane są z obecnością nadmiernej ilości elementów morfotycznych krwi. Przy czerwienicy objawy uzależnione są od stopnia zaawansowania schorzenia. Jeżeli zwiększa się ilość krwinek czerwonych, pacjent nie choruje na inne, przewlekłe schorzenia przez długi czas, objawy mogą być na tyle nieznaczne, że bywają lekceważone. Pierwszymi objawami, które mają związek z nadmierną ilością elementów morfotycznych we krwi, są: bóle i zawroty głowy, szumy uszne oraz zaburzenia ostrości widzenia. Zdarza się, że pewne okolice ciała (twarz, uszy, ręce) wskutek przekrwienia stają się intensywnie czerwone. Wśród dolegliwości często pojawia się także świąd skóry, którego nasilenie znacznie się zwiększa po kąpieli w ciepłej wodzie. Te objawy są nieprzyjemne i uciążliwe, jednakże nadkrwistość jest też przyczyną wystąpienia objawów i chorób, które w realny sposób zagrażają życiu. Dojść może do rozwoju nadciśnienia tętniczego oraz licznych powikłań zakrzepowo-zatorowych, wskutek których rozwinąć się może zatorowość płucna, udar, czy zawał mięśnia sercowego. W przebiegu czerwienicy dochodzi niekiedy do krwawień z nosa i przewodu pokarmowego.

Czerwienica prawdziwa – leczenie schorzenia

Leczenie czerwienicy prawdziwej opiera się przede wszystkim na upustach krwi. Sekwencję i częstotliwość zabiegów ustala lekarz na podstawie ilości czerwonych krwinek, chorób towarzyszących oraz tolerancji chorego na daną metodę leczenia. Celem jest utrzymywanie stężenia czerwonych krwinek zbliżonego do normy. Ponadto warto doprowadzić do niedoboru żelaza, gdyż to opóźnia procesy namnażania się erytrocytów. W terapii stosuje się także małe dawki kwasu acetylosalicylowego. Dieta w czerwienicy prawdziwej powinna eliminować pokarmy zawierające żelazo, witaminą K i E. Wskazane są produkty z dużą zawartością witaminy C i spożycie 2–3 litrów wody dziennie.

Czerwienica prawdziwa – rokowania u chorego

Przy czerwienicy rokowania zależą od wczesnego wykrycia choroby i wdrożenia prawidłowego leczenia. Nieleczona czerwienica prowadzi do zgonu w ciągu około 2 lat. Powikłaniami są: zatory, zakrzepy, zwłóknienie szpiku, a także białaczka. Rokowanie znacznie poprawia się, jeżeli pacjent stosuje się do zaleceń dietetycznych, pozostaje pod kontrolą lekarza i poddaje się terapii.