Osteotomia – w czym kryje się sekret zabiegu chirurgicznego? Jakie są wskazania do rekonstrukcji kości i stawów?

Osteotomia to sposób leczenia operacyjnego rekonstruujący kości i stawy, stosowany szczególnie w chirurgii urazowej i ortopedii. Uważana jest za rewolucyjną metodę usprawniania znacznie skracającą czas rekonwalescencji chorób układu ruchu i przyspieszającą powrót do sprawności fizycznej.

Osteotomia polega na przecięciu i przebudowie mechanicznej struktur kości, korekcie osi kończyny lub innej części ciała w zależności od miejsca zabiegu oraz przywróceniu prawidłowej mechaniki aparatu ruchu. Osteotomia kolana, osteotomia szczęki i nosa, osteotomia haluksa – to najczęściej wykonywane operacje tego typu.

Osteotomia – czym jest?

Osteotomia to zabieg przecięcia kości oraz mechaniczna korekcja nieprawidłowości anatomicznych danej okolicy ciała, mająca na celu poprawę kształtu kości i mechaniki najbliższego stawu, np. osteotomia rzepki (osteotomia stawu kolanowego), osteotomia miednicy (w tym osteotomia okołopanewkowa). Osteotomia wykorzystywana jest również w procesie wydłużenia lub skrócenia kończyny, a także w przebiegu korekcji osi kończyny, np. osteotomia kości śródstopia, osteotomia haluksa czy osteotomia stawu skokowego.

Na czym polega osteotomia?

Istotą osteotomii jest przecięcie zmienionej patologicznie kości i rekonstrukcja jej prawidłowej budowy poprzez przesunięcie odłamów w płaszczyznach: strzałkowej (przednio-tylnej), czołowej (bocznej), poziomej (rotacyjnej) oraz pionowej (dotyczącej wysokości). W celu prawidłowego zrostu ustawione pod odpowiednim kątem fragmenty tkanek są stabilizowane biopłytką, czyli implantem kompatybilnym z organizmem człowieka.

Dla kogo jest osteotomia? Wskazania

Osteotomia pozwala skrócić czas leczenia i rehabilitacji wielu zaburzeń i chorób, zwłaszcza dotyczących zniszczeń, deformacji stawów i okolicznych kości. Zabieg osteotomii wykonuje się w następujących przypadkach:

• zmiany zwyrodnieniowe kolana, szczególnie w okolicy stawu rzepkowo-udowego oraz uszkodzenia i zniszczenia nasad kości stawu kolanowego, czyli osteotomia rzepki, osteotomia kolana, osteotomia podkolanowa;
• kolana szpotawe lub koślawe, czyli osteotomia klinowata, przywracająca prawidłową oś kończyny dolnej przy dodatkowym wsparciu kostnego klina od strony przyśrodkowej lub bocznej pomiędzy powierzchniami nasad kości, lub przycięciu kości pod skosem;
• zmiany zwyrodnieniowe stawu biodrowego i kolanowego, czyli osteotomia biodra oraz osteotomia podkolanowa lub rzepkowo-udowa, w zależności od lokalizacji zmian; osteotomia tych stawów często stanowi alternatywę dla endoprotezoplastyki, czyli wszczepienia implantu, tzw. sztucznego stawu;
• zniszczenia kości żuchwy i nosa w wyniku urazów mechanicznych lub chorób powodujących deformacje twarzy, trudności w oddychaniu i jedzeniu;
• upośledzenie zdolności chodzenia w wyniku patologicznych złamań kości śródstopia lub haluksa.

Osteotomia kolana

Na osteotomię kolana może składać się zabieg osteotomii rzepki i osteotomii podkolanowej, czyli osteotomii korekcyjnej kości piszczelowej bądź udowej. Osteotomia podkolanowa polecana jest pacjentom aktywnym fizycznie, obciążonych zmianami zwyrodnieniowymi i przeciążeniowymi w lekkim lub umiarkowanym stopniu oraz wypaczoną osią kończyn dolnych. Osteotomia stawu kolanowego w przypadku koślawości lub szpotawości polega na przycięciu kości piszczelowej w części bliższej i ustabilizowaniu jej pod odpowiednim kątem w celu korekty osi, odciążenia struktur kolana i rozłożenia sił. Osteotomia kolana poprzedzona jest artroskopią oceniającą kondycję stawu od środka, a główny zabieg odbywa się pod ciągłą kontrolą RTG.

Osteotomia żuchwy

Osteotomia żuchwy to jeden z etapów osteotomii dwuszczękowej, polegający na przycięciu i dopasowaniu położenia górnej kości szczęki i żuchwy w przypadku nieprawidłowej ich budowy, zaawansowanej wadzie zgryzu i charakterystycznej tzw. cofniętej bródce. Osteotomia żuchwy i osteotomia bródki mają na celu wsparcie mechaniki stawów szczęki, poprawę zgryzu i wyglądu twarzy. Osteotomia dwuszczękowa przeprowadzana jest u pacjentów z zakończonym procesem rozwojowym kośćca. W przypadku wady szczęki z nadmiernym wzrostem tkanki kostnej dodatkowo wykonuje się wycięcie kostnego fragmentu.

Osteotomia nosa

Osteotomia nosa polecana jest w celu udrożnienia mechaniki oddychania w wyniku krzywej przegrody nosowej, korekty pourazowych deformacji środkowej części twarzy oraz wymodelowania nosa dla uzyskania efektu estetycznego (w przypadku krzywego lub szerokiego nosa).

Osteotomia haluksa

Osteotomia haluksa polega na odsłonięciu kości śródstopia oraz stawu śródstopno-palcowego pierwszego, oczyszczenia głowy kości z osteofitów i innych patologicznych zmian oraz odpowiedniego nacięcia kości, tym samym przywracając jej odpowiedni kształt i nadając właściwą formę stawu. Uzyskane efekty stabilizuje się śrubami lub płytkami w zależności od metody operacji, np. osteotomia Akin polega na przecięciu poprzecznym kości i zespoleniu śrubą, z kolei metoda Chevron zaleca cięcie na kształt litery „V”.