Przyczyny, objawy oraz metody leczenia powiększonej śledziony

Powiększenie śledziony, czyli splenomegalia, może być objawem schorzenia zdrowotnego lub odrębną jednostką chorobową. Jest to stan, który wymaga konsultacji medycznej, gdyż może być przyczyną poważnych powikłań. Jeśli odczuwany jest długotrwały ucisk w okolicy żeber, należy udać się do specjalisty.

Śledziona jest narządem w jamie brzusznej, który umiejscowiony jest między żołądkiem a lewą nerką. Jest ona bardzo ważnym organem, biorącym udział w reakcjach układu odpornościowego. Niekiedy w wyniku wypadku dochodzi do jej uszkodzenia i konieczności usunięcia. Życie bez śledziony jest możliwe.

Czym jest powiększona śledziona?

Śledziona jest ważnym życiowo narządem, w warunkach fizjologicznych praktycznie nieodczuwalnym. Wewnątrz niej znajdują się skupiska leukocytów tworzące wysepki, które wyławiają i unieszkodliwiają drobnoustroje, takie jak bakterie czy wirusy, znajdujące się w krwiobiegu. Śledziona wychwytuje też stare i zużyte krwinki. Jest w stanie zwiększyć swoje rozmiary kilkukrotnie, gdyż tworzy pewnego rodzaju magazyn krwi. O powiększonej śledzionie mówi się wtedy, gdy w badaniu palpacyjnym narząd ten jest mocno wyczuwalny oraz kiedy podczas badania ultrasonograficznego (USG) zostaną zaobserwowane jej zwiększone rozmiary, znacznie przekraczające normy. Jeśli powiększonej śledzionie towarzyszyć będzie również powiększona wątroba, wówczas ten stan nazywany jest hepatosplenomegalią.

Objawy powiększonej śledziony

Rozmiar śledziony jest uzależniony od ilości zmagazynowanej w niej krwi. U zdrowej osoby waga nie przekracza 150 g. O powiększonej śledzionie mówimy wtedy, gdy waży 200 g i więcej. Do pierwszych objawów sugerujących powiększenie śledziony należą:

• uczucie pełności w jamie brzusznej,
• uczucie ucisku w okolicy żeber podczas wykonywania podstawowych czynności, takich jak: chodzenie, schylanie się czy siadanie,
• nudności i/lub wymioty,
• ból pleców promieniujący do jamy brzusznej,
• ból brzucha.

Jeśli śledziona osiągnie bardzo duże rozmiary, oprócz wymienionych wyżej objawów pojawiają się:

• skłonność do występowania wybroczyn na skórze oraz siniaków,
• bladość powłok skórnych,
• uciążliwe zmęczenie oraz duszności,
• podatność na infekcje.

Przyczyny powiększonej śledziony

Przyczyn powiększonej śledziony jest wiele. Aby znaleźć źródło wywołujące ten stan, konieczne jest przeprowadzenie dokładnego wywiadu lekarskiego oraz wykonanie specjalistycznych badań. Powiększona śledziona może być symptomem toczącego się w organizmie procesu nowotworowego. Najczęściej są to nowotwory szpiku lub krwi. Zaliczamy do nich:

• przewlekłą białaczkę szpikową,
• przewlekłą białaczkę limfatyczną,
• ostrą białaczkę włochatokomórkową,
• ziarnicę złośliwą – jest to nowotwór układu limfatycznego,
• chłoniaki, czyli nowotwory węzłów chłonnych,
• nowotwór śledziony (będący zarówno chorobą pierwotną, jak i przerzutem).

Powiększenie śledziony może być również wynikiem chorób zakaźnych, takich jak:

• gruźlica, kiła, dur brzuszny – infekcje na tle bakteryjnym,
• mononukleoza zakaźna, różyczka, wirusowe zapalenie wątroby, cytomegalia – infekcje na tle wirusowym,
• kandydoza – infekcja grzybicza,
• bąblowica – infekcja pasożytnicza,
• malaria, toksoplazmoza – infekcja pierwotniakiem.

Powiększenie śledziony może powstawać w wyniku:

• chorób autoimmunologicznych, które atakują oraz osłabiają układ odpornościowy, takich jak: reumatoidalne zapalenie stawów (RZS), sarkoidoza oraz toczeń rumieniowaty,
• marskości wątroby, która podnosi ciśnienie tętnicze krwi wewnątrz naczyń krwionośnych budujących śledzionę, przyczyniając się do jej powiększenia,
• torbieli – wrodzonych lub nabytych, na przykład po przebytym urazie,
• chorób spichrzeniowych, polegających na odkładaniu i gromadzeniu się różnych substancji w narządach, w tym śledzionie. Należą do nich: amyloidoza pierwotna i wtórna, choroba Niemanna-Picka, mukopolisacharydoza czy też choroba Gauchera.

Leczenie powiększonej śledziony

Przy powiększonej śledzionie istnieje duże ryzyko jej pęknięcia i w konsekwencji krwotoku wewnętrznego. Jest to bezpośredni stan zagrożenia życia. Dlatego po zaobserwowaniu niepokojących objawów należy skonsultować się ze specjalistą i podjąć odpowiednie kroki w procesie terapeutycznym. Diagnoza stawiana jest na podstawie: badania palpacyjnego, USG jamy brzusznej, tomografii komputerowej (TK) i/lub rezonansu magnetycznego (MRI). Leczenie w dużym stopniu uzależnione jest od przyczyny. Pierwszym krokiem w procesie terapeutycznym jest rozpoczęcie leczenia źródła choroby, kolejnym zaś leczenie objawowe, które jest dobierane indywidualnie. W sytuacji gdy doszło do krwotoku wewnętrznego w wyniku pęknięcia śledziony lub zdiagnozowany został nowotwór złośliwy, zazwyczaj mięsak limfatyczny lub ziarnica złośliwa, wówczas wykonywany jest zabieg splenektomii, czyli usunięcia śledziony. Funkcjonowanie bez tego narządu jest możliwe, wiąże się jednak z trwałym osłabieniem odporności, a co się z tym wiąże – skłonnością do infekcji oraz koniecznością zażywania leków.