Ostra niewydolność serca – przyczyny, objawy, leczenie

Ostra niewydolność serca wiąże się ze stanem zagrożenia życia, dlatego wymaga szybkiego leczenia. Jej objawy potrafią się rozwijać bardzo szybko i już w ciągu kilku minut pogorszyć stan pacjenta. Może ona stanowić pierwszy kliniczny objaw niewydolności serca, jednak w większości przypadków stanowi ona efekt przewlekłej niewydolności serca.  Czym zatem jest ostra niewydolność serca i jak się ona objawia?

Co to jest ostra niewydolność serca?

Ostra niewydolność serca to stan, w którym symptomy niewydolności serca występują nagle, a następnie – błyskawicznie narastają. Podczas niewydolności serca organ ten nie jest w stanie zapewnić organizmowi wystarczającej ilości krwi – nie trafia wówczas do niego odpowiednia ilość tlenu oraz składników odżywczych. Co więcej, powstaje wówczas problem z pozbywaniem się z komórek zbędnych produktów przemiany materii.

Na początku pojawienia się niewydolności serca ów organ może, co prawda, kompensować chorobę. Powiększa on wówczas swoje rozmiary, pogrubieniu ulega jego warstwa mięśniowa, przyspiesza się również jego praca. Z czasem może dojść jednak do zwężenia się naczyń krwionośnych, a niekiedy nawet do całkowitego odcięcia przepływu krwi w określonych tkankach. Jak pokazują badania, w ciągu ostatnich kilku dziesięcioleci liczba chorych na niewydolność serca wzrosła aż dwukrotnie.

Można wyróżnić trzy podstawowe rodzaje niewydolności serca:

• niewydolność lewokomorowa – lewa komora serca odpowiedzialna jest za krążenie duże (systemowe), niewydolność związana jest tu z osłabionym odbieraniem krwi z płuc oraz dostarczaniem jej do aorty, dochodzi wówczas do powiększenia lewej komory,
• niewydolność prawokomorowa – prawa komora serca odpowiedzialna jest za krążenie małe (płucne), niewydolność w tym przypadku polega na utrudnianiu przepływu krwi z organizmu do serca, zwykle rozwija się ona już po powstaniu niewydolności lewej komory,
• niewydolność obukomorowa – obejmuje upośledzenie obu komór serca.

Warto dodać, że niewydolność serca lewokomorowa często prowadzi do niewydolności serca prawokomorowej.

Przyczyny ostrej niewydolności serca

Przyczyny ostrej niewydolności serca można podzielić na:

• powodujące szybkie narastanie objawów: przełom nadciśnieniowy, ostry zespół wieńcowy, rozwarstwienie aorty, powikłania mechaniczne świeżego zawału serca, tamponada serca, kardiomiopatia wywołana stresem, kardiomiopatia połogowa, zaburzenia rytmu serca i przewodzenia, ostra zatorowość płucna, prężna odma opłucnowa, operacja i problemy w okresie operacyjnym, szybka arytmia (lub bradykardia i zaburzenia przewodzenia),
• powodujące wolniejsze narastanie objawów: problemy metaboliczne i hormonalne (np. guz chromochłonny, kwasica ketonowa w cukrzycy, zaburzenia czynności tarczycy), zespół dużego rzutu serca, nadciśnienie płucne, zakażenia (m.in. zapalenie mięśnia sercowego i infekcyjne zapalenie wsierdzia), przewodnienie, zaostrzenie przewlekłej niewydolności serca, niedokrwistość, przetoki tętniczo-żylne, choroba Pageta, zaostrzenie astmy okrzelowej lub przewlekłej obturacyjnej choroby płuc.

U osób w podeszłym wieku do pojawienia się ostrej niewydolności serca doprowadza najczęściej choroba niedokrwienna serca. Pacjenci młodsi z reguły zmagają się wcześniej z takimi problemami, jak:

• kardiomiopatia rozstrzeniowa,
• wrodzone i nabyte wady serca,
• zaburzenia rytmu serca,
• zapalenie mięśnia sercowego.

Na pojawienie się ostrej niewydolności serca wpływ mają również niektóre leki oraz narkotyki.

Ostra niewydolność serca – objawy

Objawy fizykalne niewydolności lewokomorowej to:

• obrzęk płuc,
• przyspieszony oddech,
• duszności,
• zasinienie ust i opuszków palców,
• rzężenia nad polami płucnymi,
• kaszel (może wystąpić też odkrztuszanie pienistej wydzieliny z krwią),
• zimna skóra (oblana potem).

Niewydolność prawokomorowa objawia się z kolei poprzez:

• poszerzenie żył szyjnych,
• obrzęki obwodowe,
• tkliwość w nadbrzuszu,
• przesięki w jamach surowiczych.

Prawokomorowa niewydolność serca wiąże się również z poszerzeniem wątroby oraz hipotonią.

Leczenie ostrej niewydolności serca

Leczenie ostrej niewydolności serca polega na podtrzymywaniu czynności życiowych. Należy też zadbać o to, aby nie powstały trwałe zmiany w najważniejszych organach ciała. Metodę leczenia wybiera się w zależności od przyczyny niewydolności serca. W ramach leczenia farmakologicznego stosuje się leki rozszerzające naczynia, leki zwiększające siłę skurczu serca oraz środki moczopędne. Czasem wykorzystuje się również preparaty uspokajające i przeciwbólowe.

Niekiedy konieczna jest resustytacja oraz elektrosymulacja serca. Jeżeli dojdzie do ciężkiego niedokrwienia mięśnia sercowego, ostrej niedomykalności zastawki mitralnej lub aortalnej bądź ostrych mechanicznych powikłań zawału serca, konieczna może być operacja, polegająca na przeszczepieniu serca od dawcy.

Ostra niewydolność serca – rokowania

Jeśli chodzi o rokowania przy ostrej niewydolności serca, są one poważne. Jak się okazuje, w ciągu pięciu lat od diagnozy 60-70 proc. pacjentów umiera. Na gorsze rokowania wpływają takie czynniki, jak: podwyższone stężenie troponin (utrzymujące się przez dłuższy czas), podwyższone stężenie kreatyniny i mocznika oraz obniżona ilość sodu w organizmie.

Źródła:

1. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC2794441/
2. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC2801958/
3. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4347210/
4. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC5597697/
5. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/27592046/