Premedykacja. Na czym polega, dla kogo i jakie są zagrożenia?

Premedykacja przygotowuje pacjenta do zabiegu. Nie każdy jednak będzie jej wymagać. Kto jest poddawany premedykacji i kiedy? Czy postępowanie obarczone jest ryzykiem, a jeśli tak, to jakim?

Co to jest premedykacja? 

Lęk przed poważnym zabiegiem medycznym może być bardzo niekorzystny dla organizmu oraz dla psychiki człowieka. Aby go zmniejszyć, stosuje się postępowanie przygotowawcze, jakim jest premedykacja. Polega ona na działania, czynnościach i środkach wykonywanych po to, aby zredukować u pacjenta poziom stresu przed czekającym go zabiegiem. Prawidłowo przeprowadzona premedykacja powoduje, że pacjent mniej się denerwuje i czuje się lepiej pod względem psychicznym. Może również odczuwać mniejszy ból, bo często stres niepotrzebnie go nasila. Premedykacja może pozytywnie wpływać na dalszy proces leczenia, dlatego stosuje się ją przed skomplikowanymi zabiegami stomatologicznymi (na przykład ekstrakcja ósemki), czy przed chemioterapią lub kolonoskopią. Wszystkie te operacje wzbudzają w nas często lęk, nie chcemy wykonywać zaleceń lekarza, nie współpracujemy. Premedykacja jest równie ważna dla pacjenta, jak i dla lekarza. Pomaga w prawidłowym i sprawnym przebiegu całej operacji. Można ją stosować zarówno w odniesieniu do dzieci, jak i osób dorosłych.  

Premedykacja u dzieci – czy jest dozwolona i bezpieczna? 

Znieczulenie dziecka, w szczególności niemowlęcia lub noworodka jest szczególnie trudne dla anestezjologa. Wynika to przede wszystkim z dużych różnic w budowie i fizjologii dziecka oraz osoby dorosłej. Zmienia się również farmakokinetyka i farmakodynamika leków stosowanych w czasie znieczulenia, czyli premedykacji u dziecka. Najważniejsza jest odpowiednia ocena kondycji zdrowotnej dziecka oraz prawidłowe przygotowanie go do znieczulenia. Jednak nawet to, nie likwiduje wszystkich zagrożeń związanych z premedykacją u dziecka.  

Sedacja u dzieci może być wykonana przy pomocy jednej z poniżej wymienionych metod: 

• indukcja wziewna, 
• indukcja dożylna, 
• indukcja doodbytnicza, 
• indukcja donosowa. 

U dzieci, w zależności od rodzaju zabiegu możliwa jest sedacja głęboka lub płytka. O tym, jaką należy zastosować decyduje lekarz anestezjolog. Premedykację u dzieci przed zabiegiem najczęściej stosuje się u pacjentów w wieku od 1 do 5 roku życia. Wynika to stąd, że dzieci w tym wieku są bardzo przywiązane do rodziców i nieumiejętne podanie znieczulenia przez lekarza, może u niego pozostawić nawet głęboki uraz psychiczny. Premedykacja pozwala zmniejszyć lęk związany z zabiegiem o dziecka.  

Premedykacja przed zabiegiem chirurgicznym 

Premedykacja polega na wstępnym przygotowaniu anestezjologicznym przed znieczuleniem i zabiegiem chirurgicznym. Ułatwia ona przeprowadzenie znieczulenie i przeciwdziała niekorzystnym skutkom środków znieczulających. Dodatkowo premedykacja przed zabiegiem chirurgicznym ma na celu zmniejszenie lęku i uspokojenie pacjenta. Elementem premedykacji jest między innymi odpowiednie nawodnienie, ponieważ znieczulenie i cały zabieg chirurgiczny realizowany jest na czczo. Jeżeli pacjent odczuwa silnym ból, to zadaniem premedykacji jest podanie mu odpowiednich leków przeciwbólowych.  

Czasami premedykację przez zabiegiem chirurgicznym można połączyć z profilaktyką stanów zakrzepowo-zatorowych (heparyny) i profilaktyką antybiotykową. 

Premedykacja do kolonoskopii – jak przebiega? 

Kolonoskopia jest badaniem jelita grubego pozwalającym na wizualizację jego śluzówki. Jest ona uważana za zabieg bolesny, nieprzyjemny i skomplikowany. Chociaż pozwala  zdiagnozować bardzo wiele poważnych chorób układu pokarmowego, to unikamy jej wykonywania. Elementem przygotowania do kolonoskopii w dniu zabiegu jest poinformowanie lekarza o przyjmowanych lekach, oraz o ich dawkowaniu. Premedykacja pozwoli pacjentowi zrozumieć, jak ważny jest to zabieg i pozwoli na zmniejszenie odczuwania stresu. Kolonoskopia dzisiaj jest o wiele mniej bolesna niż jeszcze dziesięć lat temu. Premedykacja do kolonoskopii polega również na podaniu odpowiednich leków, które zahamują niekorzystne odruchy u pacjenta. Jednym z nich może być odruch wymiotny lub nadmierne wydzielanie śliny.  

Premedykacja w stomatologii – kiedy się ją stosuje? 

Zabiegi stomatologiczne w znieczuleniu ogólnym wykonuje się w chirurgii stomatologicznej, implantologii, stomatologii zachowawczej, endodoncji, a w wyjątkowych sytuacjach z protetyki. U osób dorosłych znieczulenie może trwać nawet przez 5 godzin. W niektórych przypadkach leczenie rozdziela się na dwa zabiegi. Premedykacja w stomatologii jest wskazana szczególnie u dzieci oraz osób niepełnosprawnych, a także u pacjentów z dentofobią. Te osoby najczęściej odczuwają bardzo silny lęk przed wizytą u dentysty. Premedykacja przed zabiegiem może im pomóc uspokoić się, rozwiać wątpliwości i lepiej współpracować z lekarzem przy podawaniu znieczulenia. Lęk przed wizytą w gabinecie stomatologicznym może mieć różne podłoże. Jedną z przyczyn jest właśnie strach przed igłami i znieczuleniami. Zabieg w znieczuleniu ogólnym pozwala na wykonanie kilku zabiegów stomatologicznych w czasie jednej wizyty.  

Bibliografia: 

1. Manowska M, Bartkowska-Śniatkowska A, Zielińska M, et al.: The consensus statement of the Paediatric Section of the Polish Society of Anaesthesiology and Intensive Therapy on general anaesthesia in children under 3 years of age. Anaesthesiol Intensive Ther 2013; 45: 119–133. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/27248284/ Data dostępu; 17.06.22 r.  

1. Alicja Bartkowska-Śniatkowska, Karolina Puklińska-Cieśla, Iwona Ignyś, Małgorzata Grześkowiak, Jowita Rosada-Kurasińska, Zabiegi endoskopowe u dzieci, Przegląd Gastroenterologiczny 2008; 3 (3): 165–168. https://journals.viamedica.pl/onkologia_w_praktyce_klin_edu/article/download/49980/36916 Data dostępu; 17.06.22 r.  

1. Płużański A, Kalinka-Warzocha E, Łacko A, Rubach M. Prevention of chemotherapy-induced nausea and vomiting — standards versus clinical practice. Oncol Clin Pract 2016; 12: 153–157. DOI: 10.5603/OCP.2016.0002002.  https://journals.viamedica.pl/onkologia_w_praktyce_klin_edu/article/download/49980/36916 Data dostępu; 17.06.22 r.