Próchnica – skąd się bierze i dlaczego jest tak powszechna? Objawy i leczenie choroby

Próchnica u dzieci to niezwykle powszechna choroba. Wywołana jest zakażeniem bakteryjnym, spowodowanym wieloma różnymi czynnikami. Lekarze wypowiadają się niepokojąco na temat stanu uzębienia polskich dzieci – próchnica może dotykać aż 54% z nich.

Próchnica jest najczęstszym problemem stomatologicznym dzieci. Leczenie zębów u dziecka nie jest proste – nawet dorośli nie przepadają za leczeniem dentystycznym, nie mówiąc już o wrażliwych na ból i bojaźliwych dzieciach. Ważne jest więc, aby już od najmłodszego wieku nauczyć dziecko myć zęby po każdym posiłku i płukać jamę ustną płynami dla dzieci o łagodnym smaku.

Próchnica u dzieci – przyczyny

Do rozwoju próchnicy dochodzi, gdy nałożą się na siebie 4 czynniki – w jamie ustnej pojawiają się bakterie (najczęściej Streptococcus mutans) i cukry, szczególnie te sztuczne, rafinowane, występujące w słodyczach. To właśnie dzięki nim bakterie się szybko namnażają. Kolejny czynnik, jaki musi wystąpić, to podatność – jedne dzieci są bardziej, inne mniej podatne na rozwinięcie się próchnicy. Na podatność składają się takie czynniki, jak: predyspozycje genetyczne, higiena, warunki socjalne, w których żyje dziecko. Już życie płodowe malucha może decydować o podatności na tę chorobę zębów – ważne jest, aby w diecie przyszłej mamy znalazła się odpowiednia ilość wapnia i fluoru. Ostatni czynnik, który ma wpływ na rozwinięcie próchnicy, to czas – wszystkie 3 wyżej wymienione czynniki muszą wystąpić przez odpowiednio długi okres.

W efekcie wyżej wymienionych czynników dochodzi do spadku pH jamy ustnej i demineralizacji szkliwa. Badania polskich naukowców wykazały, że na rozwój próchnicy u dzieci wpływają takie czynniki, jak: podjadanie słodyczy między posiłkami, słodzenie pokarmu w butelce i zasypianie dziecka z butelką w ustach (próchnica butelkowa). Wszystkie te czynniki silnie wpływają na rozwój bakterii Streptococcus mutans. Podsumowując – głównym winowajcą powstawania próchnicy u dzieci jest spożywanie dużej ilości cukrów, które są pożywką dla bakterii.

Objawy próchnicy – jak dochodzi do zniszczenia tkanek?

Bakterie bytujące w ustach dziecka pod wpływem cukrów namnażają się i wytwarzają kwasy, które działają szkodliwie na płytkę nazębną. Dochodzi do rozkładu wiązań białek na peptydy i aminokwasy, a w efekcie do ciemnienia i niszczenia wierzchnich warstw zęba.

Jak wygląda próchnica? Brązowe lub czarne plamy na powierzchni zębów to już zaawansowana postać choroby. Próchnica początkowa występuje, gdy bakterie zaczynają namnażać się – niestety proces ten jest niewidoczny, a walczyć z nim można wyłącznie poprzez odpowiednią profilaktykę. Bardzo ważne jest, aby już nawet mała, ciemna plamka na zębie skłoniła do wizyty u dentysty. Na tym etapie bardzo łatwo wyleczyć próchnicę zęba. Gorzej, kiedy proces degradacyjny tkanki twardej zębów wniknie głębiej – do miazgi zęba i krwiobiegu. Wtedy dziecko jest narażone albo na usunięcie zęba, albo na uciążliwe i bolesne leczenie kanałowe. Kiedy bakterie wejdą głęboko w miazgę zęba, powstaje ryzyko rozwinięcia się ropnia. Mogą pojawić się również problemy z zatokami i inne powikłania zdrowotne.

Leczenie próchnicy

Jak pozbyć się próchnicy? Tutaj nie działają domowe sposoby – konieczna jest wizyta u dentysty (lub nawet cała seria wizyt). Zniszczone przez próchnicę fragmenty zęba nie odbudują się. Wizyta u dentysty pomoże jednak powstrzymać dalsze procesy niszczące tkanki i „ukryje” widoczne uszkodzenia pod wypełnieniem. Usuwanie próchnicy z zębów zapobiega występowaniu powikłań i pozwala zachować ząb w dość dobrym stanie. Poprzez borowanie dentysta usuwa uszkodzone tkanki, w których bytują bakterie. Na ich miejscu umieszczane jest wypełnienie odbudowujące ząb. Leczenie próchnicy u małych dzieci jest często uciążliwe i nieprzyjemne. Zdarza się więc, że zęby są leczone pod narkozą. W przypadkach, kiedy próchnica wniknie głęboko w miazgę zęba, następuje kosztowne i nieprzyjemne leczenie kanałowe. Zanim do niego dojdzie, pojawia się bolesny stan zapalny, który trudno przeoczyć. Całkowite zignorowanie problemu może doprowadzić do powstania zgorzeli lub całkowitego zniszczenia zęba, które będzie owocowało jego usunięciem. Warto wspomnieć również o niebezpiecznym powikłaniu, jakim jest próchnica wtórna. Pojawia się ona pod założonym wcześniej wypełnieniem. Warto więc co jakiś czas odwiedzać dentystę, aby regularnie kontrolować stan zębów.

Próchnica – profilaktyka

Najważniejszymi elementami profilaktyki próchnicy u dzieci są: odpowiednia dieta, zachowanie higieny zębów i regularne kontrole u dentysty. Należy unikać podawania dziecku dużej ilości słodyczy i owoców, a także nie dopuszczać do zasypiania dziecka z butelką w buzi, ewentualnie można wybierać kaszki i mieszanki niezawierające dużych ilości cukrów. Używanie past do zębów z fluorkami sodu i fluorokrzemianami zapobiega rozwojowi bakterii w płytce nazębnej. Warto nauczyć dziecko używania nici dentystycznej oraz płynu do płukania jamy ustnej – na rynku dostępnych jest wiele rodzajów o delikatnych, owocowych smakach. Oczywiście podstawą jest mycie zębów po każdym posiłku.